11
Wojciech Fangor | "SM 1", 1974
Estymacja:
1,500,000 zł - 2,500,000 zł
Sprzedane
1,400,000 zł
Aukcja na żywo
Sztuka Współczesna. Klasycy Awangardy po 1945
Artysta
Wojciech Fangor (1922 - 2015)
Wymiary
142 x 142 cm
Kategoria
Opis
olej/płótno, 142 x 142 cm, sygnowany, datowany i opisany na odwrociu: '143 x 143 cm | FANGOR | SM 1 1974 | 56 x 56"',
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
„Współczesny obraz przestał być dziurą w ramie do zaglądania w głąb. Zaczął emanować swoją powierzchnią na zewnątrz, stał się źródłem promieniowania, wytwarzając w przestrzeni strefę fizycznego działania”.
Wojciech Fangor
Miękkie, rozproszone i bezkrawędziowe przejścia kolorystyczne, porównywalne do Leonardowego sfumato, były dla Wojciecha Fangora polem eksperymentów plastycznych, które służyły do eksploracji warunków, w jakich można osiągnąć najlepsze efekty wizualne. Rezultatem tych poszukiwań były widoczne na prezentowanym obrazie „fale”, które wraz z „kołami”, charakterystycznymi dla innych kompozycji artysty, ugruntowały jego pozycję w sztuce op-artu i światowych trendach. Obrazy Fangora docierały do najbardziej renomowanych miejsc wystawienniczych. Wśród nich znajduje się The Museum of Modern Art w Nowym Jorku, gdzie w 1965 odbyła się wystawa „The Responsive Eye”, prezentująca jego dzieła. Ekspozycja ta umiejscowiła kierunek op-artu trwale na kartach historii sztuki, a obecny na niej obraz Fangora „N 17” zawisł tuż obok dzieł Victora Vasarely’ego. Jednak apogeum osiągnięć artysty przypada na prezentację jego dzieł na wystawie indywidualnej w 1970 w The Solomon Guggenheim Museum. Składało się na nią 37 obrazów, których hipnotyzujące formy współgrały ze spiralną architekturą wnętrza muzeum, umożliwiającą swobodne przejście od jednego obrazu do kolejnego. W tym przypadku zakrzywiona przestrzeń budynku stanowiła wartość dodaną wystawy.
W dziełach z lat 60. i 70. można zaobserwować szczególny ślad zainteresowań Fangora astronomią, przejawiający się w licznych abstrakcjach z 1958 (przypominających plamy na słońcu) oraz kołach, jak chociażby w „#53” z 1963, „#2” z 1964, „B 15” z 1964 i wielu innych. Oprócz wykorzystania ku temu kwadratowego formatu prac z przedstawieniem koła, artysta sięgał również do techniki pointylistycznej, by spotęgować iluzję zmieniającego się obrazu – widziane tu z różnych odległości barwy nachodzą na siebie bądź są potęgowane przez kropki, dające odczucie przestrzeni.
Dzieła Fangora skłaniają odbiorcę do poszukiwania nieoczywistych przestrzeni i ćwiczą w niekonwencjonalnym patrzeniu. Przełomowy moment w twórczości artysty miał miejsce w 1957 przy standardowym zagruntowywaniu płócien, na które nałożył podmalówkę, a następnie zostawił rozłożone, by wyschły. Gdy wrócił do studia, nieukończone obrazy, ku jego zdziwieniu, stały się gotowe. Wspólnie tworzyły oryginalną konstelację abstrakcyjnych, oddziaływujących na siebie form, wychodzących poza ramy obrazowania, współgrając z przestrzenią pracowni. Wzbudzona wówczas w Fangorze ciekawość i refleksja nad możliwościami malarstwa doprowadziła jego działania do stworzenia późniejszych, najbardziej uznanych kompozycji. Sformułowana wówczas przez Fangora teoria tzw. Pozytywnej Przestrzeni Iluzyjnej uczyniła technikę sfumato narzędziem do uzyskania miękkich, bezkrawędziowych przejść między kolorami, wywołujących iluzję ruchu w obrazie. Teoria ta była dla artysty osobistą misją, której celem było wynalezienie malarstwa na nowo. Przy jej wykorzystaniu Fangor wyprowadził obrazowanie oddziałujące pomiędzy odbiorcą a malowidłem w sposób odwrotny niż w klasycznej perspektywie zbieżnej. Eksperymenty nad uzyskaniem najlepszego efektu Pozytywnej Przestrzeni Iluzyjnej służyły mu do działań przez okres kilkunastu lat. Na ich początek w 1958 przypada ciekawa ekspozycja w Salonie „Nowej Kultury” w pobliżu warszawskiej Zachęty, gdzie po wejściu do galerii oglądający odnieśli wrażenie lewitacji, podziału i zderzeń ze sobą form, wyznaczających kierunek lub tamujących swobodne przejście. Wszystkie te odczucia przyniosły płótna Fangora z widniejących na nich smugami, kołami i elipsami o niewyraźnych konturach oraz ograniczonej palecie barw. Jednakże wpisy w księdze pamiątkowej „Wstyd robić z ludzi wariatów” i „Gdzie granice przyzwoitości” były dowodem na to, że działanie Fangora nie wpisywało się w ówczesne kategorie estetyczne i wyprzedzało swoje czasy. Realizacja zatytułowana „Studium przestrzeni” była pierwszym działaniem wpisującym się w zjawisko environmentu, które swoją innowacyjnością uprzedzało powstanie tak charakterystycznych prac tego gatunku jak „Yard” Allana Kaprowa czy „Roxy’s” Eda Kienholza.
W czasie okupacji studiował prywatnie u Tadeusza Pruszkowskiego i Felicjana Szczęsnego Kowarskiego. Uzyskał dyplom w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w 1946. Na festiwal Młodzieży i Studentów w Warszawie wraz z Henrykiem Tomaszewskim zaprojektował dekorację przestrzenną w plenerze. Odtąd prace malarskie były realizowane w relacji do przestrzeni poza obrazem - jak w słynnym “Studium przestrzeni" z 1958 roku, poprzedzającym światowe realizacje environments. Instalacje malarskie z lat 50. i 60., złożone z kolorowych kontrastujących kręgów i fal, dotykały problemów optycznych i były bliskie sztuce op-art. Ukoronowaniem tego okresu była indywidualna wystawa w Guggenheim Museum w Nowym Jorku (1970). Prowadził działalność pedagogiczną na uniwersytetach w Anglii i USA. Jego prace znajdują się w największych kolekcjach na świecie.
Description:
"SM 1", 1974
oil/canvas, 142 x 142 cm; signed, dated and described on the reverse: '143 x 143 cm | FANGOR | SM 1 1974 | 56 x 56"', ,
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
„Współczesny obraz przestał być dziurą w ramie do zaglądania w głąb. Zaczął emanować swoją powierzchnią na zewnątrz, stał się źródłem promieniowania, wytwarzając w przestrzeni strefę fizycznego działania”.
Wojciech Fangor
Miękkie, rozproszone i bezkrawędziowe przejścia kolorystyczne, porównywalne do Leonardowego sfumato, były dla Wojciecha Fangora polem eksperymentów plastycznych, które służyły do eksploracji warunków, w jakich można osiągnąć najlepsze efekty wizualne. Rezultatem tych poszukiwań były widoczne na prezentowanym obrazie „fale”, które wraz z „kołami”, charakterystycznymi dla innych kompozycji artysty, ugruntowały jego pozycję w sztuce op-artu i światowych trendach. Obrazy Fangora docierały do najbardziej renomowanych miejsc wystawienniczych. Wśród nich znajduje się The Museum of Modern Art w Nowym Jorku, gdzie w 1965 odbyła się wystawa „The Responsive Eye”, prezentująca jego dzieła. Ekspozycja ta umiejscowiła kierunek op-artu trwale na kartach historii sztuki, a obecny na niej obraz Fangora „N 17” zawisł tuż obok dzieł Victora Vasarely’ego. Jednak apogeum osiągnięć artysty przypada na prezentację jego dzieł na wystawie indywidualnej w 1970 w The Solomon Guggenheim Museum. Składało się na nią 37 obrazów, których hipnotyzujące formy współgrały ze spiralną architekturą wnętrza muzeum, umożliwiającą swobodne przejście od jednego obrazu do kolejnego. W tym przypadku zakrzywiona przestrzeń budynku stanowiła wartość dodaną wystawy.
W dziełach z lat 60. i 70. można zaobserwować szczególny ślad zainteresowań Fangora astronomią, przejawiający się w licznych abstrakcjach z 1958 (przypominających plamy na słońcu) oraz kołach, jak chociażby w „#53” z 1963, „#2” z 1964, „B 15” z 1964 i wielu innych. Oprócz wykorzystania ku temu kwadratowego formatu prac z przedstawieniem koła, artysta sięgał również do techniki pointylistycznej, by spotęgować iluzję zmieniającego się obrazu – widziane tu z różnych odległości barwy nachodzą na siebie bądź są potęgowane przez kropki, dające odczucie przestrzeni.
Dzieła Fangora skłaniają odbiorcę do poszukiwania nieoczywistych przestrzeni i ćwiczą w niekonwencjonalnym patrzeniu. Przełomowy moment w twórczości artysty miał miejsce w 1957 przy standardowym zagruntowywaniu płócien, na które nałożył podmalówkę, a następnie zostawił rozłożone, by wyschły. Gdy wrócił do studia, nieukończone obrazy, ku jego zdziwieniu, stały się gotowe. Wspólnie tworzyły oryginalną konstelację abstrakcyjnych, oddziaływujących na siebie form, wychodzących poza ramy obrazowania, współgrając z przestrzenią pracowni. Wzbudzona wówczas w Fangorze ciekawość i refleksja nad możliwościami malarstwa doprowadziła jego działania do stworzenia późniejszych, najbardziej uznanych kompozycji. Sformułowana wówczas przez Fangora teoria tzw. Pozytywnej Przestrzeni Iluzyjnej uczyniła technikę sfumato narzędziem do uzyskania miękkich, bezkrawędziowych przejść między kolorami, wywołujących iluzję ruchu w obrazie. Teoria ta była dla artysty osobistą misją, której celem było wynalezienie malarstwa na nowo. Przy jej wykorzystaniu Fangor wyprowadził obrazowanie oddziałujące pomiędzy odbiorcą a malowidłem w sposób odwrotny niż w klasycznej perspektywie zbieżnej. Eksperymenty nad uzyskaniem najlepszego efektu Pozytywnej Przestrzeni Iluzyjnej służyły mu do działań przez okres kilkunastu lat. Na ich początek w 1958 przypada ciekawa ekspozycja w Salonie „Nowej Kultury” w pobliżu warszawskiej Zachęty, gdzie po wejściu do galerii oglądający odnieśli wrażenie lewitacji, podziału i zderzeń ze sobą form, wyznaczających kierunek lub tamujących swobodne przejście. Wszystkie te odczucia przyniosły płótna Fangora z widniejących na nich smugami, kołami i elipsami o niewyraźnych konturach oraz ograniczonej palecie barw. Jednakże wpisy w księdze pamiątkowej „Wstyd robić z ludzi wariatów” i „Gdzie granice przyzwoitości” były dowodem na to, że działanie Fangora nie wpisywało się w ówczesne kategorie estetyczne i wyprzedzało swoje czasy. Realizacja zatytułowana „Studium przestrzeni” była pierwszym działaniem wpisującym się w zjawisko environmentu, które swoją innowacyjnością uprzedzało powstanie tak charakterystycznych prac tego gatunku jak „Yard” Allana Kaprowa czy „Roxy’s” Eda Kienholza.
W czasie okupacji studiował prywatnie u Tadeusza Pruszkowskiego i Felicjana Szczęsnego Kowarskiego. Uzyskał dyplom w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w 1946. Na festiwal Młodzieży i Studentów w Warszawie wraz z Henrykiem Tomaszewskim zaprojektował dekorację przestrzenną w plenerze. Odtąd prace malarskie były realizowane w relacji do przestrzeni poza obrazem - jak w słynnym “Studium przestrzeni" z 1958 roku, poprzedzającym światowe realizacje environments. Instalacje malarskie z lat 50. i 60., złożone z kolorowych kontrastujących kręgów i fal, dotykały problemów optycznych i były bliskie sztuce op-art. Ukoronowaniem tego okresu była indywidualna wystawa w Guggenheim Museum w Nowym Jorku (1970). Prowadził działalność pedagogiczną na uniwersytetach w Anglii i USA. Jego prace znajdują się w największych kolekcjach na świecie.
Description:
"SM 1", 1974
oil/canvas, 142 x 142 cm; signed, dated and described on the reverse: '143 x 143 cm | FANGOR | SM 1 1974 | 56 x 56"', ,
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
Technika
olej/płótno
Sygnatura
sygnowany, datowany i opisany na odwrociu: '143 x 143 cm | FANGOR | SM 1 1974 | 56 x 56"'
Proweniencja
kolekcja prywatna, Warszawa; DESA Unicum, 2020; kolekcja prywatna, Warszawa
Literatura
Stefan Szydłowski, Wojciech Fangor. Przestrzeń jako gra, Kraków 2012, s. 226 (ill.)
Wystawiany
Wojciech Fangor. Malarstwo, Galeria 261, Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi, Łódź, 11-28.05.2001
