73 x 88,5 cm

olej/płótno, 73 x 88,5 cm, na krośnie malarskim papierowa nalepka depozytowa Muzeum Narodowego w Warszawie oraz dwie nalepki wystawowe, opisany numerem na ramie: '146', papierowa nalepka wystawowa

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.


Bosfor i rosyjska awangarda


Na wczesną działalność Bolesława Cybisa znaczny wpływ miało niewątpliwie środowisko, w którym przyszło mu przebywać około roku 1920. Studia w Szkole Sztuk Pięknych w Charkowie, jak i późniejszy pobyt w Stambule, gdzie osiedliło się wówczas wielu twórców rosyjskiej awangardy, zaowocowały licznymi kompozycjami o nowatorskim charakterze. Rozwijająca się sztuka abstrakcyjna, kubofuturyzm, rajonizm i prężnie postępujące idee konstruktywizmu, to wszystko fascynowało artystów i skłaniało ich do poszukiwań oraz odkrywania nowych dróg rozwoju dla własnej twórczości.

Kiedy Cybis przybył 8 lipca 1920 do Stambułu, ówczesna stolica Turcji przywitała go szczególnie niegościnnie. Młody artysta znalazł się w zupełnie obcym sobie mieście sam, pozbawiony środków do życia i dachu nad głową. Już znad Bosforu pisze do matki: „Tęskno mi znowu matulu moja i nie było wesoło. Jestem już w Konstantynopolu, bez roboty, bez pieniędzy i nic nie mając na widoku…”(cyt. za: Bolesław Cybis 1895-1957. Malarstwo, rysunek, rzeźba. Twórczość lat dwudziestych i trzydziestych, katalog wystawy, oprac. Anna Prugar-Myślik, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2002, s. 44-45). Młodzieniec szybko jednak nawiązał kontakt z innymi rosyjskimi emigrantami i borykając się z biedą, rozpoczął działalność artystyczną. Jego drugim domem stały się stołeczne restauracje, teatry i portowe knajpy. Cybis, wykonując szyldy i afisze reklamowe, brał zapewne czynny udział w organizowanych na miejscu wydarzeniach. Na kartach jego pamiętnika szczególnie często przewija się nazwa restauracji „Strelna”, w której to młody artysta pracował. Stambuł jako ówczesna stolica Turcji i miasto o wielowiekowej i silnie zróżnicowanej kulturze dostarczało mu zarówno licznych „obrazków” z życia wielkiej metropolii, jak i niszowego półświatka. Zubożały artysta był stałym bywalcem portowych knajp i spelun, a także domów publicznych. Z właściwą sobie ciekawością i reporterskim zacięciem zaczął przedstawiać otaczającą go rzeczywistość. Kompozycje z tego czasu zapełniają postacie prostytutek i marynarzy oddających się cielesnym przyjemnościom w miejskich przybytkach.

Scena przedstawiająca portowych robotników to znakomity przykład wczesnych dokonań Cybisa. Choć płótno w literaturze datowane jest nieprecyzyjnie na okres przed rokiem 1933 (zapewne na podstawie udziału w wystawie w Galerii Trietiakowskiej w Moskwie właśnie w 1933), to powstać mogło w latach 1920-22, nad Bosforem. Kompozycję porównać można śmiało z gwaszami artysty pochodzącymi właśnie z początku drugiej dekady XX wieku – chociażby z „Kompozycją architektoniczną z fryzjerem” (kolekcja prywatna). Praca na papierze była zapewne o wiele łatwiejsza w transporcie i bez wątpienia Cybis przywiózł ją ze sobą do Warszawy w 1923 roku. Jak rzecz ma się z płótnem o zdecydowanie większych rozmiarach? Być może ono również w jakiś sposób trafiło do stolicy wraz z artystą. Śmiało stwierdzić można, że po zetknięciu się z osobą profesora Tadeusza Pruszkowskiego, twórca diametralnie zmienił swój styl. Odszedł od awangardy i stał się miłośnikiem tradycji i klasycyzmu. Oczywiście zachował pewne formalne przyzwyczajenia, ale wydaje się, że w późnych latach 20. tego typu kompozycja nie mogła już powstać.

Przebywając w Stambule Cybis odtwarzał przede wszystkim wspominane już sceny z tamtejszych domów publicznych czy portowych knajp. Zdarzały się także w jego œuvre widoki miejskie, przedstawienia niemal fantastyczne i ujmowane bardzo indywidualnie. Jak widać sama przestrzeń portów i nabrzeży również pociągała artystę. Oczywiście w dawnym Konstantynopolu nie przebywali wówczas najwięksi twórcy rosyjskiej awangardy, ale w kręgu licznej kolonii artystycznej szeroko dyskutowało się o ich sztuce. Cybis zetknął się z nią już wcześniej, podczas studiów w Charkowie. Kontakty towarzyskie nawiązane w Stambule jeszcze bardziej utwierdziły go w jego plastycznych poglądach. Zachowało się stosunkowo niewiele prac z tego okresu. Te, do których mamy dziś jednak dostęp mówią wiele o ówczesnym stylu Cybisa. W dziełach z tego okresu, w tym także w „Tragarzach”, widoczny jest silny wpływ, jaki wywarła na młodego Cybisa rosyjska awangarda. Kompozycja z przenoszącymi towary robotnikami – dokerami, to iście futurystyczna wizja miasta tonącego w kłębach pary. Podobne łuny dymu pojawiają się chociażby we wzmiankowanej już kompozycji z szyldem zakładu fryzjerskiego, co jeszcze bardziej utwierdzić może, co do datowania dzieła. Nachodzące na siebie kolejne plany łączą się w nie do końca zrozumiały sposób. Niewątpliwą dominantę stanowi tutaj para mężczyzn na pierwszym planie kompozycji. Artysta zaakcentował ją w sposób szczególny, wydobywając sylwetki mocniejszym światłem. Całość zdradza zauroczenie awangardowymi technikami artystycznymi, przede wszystkim poetyką kolażu. Jest ona również wynikiem działalności scenograficznej Cybisa i jego przestrzennego myślenia o kompozycji kulisowej.

Nie trudno doszukiwać się też pośrednich odwołań do dzieł innych artystów kręgu rosyjskiej awangardy. Ciekawej analogii dostarcza tu chociażby praca Natalii Gonczarowej zatytułowana „Rowerzysta” (1913, Państwowe Muzeum Rosyjskie w Petersburgu), w której to pochylona postać mężczyzny przypomina nieco pozy utrudzonych tragarzy. Można mnożyć inne porównania. Cybis patrzy na miasto w sposób nieoczywisty, nieco z lotu ptaka, zrywając jednak z przyjętymi zasadami perspektywy. Patrzy na nie jak Marc Chagall na Witebsk, tworząc własną, irracjonalną i mityczną topografię. Cybis zbliża się także w pewien sposób do kubo-futurystycznych wizji Kazimierza Malewicza. Podobnie jak w jego pracy „Anglik w Moskwie” (1914, Stedelijk Museum, Amsterdam), Polak nakłada na siebie poszczególne elementy o zgeometryzowanych formach. Analogicznie jak w „Człowieku na tle pejzażu suprematystycznego” (1930-1931, Albertina w Wiedniu), Cybis odrealnia rzeczywistość i pozbawia ludzi ich indywidualnych rysów.
Urodził się w zamożnej rodzinie, w folwarku Massandra zlokalizowanym na Krymie. We wczesnym dzieciństwie i w młodości wraz z rodzicami często zmieniał miejsce zamieszkania. Przebywał w Grodnie i Jałcie, a nauki pobierał w Szkole Realnej w Wilnie. Od 1911 roku mieszkał w Sankt Petersburgu. Rok później rodzina przeprowadziła się już do Charkowa, gdzie rozpoczął się pierwszy, ważny okres w życiu przyszłego artysty. Do 1915 uczęszczał on do Szkoły Realnej profesora Burakowa. Następnie, do 1918 roku studiował w charkowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Już wtedy silnie inspirował się zdobyczami rosyjskiej awangardy. Obok malarstwa zajmował się głównie rzeźbą i dekoracją scenograficzną miejscowych teatrów. W 1917 wstąpił w szeregi ugrupowania propagującego idee kubofuturyzmu nazywanego "Związkiem Siedmiu".
Umocnienie się sowieckiej władzy i ich ekspansja zmusiła młodego Cybisa do ucieczki. 6 września 1919 roku uciekł z Charkowa i poprzez Teodozję dotarł do Stambułu. Wówczas rozpoczął się kolejny okres w jego karierze. W dawnym Konstantynopolu nawiązał bliskie kontakty z innymi rosyjskimi imigrantami związanymi z nurtami awangardy. Żył w biedzie i z trudem się utrzymywał. Zarabiał głównie jako malarz szyldów do kawiarni i teatrów. Trudnił się także wykonywaniem ceramicznych fajek. Z tego czasu pochodzą także pierwsze, znane dzisiaj prace rysunkowe. Cybis z racji deficytu materiałów często opracowywał obie strony papieru. Malował głównie akty i studia anatomiczne, a także sceny z półświatka metropolii - widoki z domów publicznych i podrzędnych knajp.
Od 20 lipca 1923 roku artysta notowany jest już w Warszawie. Początkowo mieszka przy Placu Trzech Krzyży. Pracuje wówczas w zakładzie ceramicznym Andrzeja Wojnackiego i Kazimierza Czechowskiego przy ulicy Czerniakowskiej, wykonując najprawdopodobniej dekoracje malarskie. Od września uczęszcza w charakterze wolnego słuchacza na wykłady w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. Studiuje malarstwo w pracowni Tadeusza Pruszkowskiego oraz grafikę u Władysława Skoczylasa. W 1924 roku pierwszy raz bierze udział w plenerze w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą. Rok 1925 staje się przełomowym w życiu prywatnym i zawodowym Cybisa. Żeni się z Marią Tym. Młode małżeństwo zamieszkuje w przęśle Mostu Poniatowskiego, przy którym pracuje ojciec malarza. Cybis dzięki stypendium wyjeżdża do Paryża, gdzie ogląda Wystawę Światową Sztuki Dekoracyjnej. Bierze udział w kolejnym plenerze w Kazimierzu Dolnym, a po powrocie wraz z innymi kolegami, pod wodzą artystycznego guru, Pruszkowskiego, zakłada "Bractwo Świętego Łukasza" - jedno z najważniejszych ugrupowań plastycznych międzywojennej Polski. Zimą, na przełomie 1925 i 1926 roku przebywa w majątku Soboty u przyjaciela Jana Stokowskiego. Inspiruje się mocno folklorem ziemi łowickiej, co znajduje odzwierciedlenie w jego kompozycjach przedstawiających chłopów i Łowiczanki w barwnych strojach ludowych. W 1927 roku rozpoczyna budowę Placówki na Młocinach, gdzie mieścić ma się jego dom, a także pracownia skupiająca innych twórców. Już około połowy lat 20. zaczyna inspirować się nurtem niemieckiej Neue Sachlichkeit (Nowej Rzeczowości). Pod jej wpływem tworzy kompozycje o onirycznym charakterze - postaci manekinów czy pejzaże z uschniętymi drzewami. W 1928 roku Cybis maluje "Czeszącą się".
W 1930 wraz z żoną i przyjacielem, także malarzem, Janem Zamoyskim, wybiera się w daleką podróż. Trasa owej wędrówki wiedzie przez Wiedeń i Włochy kontynentalne aż na Sycylię. Kończy się natomiast w Afryce Północnej, gdzie podróżnicy odwiedzają Tunis i Trypolis. Podczas wyprawy powstaje wiele szkiców i rysunków. Po powrocie do Warszawy natomiast, cała seria obrazów olejnych. Artysta rozpoczyna wówczas eksperymenty z fakturą. Wprowadza do kompozycji elementy trójwymiarowe. W 1936 powstaje ikoniczna "Primavera". W latach 30. artysta coraz bardziej skłania się do malarstwa monumentalnego. W 1939 roku wyjeżdża do Stanów Zjednoczonych, by dekorować tam Polski Pawilon przygotowywany na Wystawę Światową. Wybuch II wojny światowej uwięzi małżonków za oceanem. Cybis wraz z żoną już na zawsze pozostaje w Stanach. W 1942 roku w Trenton, w stanie New Jersey otwierają oni fabrykę Cordey China Inc. oraz działające przy niej eksperymentalne studio Cybis Porcelain Art, gdzie zajmują się ceramiką. Działalność przynosi Cybisom znaczne dochody i sławę. Sama fabryka natomiast działa jeszcze długu po śmierci małżonków.

Description:
"Porters" ("Longshoremen"), 1920-1922/przed 1933
oil/canvas, 73 x 88.5 cm; , on the stretcher a paper, deposit label of National Museum in Warsaw and two exhibition labels, described on the frame by a number: '146', a paper exhibition label,

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.

olej/płótno