11
Stanisław Wyspiański | "Portret szyjącej", 1893
Estymacja:
550,000 zł - 700,000 zł
Pominięte
Aukcja na żywo
Sztuka Dawna • XIX wiek - Modernizm - Międzywojnie
Wymiary
48 x 30,6 cm
Kategoria
Opis
pastel/papier, 48 x 30,6 cm, sygnowany, datowany i opisany l.d.: 'Stanislas Paris, Juin 1893', inne tytuły: Dziewczyna przy szyciu, Kobieta siedząca, Portret młodej damy, Portret kobiecy
na odwrociu papierowa nalepka wystawowa
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
Malarstwo portretowe to sztandarowy dział twórczości Stanisława Wyspiańskiego. Portrety żony, dzieci, krakowskich luminarzy powstałe około 1900 stanowią powszechnie rozpoznawalne ikony polskiego modernizmu. Swoją działalność portretową Wyspiański rozpoczął jednak dekadę wcześniej, po przybyciu do Paryża. Z tego okresu pochodzą pierwsze portrety artysty zdradzające jego artystyczne inklinacje. „Dama w kapeluszu” (1890, kolekcja prywatna) przedstawia dziewczynę z kuflem piwa w ręce, „Paryżanka” na przykład (1891-1892, Muzeum Narodowe w Krakowie) to profil kobiety, której głowa szczelnie i w dekoracyjny sposób wypełnia całe podobrazie. W jego wczesnych pracach objawia się zachwyt nad życiem nowoczesnego miasta. Pisząc do przyjaciela Lucjana Rydla, oznajmiał, że może w „każdej chwili wyjść na miasto i nie bardzo się oddalając (…) – znaleźć się pod Notre Dame – nad Seqwaną – gapić się na ludzi, na piękne główki dziewczęce...”.
Portrety malarza z tego czasu stanowią zapis odejścia od akademickich studiów (akty i główki wykonywane w Académie Colarossi) ku własnej formule malarstwa syntetycznego. Pracując równocześnie nad dużymi projektami z zakresu malarstwa monumentalnego, wykonywał portrety, z własnej inwencji, ale też pewnie na zamówienie. Był to nawet jego rodzaj rozrywki: „(…) jestem ciągle w trakcie malowania pastelami portraitów - - - to mnie rozrywa i zajmuje i nie każe mi wciąż myśleć o moim oknie lwowskim, które zwinąłem i zarzuciłem, nie mając absolutnie żadnych środków do kontynowania” – pisał w czerwcu 1893 roku do Karola Maszkowskiego. Zapewne duża cześć z nich pozostaje dzisiaj w rozproszeniu, toteż prezentowany „Portret szyjącej” stanowi jedno z najważniejszych dzieł w jego wczesnym dorobku. Poprzez krąg towarzyski młody Wyspiański zetknął się z twórczością Władysława Ślewińskiego, Paula Gauguina, grupy syntetystów czy Henri de Toulouse-Lautreca, a ich wpływy łatwo dostrzegalne są czy to w temacie, czy to formule malarskiej wczesnych prac.
Prezentowany „Portret szyjącej” przedstawia młodą dziewczynę w różowej bluzce i ciemnej spódnicy. Melancholijny wyraz postaci bierze się z jej pozy: dłonią podpiera głową, a ręką opiera się o stolik w dolnej lewej części podobrazia. Tego rodzaju układ ciała ma swoją długą tradycję w historii sztuki. Swój początek bierze w „Melancholii” Albrechta Dürera, a współczesną Wyspiańskiemu kontynuację znajduje w wizerunkach nowoczesnej, „miejskiej” melancholii (Édouard Manet, Śliwka, 1878, National Gallery of Art, Waszyngton czy Paul Gauguin, Nocna kawiarnia, 1888, Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina w Moskwie). Na stoliku znajdują się przybory do szycia. Tego rodzaju domestykalne ujęcie postaci wiąże się z chęcią wydobycia intymnego charakteru wizerunku portretowanej z jednej strony. Z drugiej, znowu, z dawnymi mistrzami: paryską analogię tego rodzaju przynosi „Koronczarka” Jana Vermeera (około 1669-1671, Luwr, Paryż).
Prezentowany portret to jedna z wcześniejszych pastelowych prac Wyspiańskiego. W specyficzny sobie sposób malarz rozbudował jego kompozycję, a różnorodne przedmioty i materiały okazały się być pierwszorzędnym tematem do studiów świetlnych i kolorystycznych. Wrażenie pełni i bogactwa formalnego, obecne w „Portrecie szyjącej”, z czasem ustąpi w jego pracach na rzecz oszczędności, ale i większej drapieżności psychicznej. Delikatna w wyrazie dziewczyna znajdzie swoją analogię w dojrzałym dziele malarza, „Portrecie Ireny Solskiej” (1904), rozwiązanym już zupełnie inaczej.
Dramatopisarz, poeta, malarz i reformator teatru. W latach 1884-85 i 1887-95 studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych (był m.in. uczniem i współpracownikiem Jana Matejki) oraz na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1890-94 przebywał za granicą, głównie w Paryżu, gdzie oddziałała na niego sztuka Paula Gauguina, nabistów oraz drzeworyt japoński. W latach 1898-98 był kierownikiem graficznym krakowskiego czasopisma "Życie". W latach 1898-1905 działał m.in. jako inscenizator w krakowskim teatrze. W 1906 roku został docentem w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Od 1897 roku był członkiem Towarzystwa Sztuka. Ulubioną techniką Stanisława Wyspiańskiego był pastel. Zajmował się też grafiką (m.in. ilustracje do Iliady, winiety i układy graficzne tygodnika krakowskiego "Życie" oraz publikowanych własnych dramatów). Ważne miejsce w jego działalności, rozpoczętej współpracą z Janem Matejką i Józefem Mehofferem przy polichromii Kościoła Mariackiego, zajmowały projekty witraży i polichromii wnętrz: np. w krakowskim kościele Franciszkanów 1897-1905, w katedrze lwowskiej 1892-94 i wawelskiej 1900-02 (nie zrealizowane). W twórczości plastycznej Wyspiańskiego przeważał portret, w dziedzinie którego reprezentował ekspresjonizm (np. portrety Kazimierza Lewandowskiego i Lucjana Rydla 1898) i pejzaż (m.in. cykl widoków na Kopiec Kościuszki 1904-05). Wyspiański opracowywał scenografie do własnych dramatów, projekty dekoracji wnętrz (np. Towarzystwa Lekarskiego w Krakowie), mebli i tkanin oraz projekty architektoniczne. Był jednym z twórców programu i praktyki tzw. sztuki stosowanej w Polsce, reformatorem grafiki książkowej. W jego stylu widoczny jest zarówno trwały wpływ Matejki, jak i żywe związki z secesją (dekoracyjność, charakterystyczna giętka i kapryśna linia, stylizacje roślinne) oraz wpływy impresjonizmu.
Description:
"Sewing girl's portrait", 1893
pastel/paper, 48 x 30.6 cm; signed, dated and inscribed lower left: 'Stanislas Paris, Juin 1893', another titles: Dziewczyna przy szyciu, Kobieta siedzaca, Portret mlodej damy, Portret kobiecy
on the reverse paper exhibition label,
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
na odwrociu papierowa nalepka wystawowa
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
Malarstwo portretowe to sztandarowy dział twórczości Stanisława Wyspiańskiego. Portrety żony, dzieci, krakowskich luminarzy powstałe około 1900 stanowią powszechnie rozpoznawalne ikony polskiego modernizmu. Swoją działalność portretową Wyspiański rozpoczął jednak dekadę wcześniej, po przybyciu do Paryża. Z tego okresu pochodzą pierwsze portrety artysty zdradzające jego artystyczne inklinacje. „Dama w kapeluszu” (1890, kolekcja prywatna) przedstawia dziewczynę z kuflem piwa w ręce, „Paryżanka” na przykład (1891-1892, Muzeum Narodowe w Krakowie) to profil kobiety, której głowa szczelnie i w dekoracyjny sposób wypełnia całe podobrazie. W jego wczesnych pracach objawia się zachwyt nad życiem nowoczesnego miasta. Pisząc do przyjaciela Lucjana Rydla, oznajmiał, że może w „każdej chwili wyjść na miasto i nie bardzo się oddalając (…) – znaleźć się pod Notre Dame – nad Seqwaną – gapić się na ludzi, na piękne główki dziewczęce...”.
Portrety malarza z tego czasu stanowią zapis odejścia od akademickich studiów (akty i główki wykonywane w Académie Colarossi) ku własnej formule malarstwa syntetycznego. Pracując równocześnie nad dużymi projektami z zakresu malarstwa monumentalnego, wykonywał portrety, z własnej inwencji, ale też pewnie na zamówienie. Był to nawet jego rodzaj rozrywki: „(…) jestem ciągle w trakcie malowania pastelami portraitów - - - to mnie rozrywa i zajmuje i nie każe mi wciąż myśleć o moim oknie lwowskim, które zwinąłem i zarzuciłem, nie mając absolutnie żadnych środków do kontynowania” – pisał w czerwcu 1893 roku do Karola Maszkowskiego. Zapewne duża cześć z nich pozostaje dzisiaj w rozproszeniu, toteż prezentowany „Portret szyjącej” stanowi jedno z najważniejszych dzieł w jego wczesnym dorobku. Poprzez krąg towarzyski młody Wyspiański zetknął się z twórczością Władysława Ślewińskiego, Paula Gauguina, grupy syntetystów czy Henri de Toulouse-Lautreca, a ich wpływy łatwo dostrzegalne są czy to w temacie, czy to formule malarskiej wczesnych prac.
Prezentowany „Portret szyjącej” przedstawia młodą dziewczynę w różowej bluzce i ciemnej spódnicy. Melancholijny wyraz postaci bierze się z jej pozy: dłonią podpiera głową, a ręką opiera się o stolik w dolnej lewej części podobrazia. Tego rodzaju układ ciała ma swoją długą tradycję w historii sztuki. Swój początek bierze w „Melancholii” Albrechta Dürera, a współczesną Wyspiańskiemu kontynuację znajduje w wizerunkach nowoczesnej, „miejskiej” melancholii (Édouard Manet, Śliwka, 1878, National Gallery of Art, Waszyngton czy Paul Gauguin, Nocna kawiarnia, 1888, Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina w Moskwie). Na stoliku znajdują się przybory do szycia. Tego rodzaju domestykalne ujęcie postaci wiąże się z chęcią wydobycia intymnego charakteru wizerunku portretowanej z jednej strony. Z drugiej, znowu, z dawnymi mistrzami: paryską analogię tego rodzaju przynosi „Koronczarka” Jana Vermeera (około 1669-1671, Luwr, Paryż).
Prezentowany portret to jedna z wcześniejszych pastelowych prac Wyspiańskiego. W specyficzny sobie sposób malarz rozbudował jego kompozycję, a różnorodne przedmioty i materiały okazały się być pierwszorzędnym tematem do studiów świetlnych i kolorystycznych. Wrażenie pełni i bogactwa formalnego, obecne w „Portrecie szyjącej”, z czasem ustąpi w jego pracach na rzecz oszczędności, ale i większej drapieżności psychicznej. Delikatna w wyrazie dziewczyna znajdzie swoją analogię w dojrzałym dziele malarza, „Portrecie Ireny Solskiej” (1904), rozwiązanym już zupełnie inaczej.
Dramatopisarz, poeta, malarz i reformator teatru. W latach 1884-85 i 1887-95 studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych (był m.in. uczniem i współpracownikiem Jana Matejki) oraz na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1890-94 przebywał za granicą, głównie w Paryżu, gdzie oddziałała na niego sztuka Paula Gauguina, nabistów oraz drzeworyt japoński. W latach 1898-98 był kierownikiem graficznym krakowskiego czasopisma "Życie". W latach 1898-1905 działał m.in. jako inscenizator w krakowskim teatrze. W 1906 roku został docentem w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Od 1897 roku był członkiem Towarzystwa Sztuka. Ulubioną techniką Stanisława Wyspiańskiego był pastel. Zajmował się też grafiką (m.in. ilustracje do Iliady, winiety i układy graficzne tygodnika krakowskiego "Życie" oraz publikowanych własnych dramatów). Ważne miejsce w jego działalności, rozpoczętej współpracą z Janem Matejką i Józefem Mehofferem przy polichromii Kościoła Mariackiego, zajmowały projekty witraży i polichromii wnętrz: np. w krakowskim kościele Franciszkanów 1897-1905, w katedrze lwowskiej 1892-94 i wawelskiej 1900-02 (nie zrealizowane). W twórczości plastycznej Wyspiańskiego przeważał portret, w dziedzinie którego reprezentował ekspresjonizm (np. portrety Kazimierza Lewandowskiego i Lucjana Rydla 1898) i pejzaż (m.in. cykl widoków na Kopiec Kościuszki 1904-05). Wyspiański opracowywał scenografie do własnych dramatów, projekty dekoracji wnętrz (np. Towarzystwa Lekarskiego w Krakowie), mebli i tkanin oraz projekty architektoniczne. Był jednym z twórców programu i praktyki tzw. sztuki stosowanej w Polsce, reformatorem grafiki książkowej. W jego stylu widoczny jest zarówno trwały wpływ Matejki, jak i żywe związki z secesją (dekoracyjność, charakterystyczna giętka i kapryśna linia, stylizacje roślinne) oraz wpływy impresjonizmu.
Description:
"Sewing girl's portrait", 1893
pastel/paper, 48 x 30.6 cm; signed, dated and inscribed lower left: 'Stanislas Paris, Juin 1893', another titles: Dziewczyna przy szyciu, Kobieta siedzaca, Portret mlodej damy, Portret kobiecy
on the reverse paper exhibition label,
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
Technika
pastel/papier
Sygnatura
sygnowany, datowany i opisany l.d.: 'Stanislas Paris, Juin 1893'
Proweniencja
kolekcja Tadeusza Skwarczyńskiego (1894-1978), Łódź; kolekcja prywatna, Kraków
Literatura
Helena Blum, Stanisław Wyspiański, Warszawa 1969, poz. 17 ("tablice jednobarwne", il.); Stanisław Wyspański 1869-1907. Wystawa jubileuszowa 1907-1957, katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Krakowie, t. 1, Kraków 1958, s. 44, poz. 7, s. 135 (il.)
Wystawiany
Stanisław Wyspiański 1869-1907. Wystawa jubileuszowa 1907-1957, Muzeum Narodowe w Krakowie, 1958; Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie, 1932
