111 x 165,5 cm

olej/płótno, 111 x 165,5 cm, sygnowany monogramem p.d.: 'SWT', na krośnie malarskim papierowa nalepka wystawowa oraz stempel Salonu Artystów Malarzy Polskich w Krakowie opisany tuszem, na odwrociu papierowa nalepka z nazwiskiem artysty, na odwrociu ramy papierowe nalepki aukcyjne

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.


Temat orki należy do popularnych tematów XIX-wiecznego malarstwa realistycznego, na czele z kluczowym dla tego wątku dziełem, „Orką niwernejską” francuskiej malarki Rosy Bonheur (1849, Musée d’Orsay, Paryż). Bliżej końca XIX stulecia przedstawienie orki zostało naznaczone przez artystów symbolicznymi sensami. Obrazowało kolistą strukturę rzeczywistości, wskazywało na cykliczne nastawanie po sobie pór roku i – symbolicznie – życia i śmierci. W tego rodzaju panteistyczny klimat wpisuje się znany obraz Józefa Chełmońskiego ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu („Orka”, 1896). Leon Wyczółkowski wracał do tego wątku wielokrotnie, ujmując woły pod światło i dochodząc do niemal ekspresjonistycznych efektów (m. in. „Orka na Ukrainie”, 1892, Muzeum Narodowe w Krakowie).

Temat ten zyskał w malarstwie polskim szczególny rezonans wraz z wystawieniem obrazu Ferdynanda Ruszczyca. Pokazana publicznie w 1899 roku „Ziemia” (1898, Muzeum Narodowe w Warszawie) stała się jednym z ważniejszych manifestów Młodej Polski i spowodowała szeroką dyskusję krytyczną. Publiczność pociągała symbolika dzieła: kontrast nieba i ziemi, zmaganie człowieka z żywiołami, walka materii z tym, co duchowe i kosmiczny wymiar natury, co świetnie się udało Ruszczycowi oddać.

Siła oddziaływania wizerunku orki skłoniła Witolda Wojtkiewicza, młodszego przedstawiciela polskiego modernizmu, do stworzenia pastiszu dzieła starszych kolegów. W jego „Orce” (1905, Muzeum Narodowe w Warszawie) zamiast konia widzimy drewnianego konika, a oracz okazuje się clownem. To śmiały manifest młodego malarza, który buntuje się przeciwko elitarnej, uduchowionej sztuce starszych kolegów „po pędzlu”. W twórczości Tetmajera króluje temat pracy na roli. Malarz, tworząc najważniejsze prace do około 1890 do 1914 roku, przedstawiał bronowickie pejzaże zaludnione przez tamtejszych chłopów. Wśród nich pojawiają się ulubione przedstawienia żniw. Orka to temat symbolicznie dopełniający przecież żniwa, ale w twórczości Tetmajera o wiele rzadszy. W prezentowanym wielkoformatowym dziele, niczym w „Ziemi” Ruszczyca, gleba staje się plastyczna dominantą. Malarz brawurowo, w syntetyczny sposób opracował jej połać dużymi plamami barwnymi, uzyskując wrażenie migotania światła. Postaci oracza oraz siewców Tetmajer uprościł i odarł z detali. Prześwietlony kadr rozbrzmiewa akcentami mocnych plam czerwieni i bieli, skontrastowanych z dwoma pasami zieleni i błękitu. Tetmajerowi udało się osiągnąć nastrój wiosennego poranka, podnoszenia się wilgoci z podłoża rozgrzewanego pierwszymi mocnymi promieniami słońca i oczekiwania na bujny rozrost natury.

Prezentowana „Orka” została wystawiona na wystawie Grupy „Odłam”, założonego przez Tetmajera stowarzyszenia krytykującego elitarny charakter Stowarzyszenia Artystów Polskich „Sztuka”. W jego ramach wystawiali swoje wczesne prace przyszli ważni twórcy awangardowy, przede wszystkim Tytus Czyżewski i bracia Pronaszkowie. Tetmajer zaangażował się również w inicjujący polski ekspresjonizm ruch Wystaw Niezależnych w Krakowie. W 1911 roku stworzył wstęp do katalog pierwszej wystawy, w którym krytykował zastane podziały i instytucje w sztuce polskiej. „Sztuka – pisał Tetmajer – jest z natury rzeczy zawodem, dającym swoim sługom zupełną niezawisłość myśli. Niezawisły od rang, urzędów, opinii, niezawisły od nikogo i niczego artysta, jest prawdziwie wolnym duchem, tak jak jego myśl. Nie powinien być też zawisłym od sądów i krytyk, ale tylko do własnego artystycznego sumienia” (Włodzimierz Tetmajer, w: I. Wystawa Niezależnych, Kraków 1911, s. 5).
Był przyrodnim bratem poety Kazimierza. Malarz, grafik i poeta. Ukończył studia na kierunku filozofii i filologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1882-1886 kontynuował naukę w SSP w Krakowie u W. Łuszczkiewicza, F. Cynka i L. Löffera oraz w latach 1889-1895 u J. Matejki. Naukę uzupełnił w Monachium w latach 1886-1889 u A. Wagnera oraz w Paryżu i Wiedniu (u C. Griepenkerkla). W 1980 ożenił się z A. Mikołajczykówną; w 1895 zamieszkał w Bronowicach, wsi pod Krakowem. Należał do TAP "Sztuka" i grupy "Zero". Od 1901 prowadził szkołę malarstwa dla kobiet. Malował głównie sceny rodzajowe, przedstawiające często folklor wsi podkarpackich. Tworzył także polichromie, w których łączył motyw ludowy z secesyjną stylizacją. Zajmował się też ilustrowaniem książek oraz projektowaniem witraży.

Description:
"Ploughing", before/or 1910
oil/canvas, 111 x 165.5 cm; signed with monogram lower right: 'SWT' , on the stretcher paper exhibition label and stamp of Salon of Polish Artists and Painters in Krakow inscribed in ink, on the reverse paper label with artist's name, on the frame's backside paper exhibition labels,

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.

olej/płótno

sygnowany monogramem p.d.: 'SWT'