28
Jan Berdyszak | "Kompozycja kół I", 1967
Estymacja:
350,000 zł - 500,000 zł
Sprzedane
270,000 zł
Aukcja na żywo
Sztuka Współczesna. Klasycy Awangardy po 1945
Artysta
Jan Berdyszak (1934 - 2014)
Wymiary
151 x 106 cm
Kategoria
Opis
olej/płótno, 151 x 106 cm, sygnowany l.d.: 'JAN | BER | DYSZ | AK', opisany i datowany na krośnie malarskim: 'Kompozycja kół I. 1967'
pieczątka Galerii Fibak Monte Carlo na krośnie malarskim
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
„Tak się stało, że wszystkie ważne problemy od lat sześćdziesiątych zaczęły się sytuować gdzieś POMIĘDZY. Dlatego trzeba było również korzystać z środków wypowiedzi, które nie należą do tego samego gatunku. Forma stwarzana sąsiaduje z przedmiotem potocznym i otoczeniem. Z tych faktów wynika możliwość wielowarstwowej, a więc nie jednej i nie jednolitej interpretacji dzieła. Wkraczają dwa podstawowe pojęcia, mianowicie ekwiwalent i prowokacja, które razem z konkretem i iluzją, a także tekstem i innymi znakami komunikacyjnymi tworzą rodzaj aury, różnej dla narracji i sensu”.
Jan Berdyszak
Obraz „Kompozycja kół” należy do cyklu prac realizowanego przez Jana Berdyszaka w latach 1963-1971. Punktem wyjścia do przełamania konwencji malarskiej w obrębie obrazowania była dla artysty początkowo figura prostokąta. W kolejnym kroku jego płótna przyjmowały kształt okręgów, które były ustawiane jeden nad drugim, a malowane na nich kontrastowe formy sprawiały wrażenie przestrzennych. Konsekwencją eksperymentów podejmowanych w latach 60. oraz 70. było w późniejszych latach wycinanie w obrębie płótna otworów, kształtujących przestrzeń rzeczywistą obrazu. Jan Berdyszak, swoim dialogiem pomiędzy dociekaniami, intencjami a dziełami, wskazuje na zdolność do syntezy i wnikliwej analizy, które czynią go jednym z najwybitniejszych artystów sztuki nowoczesnej. Dominujące w jego twórczości wartości artystyczne, zapisane w formie, przestrzeni oraz wysokiej kulturze „myślenia plastycznego”, służą przekazywaniu idei i wyrażaniu refleksyjnej postawy.
Seria „Kompozycji kół” wraz z równie charakterystycznymi innymi cyklami prac artysty, zatytułowanymi „Obszary koncentrujące”, „Anti nomos” i „Passe-partout”, w zróżnicowany sposób podejmuje zagadnienie pustki i przestrzeni. Drążenie form w obrębie kompozycji, rozsadzanie nimi wiążącej dzieło ramy oraz polaryzowanie poszczególnych elementów skłania do refleksji nad ważkimi, aczkolwiek często wykluczającymi się problemami: ładem i bezładem, byciem i przemijaniem, czasowością i nieskończonością. Prezentowany obraz z 1967 roku poprzedza i zapowiada problematykę całości i fragmentaryczności, którą artysta określał mianem „reszty reszt” i która stanowiła podstawę do jego późniejszych eksperymentów formalnych. W obrazie „Kompozycja kół I” Berdyszak przede wszystkim skupia się na ukazaniu wzajemnej relacji pomiędzy figurami zbudowanymi dzięki układowi barwnemu, a w konsekwencji uzyskaniu odpowiedniego oddziaływania obrazu na odbiorcę. Uwaga widza jest ukierunkowana tu na relacje poszczególnych figur i fragmentów dzięki barwie – podstawowemu narzędziu artysty. Na działania te zwróciła uwagę Bożena Kowalska: „Nie tylko w malarstwie temperą i gwaszem na kartonie i tekturze, ale też w malarstwie realizowanym w dużych formatach olejem na płótnie, Berdyszak zaczął stosować swobodne wycinanie i zestawianie ze sobą form. Pojawiają się koła, lub kształty zbliżone do kół i półkoli, łączone ze sobą w układach wertykalnych. Zbudowanie układami barwnymi ich powierzchni decydowało o wzajemnym stosunku między nimi i ogólnym rezultacie oddziaływania kompozycji. W zależności od dominowania w układzie barwnym: pionów czy poziomów, form agresywnych i rozczłonkowanych czy spokojnych, ujednoliconych albo wreszcie zaznaczonych fragmentów półkoli na obu powierzchniach zespolonych kół, z domyślnym środkiem na ich styku – koła podwójne odpychały się lub przyciągały, płynnie przechodziły w siebie, lub ulegały rozbiciu” (Bożena Kowalska, Jan Berdyszak, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1979, s. 37).
Lata 60. przyniosły Berdyszakowi ugruntowanie pozycji artystycznej, a jego ówczesne odważne i pełne rozmachu kompozycje włączały się w formalne i intelektualne tendencje tych czasów. W tym samym okresie pojawiła się w twórczości artysty idea pustki, którą realizował w swoich dziełach również w kolejnym dziesięcioleciu. Swoją drobiazgową analizę Berdyszak wspierał długofalową i konsekwentną postawą, wypracowaną jeszcze podczas jego studiów. Jest on także autorem dwóch istotnych wizualno-teoretycznych rozważań, podważających tradycyjne pojmowanie dzieła sztuki jako materialnego, dwu- lub trójwymiarowego bytu. W naukowych rozważaniach artysta obala mit obrazu jako przedstawienia zamkniętego w kwadratowych lub prostokątnych ramach, a także porusza problematykę zmiany pojmowania natury obiektu malarskiego, rozumianego jako przedmiot o fizycznych, przestrzennych właściwościach. Efekty tych rozważań odnajdywały pełne odzwierciedlenie w jego twórczości, gdzie zauważalna jest stopniowa dematerializacja dzieła sztuki oraz krystalizacja koncepcji przestrzeni malarskiej jako relacji pomiędzy artefaktem a jego odbiorcą.
Rzeźbiarz, malarz, grafik, autor instalacji. Studiował rzeźbę w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Od wczesnego okresu jego twórczość skupiała się na zagadnieniach przestrzeni (cykl KOŁA PODWÓJNE, 1962-1964 i 1967-1969). Kolejnym etapem poszukiwań było wprowadzenie do obrazu przestrzeni rzeczywistej w postaci otworu wyciętego w płótnie. Twórczość Berdyszaka obejmuje także akcje efemeryczne. Brał udział w wielu artystycznych imprezach w kraju i zagranicą. Otrzymał Nagrodę Artystyczną Klubu "Od Nowa" w Poznaniu za debiut w dziedzinie malarstwa i rysunku (1960) oraz Nagrodę Artystyczną Miasta Poznania (1994).
Description:
"Circles Composition I", 1967
oil/canvas, 151 x 106 cm; signed lower left: 'JAN | BER | DYSZ | AK', dated and described: 'Kompozycja kol I. 1967' and the stamp of the Fibak Monte Carlo Gallery on the stretcher,
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
pieczątka Galerii Fibak Monte Carlo na krośnie malarskim
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
„Tak się stało, że wszystkie ważne problemy od lat sześćdziesiątych zaczęły się sytuować gdzieś POMIĘDZY. Dlatego trzeba było również korzystać z środków wypowiedzi, które nie należą do tego samego gatunku. Forma stwarzana sąsiaduje z przedmiotem potocznym i otoczeniem. Z tych faktów wynika możliwość wielowarstwowej, a więc nie jednej i nie jednolitej interpretacji dzieła. Wkraczają dwa podstawowe pojęcia, mianowicie ekwiwalent i prowokacja, które razem z konkretem i iluzją, a także tekstem i innymi znakami komunikacyjnymi tworzą rodzaj aury, różnej dla narracji i sensu”.
Jan Berdyszak
Obraz „Kompozycja kół” należy do cyklu prac realizowanego przez Jana Berdyszaka w latach 1963-1971. Punktem wyjścia do przełamania konwencji malarskiej w obrębie obrazowania była dla artysty początkowo figura prostokąta. W kolejnym kroku jego płótna przyjmowały kształt okręgów, które były ustawiane jeden nad drugim, a malowane na nich kontrastowe formy sprawiały wrażenie przestrzennych. Konsekwencją eksperymentów podejmowanych w latach 60. oraz 70. było w późniejszych latach wycinanie w obrębie płótna otworów, kształtujących przestrzeń rzeczywistą obrazu. Jan Berdyszak, swoim dialogiem pomiędzy dociekaniami, intencjami a dziełami, wskazuje na zdolność do syntezy i wnikliwej analizy, które czynią go jednym z najwybitniejszych artystów sztuki nowoczesnej. Dominujące w jego twórczości wartości artystyczne, zapisane w formie, przestrzeni oraz wysokiej kulturze „myślenia plastycznego”, służą przekazywaniu idei i wyrażaniu refleksyjnej postawy.
Seria „Kompozycji kół” wraz z równie charakterystycznymi innymi cyklami prac artysty, zatytułowanymi „Obszary koncentrujące”, „Anti nomos” i „Passe-partout”, w zróżnicowany sposób podejmuje zagadnienie pustki i przestrzeni. Drążenie form w obrębie kompozycji, rozsadzanie nimi wiążącej dzieło ramy oraz polaryzowanie poszczególnych elementów skłania do refleksji nad ważkimi, aczkolwiek często wykluczającymi się problemami: ładem i bezładem, byciem i przemijaniem, czasowością i nieskończonością. Prezentowany obraz z 1967 roku poprzedza i zapowiada problematykę całości i fragmentaryczności, którą artysta określał mianem „reszty reszt” i która stanowiła podstawę do jego późniejszych eksperymentów formalnych. W obrazie „Kompozycja kół I” Berdyszak przede wszystkim skupia się na ukazaniu wzajemnej relacji pomiędzy figurami zbudowanymi dzięki układowi barwnemu, a w konsekwencji uzyskaniu odpowiedniego oddziaływania obrazu na odbiorcę. Uwaga widza jest ukierunkowana tu na relacje poszczególnych figur i fragmentów dzięki barwie – podstawowemu narzędziu artysty. Na działania te zwróciła uwagę Bożena Kowalska: „Nie tylko w malarstwie temperą i gwaszem na kartonie i tekturze, ale też w malarstwie realizowanym w dużych formatach olejem na płótnie, Berdyszak zaczął stosować swobodne wycinanie i zestawianie ze sobą form. Pojawiają się koła, lub kształty zbliżone do kół i półkoli, łączone ze sobą w układach wertykalnych. Zbudowanie układami barwnymi ich powierzchni decydowało o wzajemnym stosunku między nimi i ogólnym rezultacie oddziaływania kompozycji. W zależności od dominowania w układzie barwnym: pionów czy poziomów, form agresywnych i rozczłonkowanych czy spokojnych, ujednoliconych albo wreszcie zaznaczonych fragmentów półkoli na obu powierzchniach zespolonych kół, z domyślnym środkiem na ich styku – koła podwójne odpychały się lub przyciągały, płynnie przechodziły w siebie, lub ulegały rozbiciu” (Bożena Kowalska, Jan Berdyszak, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1979, s. 37).
Lata 60. przyniosły Berdyszakowi ugruntowanie pozycji artystycznej, a jego ówczesne odważne i pełne rozmachu kompozycje włączały się w formalne i intelektualne tendencje tych czasów. W tym samym okresie pojawiła się w twórczości artysty idea pustki, którą realizował w swoich dziełach również w kolejnym dziesięcioleciu. Swoją drobiazgową analizę Berdyszak wspierał długofalową i konsekwentną postawą, wypracowaną jeszcze podczas jego studiów. Jest on także autorem dwóch istotnych wizualno-teoretycznych rozważań, podważających tradycyjne pojmowanie dzieła sztuki jako materialnego, dwu- lub trójwymiarowego bytu. W naukowych rozważaniach artysta obala mit obrazu jako przedstawienia zamkniętego w kwadratowych lub prostokątnych ramach, a także porusza problematykę zmiany pojmowania natury obiektu malarskiego, rozumianego jako przedmiot o fizycznych, przestrzennych właściwościach. Efekty tych rozważań odnajdywały pełne odzwierciedlenie w jego twórczości, gdzie zauważalna jest stopniowa dematerializacja dzieła sztuki oraz krystalizacja koncepcji przestrzeni malarskiej jako relacji pomiędzy artefaktem a jego odbiorcą.
Rzeźbiarz, malarz, grafik, autor instalacji. Studiował rzeźbę w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Od wczesnego okresu jego twórczość skupiała się na zagadnieniach przestrzeni (cykl KOŁA PODWÓJNE, 1962-1964 i 1967-1969). Kolejnym etapem poszukiwań było wprowadzenie do obrazu przestrzeni rzeczywistej w postaci otworu wyciętego w płótnie. Twórczość Berdyszaka obejmuje także akcje efemeryczne. Brał udział w wielu artystycznych imprezach w kraju i zagranicą. Otrzymał Nagrodę Artystyczną Klubu "Od Nowa" w Poznaniu za debiut w dziedzinie malarstwa i rysunku (1960) oraz Nagrodę Artystyczną Miasta Poznania (1994).
Description:
"Circles Composition I", 1967
oil/canvas, 151 x 106 cm; signed lower left: 'JAN | BER | DYSZ | AK', dated and described: 'Kompozycja kol I. 1967' and the stamp of the Fibak Monte Carlo Gallery on the stretcher,
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
Technika
olej/płótno
Sygnatura
sygnowany l.d.: 'JAN | BER | DYSZ | AK'
Proweniencja
Galeria Fibak, Monte Carlo; kolekcja prywatna, Szwajcaria; kolekcja instytucjonalna, Warszawa
Literatura
Nowe obrazy. Kolekcja Olgi i Wojciecha Fibaków, Warszawa 2010, s. 14 (il.)
Wystawiany
Jan Berdyszak, Muzeum Narodowe w Poznaniu, kwiecień-sierpień 1974
