119
Julian Stańczak | "Unishape", 1970
Estymacja:
400,000 zł - 600,000 zł
Sprzedane
420,000 zł
Aukcja na żywo
Sztuka Współczesna. Abstrakcja Geometryczna i Op-Art
Artysta
Julian Stańczak (1928 - 2017)
Wymiary
122 x 183 cm
Kategoria
Opis
akryl/płótno, 122 x 183 cm, sygnowany na odwrociu: 'J. Stańczak', sygnowany, datowany i opisany na blejtramie: 'JULIAN STAŃCZAK | "UNISHAPE" 1970'
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
Julian Stańczak niejednokrotnie określany był mianem „ojca op-artu”. To właśnie od pokazu jego prac w Galerii Marty Jackson w Nowym Jorku w 1964 zapoczątkowano używanie terminu optical art. Szczególną rolę w jego popularyzacji odegrał artykuł Jona Borgzinnera, który ukazał się na łamach magazynu „Time”. Tekst opowiada o nowym zjawisku w sztuce, które opiera się na badaniach dotyczących aparatu wzroku. Zapowiada w nim również otwarcie wystawy „The Responsive Eye” w Museum of Modern Art w Nowym Jorku jako jednego z najgorętszych wydarzeń nadchodzącego sezonu. William C. Seitz, cytowany przez Borgzinnera, mówił: „Te prace istnieją niekoniecznie jako obiekty, a jako generatory reakcji wzrokowych”. Pokaz okazał się kluczowy w rozwoju op-artu w Stanach Zjednoczonych, i w zasadzie na całym świecie. Cytowany powyżej Seitz zaproponował reprezentację twórców z całego świata, uwzględniając artystów ze Stanów Zjednoczonych, Europy i Ameryki Południowej. Na liście znalazły się również nazwiska prezentowane w tym katalogu, między innymi: Tadasuke Kuwayama, Julian Stańczak, Wojciech Fangor, Richard Anuszkiewicz i Victor Vasarely. „The Responsive Eye” przyciągnęła liczną publiczność i uzyskała duży rozgłos w prasie. To pociągnęło za sobą zainteresowanie rynku: wkrótce galerie, przede wszystkim nowojorskie, zaczęły przedstawiać w swoich ofertach dzieła młodych artystów.
W tekście Marty Smolińskiej dotyczącym narodzin zjawiska op-artu możemy przeczytać: „Podejście tego rodzaju przesuwa zainteresowanie z obrazu na widza oraz na to, co rozgrywa się między nimi. Właśnie w owym ‘między’ rozgrywa się wizualna akcja, a obraz staje się przeżyciem, doznaniem i doświadczeniem, a nie tylko martwym przedmiotem. W ten sposób realizowane były więc postulaty Albersa, a Stańczak mógł spełniać się jako twórca energetyzujący płaszczyznę obrazu, która z kolei dzięki swojej barwnej radiacji wchodzi w intensywną interakcję z widzem. Za op-artem, jako powszechnie zrozumiałym stylem międzynarodowy, stoi również utopia globalnego uszczęśliwienia ludzkości poprzez czystą formę. Nie dziwi więc, że ten sposób malowania odpowiada Stańczakowi, który dąży do sztuki, jaka pozwoliłaby mu uciec od własnej traumatycznej biografii i przyniosła ukojenie (…) W ramach op-artu miały więc powstawać dzieła przeznaczone do bezpośredniego kontaktu z odbiorcą i klarowne dla każdego” (Marta Smolińska, Julian Stańczak. Op art i dynamika percepcji, Warszawa – Kraków 2014, s. 53-54).
Na wystawie w MoMA Stańczak zaprezentował dzieło za pośrednictwem galerii Marty Jackson z 1962 zatytułowane „Ulterior Images”. Tak jak i w innych przedstawionych w tym katalogu pracach artysty, widać w nim nadrzędną metodę myślenia polegającą na prezentowaniu zależności zachodzących między kolorami naniesionymi na płaszczyznę obrazu przy zachowaniu niezwykłej precyzji technicznej. W przeciwieństwie do powszechnego przekonania na temat sztuki optycznej Stańczak dążył jednak zawsze do uwzględnienia w swoim malarstwie pierwiastka natury. Mówił: „Nie próbuję imitować ani interpretować natury, lecz – poprzez [artystyczną] reakcję na zachowanie kolorów, kształtów i linii, staram się stworzyć zależności podobne do związków człowieka z rzeczywistością” (Elizabeth McClelland, „The Art of Julian Stańczak” [w]: Louis Zona; Elizabeth McClelland, Julian Stańczak. A Retrospective: 1948-1998, tłum. Anna Kowalska, Cleveland 1998, s. 33).
Kariera Stańczaka nabrała rozpędu. W samym 1965 wziął udział w kilkunastu wystawach indywidualnych i grupowych. Lata 70. to z kolei bodaj najbardziej płodny okres w jego twórczości, obfitujący w ikoniczne dzieła znajdujące się obecnie w najważniejszych kolekcjach w Stanach Zjednoczonych, między innymi Cleveland Institute of Art, Smithsonian American Art Museum, Philadelphia Museum of Art, National Art Gallery.
Polski malarz zamieszkały na stałe w Stanach Zjednoczonych, jeden z pionierów op-artu. W 1940 został wraz z całą rodziną aresztowany przez Sowietów i wywieziony na Syberię. Wskutek ciężkiej pracy i choroby utracił władzę w prawej ręce. Uciekł z rodziną ze Związku Radzieckiego do Afryki, gdzie zamieszkał w obozie dla uchodźców z Polski. Młodość spędził w Ugandzie gdzie pobierał pierwsze lekcje rysunku lewą ręką. Pierwszą wystawę swojej twórczości miał w Nairobi (Kenia). W 1949 wyemigrował z rodziną do Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczął studia na politechnice w Londynie a w 1950 przeniósł się do USA. Rozpoczął tam studia w Cleveland Art Institute, które ukończył w 1954. Następnie studiował w Yale, gdzie uzyskał tytuł Master of Art Sciences. W 1964 został profesorem malarstwa w Cleveland Art Institute w Cleveland w Ohio.
Description:
"Unishape", 1970
acrylic/canvas, 122 x 183 cm; signed on the reverse: 'J. Stanczak', signed, dated and described on the stretcher: 'JULIAN STANCZAK | "UNISHAPE" 1970'
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
Julian Stańczak niejednokrotnie określany był mianem „ojca op-artu”. To właśnie od pokazu jego prac w Galerii Marty Jackson w Nowym Jorku w 1964 zapoczątkowano używanie terminu optical art. Szczególną rolę w jego popularyzacji odegrał artykuł Jona Borgzinnera, który ukazał się na łamach magazynu „Time”. Tekst opowiada o nowym zjawisku w sztuce, które opiera się na badaniach dotyczących aparatu wzroku. Zapowiada w nim również otwarcie wystawy „The Responsive Eye” w Museum of Modern Art w Nowym Jorku jako jednego z najgorętszych wydarzeń nadchodzącego sezonu. William C. Seitz, cytowany przez Borgzinnera, mówił: „Te prace istnieją niekoniecznie jako obiekty, a jako generatory reakcji wzrokowych”. Pokaz okazał się kluczowy w rozwoju op-artu w Stanach Zjednoczonych, i w zasadzie na całym świecie. Cytowany powyżej Seitz zaproponował reprezentację twórców z całego świata, uwzględniając artystów ze Stanów Zjednoczonych, Europy i Ameryki Południowej. Na liście znalazły się również nazwiska prezentowane w tym katalogu, między innymi: Tadasuke Kuwayama, Julian Stańczak, Wojciech Fangor, Richard Anuszkiewicz i Victor Vasarely. „The Responsive Eye” przyciągnęła liczną publiczność i uzyskała duży rozgłos w prasie. To pociągnęło za sobą zainteresowanie rynku: wkrótce galerie, przede wszystkim nowojorskie, zaczęły przedstawiać w swoich ofertach dzieła młodych artystów.
W tekście Marty Smolińskiej dotyczącym narodzin zjawiska op-artu możemy przeczytać: „Podejście tego rodzaju przesuwa zainteresowanie z obrazu na widza oraz na to, co rozgrywa się między nimi. Właśnie w owym ‘między’ rozgrywa się wizualna akcja, a obraz staje się przeżyciem, doznaniem i doświadczeniem, a nie tylko martwym przedmiotem. W ten sposób realizowane były więc postulaty Albersa, a Stańczak mógł spełniać się jako twórca energetyzujący płaszczyznę obrazu, która z kolei dzięki swojej barwnej radiacji wchodzi w intensywną interakcję z widzem. Za op-artem, jako powszechnie zrozumiałym stylem międzynarodowy, stoi również utopia globalnego uszczęśliwienia ludzkości poprzez czystą formę. Nie dziwi więc, że ten sposób malowania odpowiada Stańczakowi, który dąży do sztuki, jaka pozwoliłaby mu uciec od własnej traumatycznej biografii i przyniosła ukojenie (…) W ramach op-artu miały więc powstawać dzieła przeznaczone do bezpośredniego kontaktu z odbiorcą i klarowne dla każdego” (Marta Smolińska, Julian Stańczak. Op art i dynamika percepcji, Warszawa – Kraków 2014, s. 53-54).
Na wystawie w MoMA Stańczak zaprezentował dzieło za pośrednictwem galerii Marty Jackson z 1962 zatytułowane „Ulterior Images”. Tak jak i w innych przedstawionych w tym katalogu pracach artysty, widać w nim nadrzędną metodę myślenia polegającą na prezentowaniu zależności zachodzących między kolorami naniesionymi na płaszczyznę obrazu przy zachowaniu niezwykłej precyzji technicznej. W przeciwieństwie do powszechnego przekonania na temat sztuki optycznej Stańczak dążył jednak zawsze do uwzględnienia w swoim malarstwie pierwiastka natury. Mówił: „Nie próbuję imitować ani interpretować natury, lecz – poprzez [artystyczną] reakcję na zachowanie kolorów, kształtów i linii, staram się stworzyć zależności podobne do związków człowieka z rzeczywistością” (Elizabeth McClelland, „The Art of Julian Stańczak” [w]: Louis Zona; Elizabeth McClelland, Julian Stańczak. A Retrospective: 1948-1998, tłum. Anna Kowalska, Cleveland 1998, s. 33).
Kariera Stańczaka nabrała rozpędu. W samym 1965 wziął udział w kilkunastu wystawach indywidualnych i grupowych. Lata 70. to z kolei bodaj najbardziej płodny okres w jego twórczości, obfitujący w ikoniczne dzieła znajdujące się obecnie w najważniejszych kolekcjach w Stanach Zjednoczonych, między innymi Cleveland Institute of Art, Smithsonian American Art Museum, Philadelphia Museum of Art, National Art Gallery.
Polski malarz zamieszkały na stałe w Stanach Zjednoczonych, jeden z pionierów op-artu. W 1940 został wraz z całą rodziną aresztowany przez Sowietów i wywieziony na Syberię. Wskutek ciężkiej pracy i choroby utracił władzę w prawej ręce. Uciekł z rodziną ze Związku Radzieckiego do Afryki, gdzie zamieszkał w obozie dla uchodźców z Polski. Młodość spędził w Ugandzie gdzie pobierał pierwsze lekcje rysunku lewą ręką. Pierwszą wystawę swojej twórczości miał w Nairobi (Kenia). W 1949 wyemigrował z rodziną do Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczął studia na politechnice w Londynie a w 1950 przeniósł się do USA. Rozpoczął tam studia w Cleveland Art Institute, które ukończył w 1954. Następnie studiował w Yale, gdzie uzyskał tytuł Master of Art Sciences. W 1964 został profesorem malarstwa w Cleveland Art Institute w Cleveland w Ohio.
Description:
"Unishape", 1970
acrylic/canvas, 122 x 183 cm; signed on the reverse: 'J. Stanczak', signed, dated and described on the stretcher: 'JULIAN STANCZAK | "UNISHAPE" 1970'
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
Technika
akryl/płótno
Sygnatura
sygnowany na odwrociu: 'J. Stańczak'
Proweniencja
kolekcja Jamesa H. Stone'a; kolekcja prywatna; Wright, Chicago, 2017; kolekcja instytucjonalna, Polska
