90 x 70 cm

olej/płótno, 90 x 70 cm, sygnowany, datowany i opisany na odwrociu: 'ANDRZEJ WRÓBLEWSKI | PORTRET MĘŻCZYZNY | 90 x 70 olej 1950', na odwrociu stempel z Galerii Zderzak

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.


„Ponieważ jestem nieszczęśliwy, więc zajmuję się problemami realizmu socjalistycznego. Wymyśliłem między innymi głęboką prawdę, że tylko wtedy nikt mi nie będzie narzucał socrealizmu, jeżeli ja sam będę go narzucał innym”.
Andrzej Wróblewski

Obraz „Portret mężczyzny” autorstwa Andrzeja Wróblewskiego powstał w 1950 roku, kiedy to w Polsce panowała doktryna realizmu socjalistycznego. Dla Wróblewskiego, będącego wtedy młodym artystą, była to zarówno oficjalna droga twórcza, jak i źródło ograniczeń w wolności artystycznej. Wprowadzenie tego stylu w sztuce było wyzwaniem dla twórców, nawet dla tych, którzy pragnęli aktywnie uczestniczyć w zmianach społeczno-politycznych w powojennej Polsce. W kontekście debat o nowej rzeczywistości i tzw. nowym realizmie, Wróblewski wypracował swoją unikalną metodę twórczą. Jak sam wyznał w liście do Anny Porębskiej w 1949 roku, zajął się realizmem socjalistycznym z powodu osobistego niezadowolenia, dochodząc do wniosku, że najlepszą obroną przed narzucanym mu socrealizmem będzie jego własne, aktywne propagowanie tego stylu.

Realizm socjalistyczny został oficjalnie przyjęty jako obowiązujący kierunek w sztuce podczas IV Walnego Zjazdu ZPAP w Katowicach w dniach 27-29 czerwca 1949 roku. W tym czasie Wróblewski był studentem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Jednak dla niego, w przeciwieństwie do niektórych artystów, przyjęcie socrealizmu nie oznaczało bezwarunkowego poddania się obcej ideologii. Początkowo zbliżył się do Grupy Młodych Plastyków, skupionych wokół Mieczysława Porębskiego i Tadeusza Kantora, którzy wierzyli, że „abstrakcjonizm w malarstwie wytycza nieomylną drogę ku nowemu, spotęgowanemu realizmowi” (Tadeusz Kantor, Mieczysław Porębski, Grupa Młodych Plastyków po raz drugi. Pro domo sua, [w:] „Twórczość” 1946, nr 9). Jednak z czasem ich ścieżki się rozeszły, ponieważ Wróblewski miał bardziej skomplikowany stosunek do socrealizmu. Widział siebie jako osobę, która powinna motywować malarzy do poszukiwań nowych środków wyrazu i społecznego zaangażowania sztuki. Dlatego zaproponował koncepcję sztuki tematycznej, realistycznej, zrozumiałej i przede wszystkim zaangażowanej w polityczne przemiany.

Jak pisał Charles Esche: „W swoich pracach Wróblewski zdaje się obserwować i reagować na dramatyczne wydarzenia tamtych lat we własny, indywidualny sposób. Jako artysta (oraz, od przypadku do przypadku, krytyk) tworzył wtedy obrazy i rysunki, których płynny, zmienny styl w miarę potrzeb nasycał się realizmem, to znów od niego odsuwał. Możemy sobie tylko wyobrazić wpływ, jaki wywarł na młodym artyście wyjazd z Wilna w ramach akcji przesiedleńczej po 1945 i przybycie do Krakowa. Dowody nazistowskiego terroru były dobrze widoczne w życiu codziennym jeszcze przez długi czas, jednak u Wróblewskiego przedstawienia okropności wojennych stopniowo ustępują miejsca rysunkom ukazującym wysiłki zmierzające ku odbudowie. Przebija z nich szczera, acz niewypowiedziana wprost nadzieja na to, że nowy kraj robotniczy zbuduje lepszą przyszłość: przyszłość, w której solidarność, ciężka praca i technika zastąpią przypadkowe aresztowania, zagładę i zmechanizowaną wojnę. Ten umiarkowany optymizm przeszedł następnie w atmosferę apatii i bezwładu, która zdominowała późniejsze prace artysty, będąc, jak można przypuszczać, wyrazem zawodu wywołanego niespełnionymi, przeciąganymi obietnicami władzy – podstawowego doświadczenia polskiego socjalizmu. Jednak fakt, że obietnica nowej republiki postała bez pokrycia, nie wyklucza całkowicie możliwości jej zaistnienia – z tego też względu uczucie rozczarowania sprawia, że późniejsze prace Wróblewskiego są jeszcze bardziej bolesne i przejmujące” (Charles Esche, Andrzej Wróblewski. Sprzeczność u podstaw Dążenia do doskonałości, [w:] Unikanie stanów pośrednich. Andrzej Wróblewski (1927-1957), [red.] Magdalena Ziółkowska i Wojciech Grzybała, Warszawa 2014, s. 373-374).
Prezentowany w niniejszym katalogu „Portret mężczyzny” Andrzeja Wróblewskiego przedstawia postać w tradycyjnym ujęciu, w którym portretowany siedzi w statycznej pozie, ujęty od linii kolan w górę, z dłońmi ułożonymi na nogach. Układ ciała mężczyzny wydaje się typową pozycją, w której model prezentuje się malarzowi – statycznie eksponuje swoją postać. Jego tożsamość nie jest znana. Być może jest to model prezentujący się artyście podczas „typowego” pozowania będącego dla Wróblewskiego ćwiczeniem z zakresu malowania postaci ludzkiej. Rok powstania obrazu może jednak sugerować również, że nie jest to portret przypadkowego modela, ale przedstawiciela grupy społecznej szczególnie dowartościowanej wówczas w oficjalnej propagandzie – przedstawiciela klasy robotniczej. Mogłyby wskazywać na to wyeksponowane, duże dłonie mężczyzny, niejednokrotnie będące w dziejach sztuki symbolem wykonywania ciężkiej, fizycznej pracy.

Sposób, w jaki Wróblewski uchwycił mężczyznę w prezentowanej pracy, ale także w wielu innych, późniejszych dziełach sugeruje brak więzi z przedstawianym modelem – przedstawicielem pierwszego pokolenia wkraczającego w socjalistyczną przyszłość. Taki rodzaj przedstawienia należy odczytywać jako bardzo rzadkie i przejmujące świadectwo porażki rzeczywistego komunizmu w sferze osobistej. Jak dodaje wyżej cytowany Charles Esche: „Fakt, że owe wyalienowane przedmioty są jednocześnie ludźmi, którzy ocaleli od zagłady za sprawą minionego totalitaryzmu, usiłującego ich odczłowieczyć, dodaje jedynie patosu całej sytuacji. Widziana z tej perspektywy, twórczość Wróblewskiego stanowi przejście od czynnej do biernej tragedii: od uderzająco czytelnych przedstawień przemocy i prześladowań, do mniejszych niesprawiedliwości zachodzących w poddawanym nieustannej kontroli społeczeństwie, gdzie jednostki nie są w stanie porozumieć się ze sobą czy nawet wykonać jakiegokolwiek ruchu” (Charles Esche, tamże, s. 374).
W latach 1945-52 studiował malarstwo na ASP w Krakowie oraz historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od roku 1946 brał udział w wystawach, od 1948 zajmował się także publicystyką, głównie z dziedziny sztuki. W latach 1950-54 pełnił funkcję asystenta w krakowskiej ASP w pracowniach m.in. prof. Radnickiego i prof. Rudzkiej-Cybisowej. Zmarł 23 marca 1957 na samotnej wycieczce w Tatrach. W swoich pracach, posługując się oryginalnym, fascynującym językiem malarskim, w sposób niezwykle sugestywny wypowiedział tragiczne doświadczenia pokolenia dorastającego w okresie wojny i wkraczającego w dojrzałość w czasach stalinowskich. Uważany za prekursora nowej figuracji, współczesnego realizmu, także nowej ekspresji, należy do największych polskich malarzy XX w.

Description:
"Portrait of a Man", 1950
oil/canvas, 90 x 70 cm; signed, dated and described on the reverse: 'ANDRZEJ WROBLEWSKI | PORTRET MEZCZYZNY | 90 x 70 olej 1950', the stamp from Zderzak Gallery on the reverse,

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.

olej/płótno

sygnowany, datowany i opisany na odwrociu: 'ANDRZEJ WRÓBLEWSKI | PORTRET MĘŻCZYZNY | 90 x 70 olej 1950'