22
Wojciech Kossak | "Olszynka Grochowska", 1930
Estymacja:
250,000 zł - 350,000 zł
Sprzedane
230,000 zł
Aukcja na żywo
Sztuka Dawna. XIX wiek, Modernizm, Międzywojnie • Sesja I
Artysta
Wojciech Kossak (1856 - 1942)
Wymiary
95,5 x 135,5 cm
Kategoria
Opis
olej/płótno (dublowane), 95,5 x 135,5 cm, sygnowany i datowany p.d.: 'Wojciech Kossak | 1930', inne tytuły: Bitwa pod Grochowem i zdobycie Olszynki, Bitwa w Olszynce Grochowskiej, Olszynka, Bój o Olszynkę
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
Wojciech Kossak jako wytrawny batalista
Rok 1869 ma szczególne znaczenie dla rozwoju artystycznego Kossaka. Trzynastoletni wówczas Wojciech połączy się bardzo silnie z Krakowem, do którego z Warszawy przeprowadziła się jego rodzina. Już na początku lat 70. XIX wieku rozpocznie studia w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Jak większość artystów o historyzująco-realistycznym zacięciu ścieżka kariery poprowadzi go do Monachium. Jak pisała Janina Zielińska „Opuścił Monachium z dużym zasobem rzetelnych umiejętności, które docenił w pełni dopiero po latach doświadczeń malarskich” (Janina Zielińska, Juliusz, Wojciech, Jerzy Kossakowie, Warszawa 1988, s. 43). Kossak powrócił do Krakowa, by w latach 1876-77 odbyć służbę wojskową w tamtejszym pułku ułanów. Tam właśnie narodzi się wybitny batalista, malarz koni i pejzażu polskiego. Roczny pobyt w wojsku pozwolił artyście na zweryfikowanie swoich zainteresowań i dążeń na polu plastyki. W pamiętniku zanotował wówczas „wzmiankuję ten okres swojego życia, bo odgrywa on w ewolucji mej duszy malarskiej decydującą rolę”. Twórca zatem był w pełni świadom swego miejsca i celów, jakie sobie postawił. Od samego początku towarzyszyła mu także świadomość narodowa. Jak stwierdził Andrzej Szpakowski, już w okresie monachijskim młody Wojciech wykazywał stosunkowo luźne związki z malarstwem niemieckim (Andrzej Szpakowski, Józef Brandt a środowisko polskich artystów w Monachium, Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego 2, 1964, s. 317). Owszem, sam przyznawał, że ceni wiedzę przekazaną mu przez profesorów z bawarskiej Akademii, niemniej jednak w jego sercu główną rolę odgrywać miała już tylko Polska. Wśród licznych scen batalistycznych namalowanych przez Wojciecha Kossaka odnaleźć możemy te najważniejsze dla polskiej historii bitwy. Wspomnieć w tym miejscu wypada właśnie „Olszynkę Grochowską”.
Pierwotny obraz namalował Kossak w latach 1886-1887. Nie zachował się on do naszych czasów. Uległ zniszczeniu podczas I wojny światowej. Niemniej jednak w kolejnych dekadach powstało kilka replik autorskich, z których każda charakteryzowała się nieco odrębną stylistyką, odwzorowującą przemiany, jakie zachodziły w malarstwie artysty. W momencie tworzenia tej monumentalnej kompozycji malarz dał poznać się już szerszej publiczności, która ceniła jego talent wytrawnego batalisty. Znajdował się on jednak jeszcze przed stworzeniem czołowych i wybitnych dzieł, które ukształtowały sposób widzenia jego dorobku artystycznego. Monumentalne panoramy – Racławicka, Berezyna czy Bitwa pod piramidami – powstać miały dopiero w kolejnych latach. Badacze zgodnie podkreślają, że „Olszynka” przyniosła Kossakowi niebywały rozgłos. Takie wypowiedzi pojawiały się zresztą już w epoce. Pod ukazaną w „Tygodniku Ilustrowanym” w 1909 roku reprodukcją jednej z wersji obrazu odnaleźć można następujący opis: „Olszynka Grochowska, popularny i ulubiony obraz Wojciecha Kossaka, znany w całej Polsce z pięknej reprodukcyi krakowskiej. W dworkach wiejskich i mieszkaniach miejskich przypomina ta pełna brawury kompozycya dawno minione czasy, i mimo woli dźwięczy ci w uszach piosenka: „Tysiąc walecznych opuszcza Warszawę” („Tygodnik Ilustrowany” 1909, nr 12, s. 224).
Jedna z replik wykonana w roku 1928 znajduje się dzisiaj w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Jest ona zatem jedynie o dwa lata wcześniejsza niż praca prezentowana w katalogu aukcyjnym. Oba obrazy są natomiast analogiczne pod względem rozmiaru. Podobieństw doszukiwać można się również w detalach. Kossak przedstawił tutaj jeden z epizodów z powstania listopadowego, a dokładnie walkę o tereny lasu olchowego zlokalizowanego pod ówczesną wsią Grochów. Wydarzenie to miało miejsce 25 lutego 1831 roku, zatem artystę dzieliło od nich kilka dekad. Pomimo to Kossak zadbał o historyczny realizm, autentyzm nastroju bitwy, detal i kostium. „Olszynka Grochowska”, jak wiele innych, wielkoformatowych kompozycji, posłużyła Kossakowi w kolejnych dekadach jako prawdziwa skarbnica motywów. Artysta „wyciągał” z niej poszczególne partie i przedstawienia żołnierzy, tworząc osobne, autonomiczne obrazy. Niektóre z kolei były tylko inspirowane wydarzeniami i klimatem owej bitwy. Do takich prac należą chociażby wizerunki oficera i dobosza, czy też inne kadry ukazujące zmierzający do walki tłum.
Był synem i uczniem Juliusza Kossaka, ojcem Jerzego, także malarza oraz poetki Marii Pawlikowskiej - Jasnorzewskiej i pisarki Magdaleny Samozwaniec. Kształcił się w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, Akademii monachijskiej oraz w Paryżu. W latach 1895-1902 przebywał głównie w Berlinie, gdzie pracował dla cesarza Wilhelma II; malował też dla dworu Franciszka Józefa II. Wiele podróżował, m.in. do Hiszpanii i Egiptu. W późniejszych latach kilkakrotnie wyjeżdżał do Stanów Zjednoczonych, realizował zamówienia portretowe. W 1913 roku był mianowany profesorem warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Był współautorem panoram: Racławice (1893-94), Berezyna (1895-96), Bitwa pod piramidami (1901) oraz szkiców do niezrealizowanej Samosierry (1900) Był niezrównanym malarzem scen batalistycznych i historycznych. Gloryfikował w nich wojsko polskie: ułanów, szwoleżerów, legionistów. Doskonale opanował sztukę malowania koni.
Description:
"Olszynka Grochowska", 1930
oil/lined canvas, 95.5 x 135.5 cm; signed and dated lower right: 'Wojciech Kossak | 1930', another titles: Bitwa pod Grochowem i zdobycie Olszynki, Bitwa w Olszynce Grochowskiej, Olszynka, Boj o Olszynke,
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
Wojciech Kossak jako wytrawny batalista
Rok 1869 ma szczególne znaczenie dla rozwoju artystycznego Kossaka. Trzynastoletni wówczas Wojciech połączy się bardzo silnie z Krakowem, do którego z Warszawy przeprowadziła się jego rodzina. Już na początku lat 70. XIX wieku rozpocznie studia w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Jak większość artystów o historyzująco-realistycznym zacięciu ścieżka kariery poprowadzi go do Monachium. Jak pisała Janina Zielińska „Opuścił Monachium z dużym zasobem rzetelnych umiejętności, które docenił w pełni dopiero po latach doświadczeń malarskich” (Janina Zielińska, Juliusz, Wojciech, Jerzy Kossakowie, Warszawa 1988, s. 43). Kossak powrócił do Krakowa, by w latach 1876-77 odbyć służbę wojskową w tamtejszym pułku ułanów. Tam właśnie narodzi się wybitny batalista, malarz koni i pejzażu polskiego. Roczny pobyt w wojsku pozwolił artyście na zweryfikowanie swoich zainteresowań i dążeń na polu plastyki. W pamiętniku zanotował wówczas „wzmiankuję ten okres swojego życia, bo odgrywa on w ewolucji mej duszy malarskiej decydującą rolę”. Twórca zatem był w pełni świadom swego miejsca i celów, jakie sobie postawił. Od samego początku towarzyszyła mu także świadomość narodowa. Jak stwierdził Andrzej Szpakowski, już w okresie monachijskim młody Wojciech wykazywał stosunkowo luźne związki z malarstwem niemieckim (Andrzej Szpakowski, Józef Brandt a środowisko polskich artystów w Monachium, Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego 2, 1964, s. 317). Owszem, sam przyznawał, że ceni wiedzę przekazaną mu przez profesorów z bawarskiej Akademii, niemniej jednak w jego sercu główną rolę odgrywać miała już tylko Polska. Wśród licznych scen batalistycznych namalowanych przez Wojciecha Kossaka odnaleźć możemy te najważniejsze dla polskiej historii bitwy. Wspomnieć w tym miejscu wypada właśnie „Olszynkę Grochowską”.
Pierwotny obraz namalował Kossak w latach 1886-1887. Nie zachował się on do naszych czasów. Uległ zniszczeniu podczas I wojny światowej. Niemniej jednak w kolejnych dekadach powstało kilka replik autorskich, z których każda charakteryzowała się nieco odrębną stylistyką, odwzorowującą przemiany, jakie zachodziły w malarstwie artysty. W momencie tworzenia tej monumentalnej kompozycji malarz dał poznać się już szerszej publiczności, która ceniła jego talent wytrawnego batalisty. Znajdował się on jednak jeszcze przed stworzeniem czołowych i wybitnych dzieł, które ukształtowały sposób widzenia jego dorobku artystycznego. Monumentalne panoramy – Racławicka, Berezyna czy Bitwa pod piramidami – powstać miały dopiero w kolejnych latach. Badacze zgodnie podkreślają, że „Olszynka” przyniosła Kossakowi niebywały rozgłos. Takie wypowiedzi pojawiały się zresztą już w epoce. Pod ukazaną w „Tygodniku Ilustrowanym” w 1909 roku reprodukcją jednej z wersji obrazu odnaleźć można następujący opis: „Olszynka Grochowska, popularny i ulubiony obraz Wojciecha Kossaka, znany w całej Polsce z pięknej reprodukcyi krakowskiej. W dworkach wiejskich i mieszkaniach miejskich przypomina ta pełna brawury kompozycya dawno minione czasy, i mimo woli dźwięczy ci w uszach piosenka: „Tysiąc walecznych opuszcza Warszawę” („Tygodnik Ilustrowany” 1909, nr 12, s. 224).
Jedna z replik wykonana w roku 1928 znajduje się dzisiaj w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Jest ona zatem jedynie o dwa lata wcześniejsza niż praca prezentowana w katalogu aukcyjnym. Oba obrazy są natomiast analogiczne pod względem rozmiaru. Podobieństw doszukiwać można się również w detalach. Kossak przedstawił tutaj jeden z epizodów z powstania listopadowego, a dokładnie walkę o tereny lasu olchowego zlokalizowanego pod ówczesną wsią Grochów. Wydarzenie to miało miejsce 25 lutego 1831 roku, zatem artystę dzieliło od nich kilka dekad. Pomimo to Kossak zadbał o historyczny realizm, autentyzm nastroju bitwy, detal i kostium. „Olszynka Grochowska”, jak wiele innych, wielkoformatowych kompozycji, posłużyła Kossakowi w kolejnych dekadach jako prawdziwa skarbnica motywów. Artysta „wyciągał” z niej poszczególne partie i przedstawienia żołnierzy, tworząc osobne, autonomiczne obrazy. Niektóre z kolei były tylko inspirowane wydarzeniami i klimatem owej bitwy. Do takich prac należą chociażby wizerunki oficera i dobosza, czy też inne kadry ukazujące zmierzający do walki tłum.
Był synem i uczniem Juliusza Kossaka, ojcem Jerzego, także malarza oraz poetki Marii Pawlikowskiej - Jasnorzewskiej i pisarki Magdaleny Samozwaniec. Kształcił się w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, Akademii monachijskiej oraz w Paryżu. W latach 1895-1902 przebywał głównie w Berlinie, gdzie pracował dla cesarza Wilhelma II; malował też dla dworu Franciszka Józefa II. Wiele podróżował, m.in. do Hiszpanii i Egiptu. W późniejszych latach kilkakrotnie wyjeżdżał do Stanów Zjednoczonych, realizował zamówienia portretowe. W 1913 roku był mianowany profesorem warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Był współautorem panoram: Racławice (1893-94), Berezyna (1895-96), Bitwa pod piramidami (1901) oraz szkiców do niezrealizowanej Samosierry (1900) Był niezrównanym malarzem scen batalistycznych i historycznych. Gloryfikował w nich wojsko polskie: ułanów, szwoleżerów, legionistów. Doskonale opanował sztukę malowania koni.
Description:
"Olszynka Grochowska", 1930
oil/lined canvas, 95.5 x 135.5 cm; signed and dated lower right: 'Wojciech Kossak | 1930', another titles: Bitwa pod Grochowem i zdobycie Olszynki, Bitwa w Olszynce Grochowskiej, Olszynka, Boj o Olszynke,
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
Technika
olej/płótno (dublowane)
Sygnatura
sygnowany i datowany p.d.: 'Wojciech Kossak | 1930'
Literatura
porównaj:; Ryszard Jeremi Kluszczyński, Historia malarstwa polskiego. Od gotyckiego malarstwa tablicowego do Stefana Gierowskiego, Kraków 2022, s. 169; Sławomir Gowin, Kossakowie, Warszawa 2006, s. 41 (il.); Janina Zielińska, Juliusz, Wojciech, Jerzy Kossakowie, Warszawa 1988, s. 47 (il.); pocztówka z reprodukcją innej wersji obrazu, wyd. Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1986 ; Kazimierz Olszański, Wojciech Kossak, Wrocław [et. al] 1976 (także późniejsze wydania), s. 91-96 (il.); Wojciech Kossak, Wspomnienia, oprac. Kazimierz Olszański, Warszawa 1971, s. 73 (il.); Wojciech Kossak, katalog wystawy, Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, Warszawa 1936, s. nlb. (33) (il. jako "Olszynka"); Feliks Kopera, Malarstwo w Polsce XIX i XX wieku, Kraków 1929, tabl. 80 (jako "Bój o Olszynkę"); "Tygodnik Ilustrowany" 1915, nr 51, s. 1 (il.); "Tygodnik Ilustrowany" 1909, nr 12, s. 224 (il.); "Biesiada Literacka" 1906, nr 12, s. 231 (il. jako " Bitwa w Olszynce Grochowskiej"); "Tygodnik Ilustrowany" 1906, nr 7, s. 131 (il. jako "Olszynka"); pocztówki z reprodukcjami innych wersji obrazu, Wydawnictwo Salonu Malarzy Polskich, Kraków, przed 1906 oraz 1923-1926 (jako "Bitwa pod Grochowem i zdobycie Olszynki")
