Powrót do DESA.PL
39 of Liczba obiektów: 73
39
Stanisław Dróżdż | "Dlaczego" (25 plansz), 1975
Estymacja:
120,000 zł - 180,000 zł
Sprzedane
110,000 zł
Aukcja na żywo
Sztuka Współczesna. Klasycy Awangardy po 1945
Wymiary
22 x 20,5 cm (wymiary każdej pracy)
Kategoria
Opis
odbitka żelatynowo-srebrowa/papier fotograficzny, 22 x 20,5 cm (wymiary każdej pracy), sygnowany na pierwszej planszy: 'SDróżdż'

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.


POEZJA KONKRETNA

Twórczość Stanisława Dróżdża funkcjonuje na pograniczu plastyki i poezji. W dziedzinie sztuki jest zaliczana do konceptualizmu, kierunku artystycznego, który pojawił się w 1953 na Zachodzie. Dróżdż tworzył wydruki, odbitki, maszynopisy, obiekty, instalacje oraz prace interaktywne. Ponadto zajmował się poezją konkretną. Sam autor uważał się jednak za poetę, nie artystę wizualnego: „Ja jestem wręcz zniesmaczony, jeżeli ktoś mówi, że to, co robię, to jest plastyka, mimo że należę do ZPAP (śmiech). Poezja konkretna jest dziedziną zupełnie integralną, natomiast może wykorzystywać środki innych dziedzin sztuki (nie poezji!), ale poprzez to nie przestaje być poezją konkretną. Woda, która przepływa przez koło młyńskie, jest tą samą wodą, która jest przed kołem młyńskim. Ona wykonuje pewną pracę i wraca do siebie. Tylko wie Pani, historyk sztuki może popełnić błąd. Musi Pani wyraźnie zaznaczyć w swoim tekście, że Dróżdż powiada, że nie ma nic wspólnego ze sztuką, tylko z poezją (Małgorzata Dawidek-Gryglicka, Odprysk poezji. Stanisław Dróżdż mówi, Ha!art, Kraków–Warszawa 2012, s. 98). Pierwsze poematy konkretne Stanisław Dróżdż zaczął tworzyć pod koniec lat 60.; oficjalnie zadebiutował w 1968 w nieistniejącej już Galerii „Pod Moną Lisą” we Wrocławiu. Jego utwory można określić mianem poezji wizualnej, która charakteryzują się tym, że poematy mają postać kompozycji wizualnych, zbudowanych z układów liter i znaków typograficznych, niepodporządkowanych żadnym związkom semantycznym czy syntaktycznym.

Stanisława Dróżdża fascynowały słowa. Rozważania nad językiem prowadziły go do wyabstrahowania słów i liter z kontekstu językowego, dzięki czemu stawały się autonomicznymi tworami, wyizolowanymi z języka i rzeczywistości. Tak powstały „Pojęciokształty”, które artysta zaczął tworzyć pod koniec lat 60. „Pojęciokształty” są czystymi słowami. Dzięki temu ich znaczenie jest mocniejsze niż słów istniejących w powszechnym użyciu, nie są naznaczone żadnym wartościującym sensem. Są jak zawieszone w przestrzeni przedmioty, których nie trzeba czytać, wystarczy zobaczyć. Nazwa wprowadzona przez artystę wywodzi się od przestrzennego uformowania słów, cyfr, znaków i doskonale oddaje sens dziedziny, którą się zajmował. Od 1977 jego dzieła były aranżowane przestrzennie, w skali całego pomieszczenia galeryjnego. Dróżdż pokazywał je w przestrzeni dwu- i trójwymiarowej, w myśl zasady, że „poezja tradycyjna opisuje obraz. Poezja konkretna pisze obrazem”. W swoich pracach często odwoływał się do metafory gry – przywoływanej zarówno w kontekście języka (jedną ze swoich wystaw nazwał wprost „Język to gra”), jak i stricte egzystencjalnym, przypominającym nieco lejtmotyw Siódmej pieczęci Bergmana (prace „Warcaby”, „Szachy”). Co ważne, Dróżdż nie różnicował słów-obiektów typografią. W swoich pracach i instalacjach wykorzystywał najpierw dwuelementową czcionkę maszynową, a później prostą czcionkę jednoelementową. Przytaczając wypowiedź artysty: „Pojęciokształty są jednocześnie tekstem i obrazem: konkretyzują plastycznie (graficznie) kształt materialny pojęcia (…) są więc merytorycznoformalnie syntetycznymi – jak ideogramy – kodyfikatorami rzeczywistości, integrującymi naukę (matematyka, logika) i sztukę (poezja, plastyka). Poprzez ekstremalnie uproszczony, ascetyczny w treści i w formie zapis można osiągnąć maksymalny efekt skojarzeniowy. Poezja konkretna jako język radykalnego skrótu stanowi sygnał, impuls dla odbiorcy, od którego wkładu zależy obfitość odbioru, polegającego na ‘tworzeniu tekstu poetyckiego’, torowanego kanwą ‘zapisu’”. „Pojęciokształty” zdominowały całą twórczość Dróżdża. Punktem wyjściowym dla poezji konkretnej było zawsze słowo, które wyjęte z kontekstu reguł języka zostaje wstawione w nowy, wizualny kontekst. Od strony plastycznej dzieło może ulegać pewnym modyfikacjom formy, ponieważ nie wpływa to na sens pracy, a jedynie na sugestywność jej recepcji przez widza. W twórczości Dróżdża aspekt wizualny zawsze był zminimalizowany i neutralny w odbiorze. „Pojęciokształty” były tworzone od samego początku z dużą dyscypliną i rygorem, co do spójności formy i treści.

Prezentowany na aukcji zestaw 25 plansz autorstwa Stanisława doskonale ukazuje, jak artysta wykorzystywał słowa, znaki, litery, interpunkcyjne i symbole matematyczne przy tworzeniu tekstowo-wizualnych kontekstów i znaczeń w swojej twórczości. Tytuł pracy „Dlaczego” jest zarówno fragmentem obrazów, jak i tytułem wystawy, na której dzieło było eksponowane w 1975. Szczególna dla Dróżdża estetyka prac, konsekwencja w prostocie i precyzji formy, pozwala odbiorcy skupić się na relacji między wyrazami, która została zaznaczona także poprzez układ liter. Artysta podjął grę z percepcją widza, który w trakcie oglądania pracy odkrywa w niej coraz więcej szczegółów i zabiegów wizualnych, mogących zmienić perspektywę odbioru. Co jest charakterystyczne dla Dróżdża, wszystkie plansze łączy zarówno aspekt wizualny, jak i językowy. Pierwotny materiał językowy został wyjęty z kontekstu reguł języka i wstawiony w kontekst wizualny. Koncepcja była przygotowywana zawsze na samym początku, przy pierwszej realizacji pracy, na etapie powstawania maszynopisu. Dalsze modyfikacje wprowadzane przez artystę miały większe znaczenie dla sugestywności kompozycji niż dla samego znaczenia pracy. Artysta często podejmował w swoich problematykę ontologiczną czy eschatologiczną, prowadząc rozważania nad takimi tematami jak życie i śmierć, przypadek i los, czasoprzestrzeń, nieskończoność, koniunkcja przeciwieństw, system językowy i wszelkie systemy znaków. Przy próbie zrozumienia dzieł artysty istotna jest pamięć o tym, że uważał się on za poetę, nie twórcę sztuk plastycznych.
Należy do grona najwybitniejszych przedstawicieli poezji konkretnej. Absolwent filologii polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie studiował w latach 1959-64. W 1964 roku zadebiutował jako poeta wierszami tradycyjnymi w "Arce. Informatorze Klubu Młodzieży Artystycznej ZSP", a w roku 1967 zaczął pisać pierwsze teksty konkretne. Jego prace są prezentowane na wystawach w kraju i za granicą od 1968 roku. W 1979 roku opracował i opublikował książkę Poezja konkretna. Wybór tekstów polskich oraz dokumentacja z lat 1967-77.

Description:
"Why" (25 boards), 1975
gelatin-silver print/photographic paper, 22 x 20.5 cm (dimensions of each); signed on the first board: 'SDrozdz'

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.

Technika
odbitka żelatynowo-srebrowa/papier fotograficzny
Sygnatura
sygnowany na pierwszej planszy: 'SDróżdż'
Proweniencja
pracownia artysty; Galeria Muzalewska, Poznań; ; kolekcja prywatna, Polska
Literatura
Stanisław Dróżdż: dlaczego-why-pourquoi-warum, kat. wyst. Galeria Foksal PSP, Warszawa, luty 1975 (dostępny online, archiwum Anki Ptaszkowskiej, nr fot. 3484-3509, https://artmuseum.pl/pl/archiwum/archiwum-anki-ptaszkowskiej/2489/123615); Andrzej Przywara, Stanisław Dróżdż. Pojęciokształty. Poezja konkretna 1967-2003, Fundacja Galerii Foksal, Warszawa 2014, ss. 102, 263-289 (il.)