8
Jacek Malczewski | "Thanatos", 1913
Estymacja:
800,000 zł - 1,200,000 zł
Sprzedane
1,300,000 zł
Aukcja na żywo
Sztuka Dawna • XIX wiek - Modernizm - Międzywojnie
Artysta
Jacek Malczewski (1854 - 1929)
Wymiary
105 x 74,2 cm
Kategoria
Opis
olej/płótno, 105 x 74,2 cm, sygnowany i datowany l.g.: 'J Malczewski 1913', inne tytuły: Śmierć, Scena symboliczna - Thanatos (Śmierci kuszenie), Kuszenie śmierci
na krośnie malarskim dwie nalepki wystawowe Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie oraz salonu Desa
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
Dwór w twórczości Jacka Malczewskiego jako tło na obrazie odsyła do czasów dzieciństwa. Rodzina Malczewskich mieszkała w mieście, w Radomiu (nie wiadomo gdzie znajdował się dom w czasach gdy Jacek był mały), ale ich krewni byli „porozmieszczani” po dworach ziemi radomskiej. W Gardzienicach mieszkali Heydlowie, zaś w Wielgiem Karczewscy. Ważne miejsce w biografii artysty zajmuje zwłaszcza to drugie miejsce. Jacek wyjechał tam w 1867, mając trzynaście lat. W majątku Feliksa Karczewskiego razem z kuzynami Wacławem i Bronisławem Karczewskimi przygotowywał się do gimnazjum w Krakowie. Uczył ich wybitny pedagog, uczestnik powstania styczniowego i przyszły pisarz – Adolf Dygasiński, który rozbudzał w podopiecznych zainteresowanie przyrodą i historią. Zabierał ich na spacery do Krępy Iłżeckiej, w miejsce, gdzie zginął przywódca jednego z oddziałów w powstaniu styczniowym – Dionizy Czachowski. To tutaj, w Wielgiem, można powiedzieć, że na tle dworu, Jacek Malczewski dowiadywał się o losach Polski, o zesłaniach na Sybir i o tym, jak wygląda świat tutejszej przyrody.
Który ze dworów swojego dzieciństwa przedstawił malarz w „Śmierci”? Być może żaden konkretnie. Dwór to dla Malczewskiego początek życia, miejsce, gdzie nabrało się kształtu – coś, do czego wraca się po latach i do czego w tym czasie intensywnie powracał malarz. Taką cechę jego twórczości trafnie opisał pierwszy biograf artysty: „Czasami pejzaż Malczewskiego nie jest, już nie tylko kopją, ale nawet wspomnieniem, wycinka rzeczywistości. Malczewski komponuje po prostu fantastyczny pejzaż, zestawiając różne elementy krajobrazu. Jego genjalna intuicja i głębokie zrozumienie logiki i harmonji sprawia, że stwarza w ten sposób świetne syntezy. Wiąże ze sobą świetne, nieprzemijające cechy, ujmuje je w typ: polskiego dworu, polskiej wsi, polskiego lasu czy polskiego pola. Być może, że tego dworu, czy tego pola, które Malczewski namalował niema, ale jest w obrazie polski dwór w ogóle, czy polskie pole w ogóle” (Adam Heydel, Jacek Malczewski. Człowiek i artysta, Kraków 1933, s. 160).
W twórczości Jacka Malczewskiego śmierć często pojawia się jako „Tanatos”. W greckiej mitologii (Θάνατος) jest to skrzydlata istota rodzaju męskiego personifikująca śmierć. W „Iliadzie” ukazuje się on jako brat Snu (Hypnosa), co zostało podjęte przez Hezjoda, który podał, że obaj geniusze byli synami Nocy. Tanatos nie ma mitu we właściwym znaczeniu słowa. W sztukach wizualnych był przedstawiany ze skrzydłami, niekiedy też z pochodnią skierowaną w dół (ogień gaśnie). Jacek Malczewski czerpał z różnych źródeł (kultura antyczna, chrześcijańska, kultura ludowa, poezja), łącząc je ze sobą odważnie. Jego brawurowa wyobraźnia przyprawia o zawrót głowy. Śmierć czy Tanatos na jego obrazach nie jest kostuchą, a kobietą z kosą (ze skrzydłami bądź bez nich). To twór przez Malczewskiego stworzonej mitologii. Moment, kiedy Śmierć zjawia się w obejściu, ma dwuznaczny charakter. Pojawia się tu zarówno niepokój – pies przed dworem wyczuje czyjąś obecność (Thanatos, 1898/99, Muzeum Narodowe w Warszawie), jak też ulgę. Mężczyzna na obrazie „Śmierć” ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie (1902) przystępuje do momentu zamknięcia sobie oczu z korną ulgą. Pojawienie się śmierci nie jest więc czymś dramatycznym, może raczej ambiwalentnym. Ale może przynieść ulgę. Jest również, jak się zdaje, początkiem czegoś nowego.
Podobny do bohatera obrazu „Śmierć” (1902) z Muzeum Narodowego w Warszawie, stoi między dwoma światami rozdzielonymi ogrodzeniem. Malczewski przedstawiał na obrazach Syna Marnotrawnego, który wraca do dworu, choć nie czeka tam już na niego ojciec. W prezentowanym obrazie sytuacja wygląda na podobną. Wędrowiec z narzuconym na ramiona szynelem wraca do domu. Wędrówkę należy rozumieć zarówno metaforycznie (po prostu życie jako podróż), jak i dosłownie. W postaci mężczyzny napięcie między dosłownością a przenośnią jest szczególnie ciekawe. Powrót z wędrówki życia zrównuje się w nim z powrotem z Syberii. Kajdany przypominają tu o ucisku minionego czasu, ale pozbawione łańcucha nie krępują ruchów. Nadają postaci mężczyzny cech personifikacji trzymającej swój atrybut.
Malczewski przedstawił mężczyznę w dwuznacznej pozie. Sądząc po tym, jak skierowane jest ciało, należałoby sądzić, że to nie powrót, a raczej wyruszenie w jakąś drogę. Kieruje się na zewnątrz, ale wzrok i myśli utkwił gdzieś w obrębie obejścia. Czy widzi kobietę-Śmierć? Czy miałby się na nią natknąć, wychodząc? A może kobieta, podając kwiat, jakby kierowała go do środka?
W latach 1872-75 i 1877-79 studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, m.in. u Władysława Łuszczkiewicza i Jana Matejki oraz w latach 1876-77 u Henri Ernesta Lehmana w Szkole Sztuk Pięknych w Paryżu. Na formację artysty wpłynęły liczne podróże do Paryża, Monachium, Wiednia, Włoch, Grecji czy Turcji. Istotnym źródłem inspiracji Malczewskiego był rodzimy folklor, polska literatura i historia, także tradycja biblijna i mitologiczna. Stale podejmował wątki patriotyczne i mesjanistyczne, egzystencjalne, autobiograficzne oraz dotyczące dylematów artystycznego tworzenia. Uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela malarstwa polskiego symbolizmu wsławił się też jako wybitny pedagog. Wykładał malarstwo w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (1896-1900 i 1910-1921), a w okresie 1912-1914 pełnił funkcję jej rektora. W 1897 roku został członkiem-założycielem Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka". Twórczość Malczewskiego był wielokrotnie prezentowana poza granicami kraju, doceniana i nagradzana, m.in medalami na międzynarodowych wystawach w Monachium (1892), Berlinie (1891) i Paryżu (1900).
Description:
"Thanatos", 1913
oil/canvas, 105 x 74.2 cm; sygnowany i datowany l.g.: 'J Malczewski 1913', another titles: Smierc, Scena symboliczna - Thanatos (Smierci kuszenie), Kuszenie smierci
on the stretcher two exhibition labels Society of Friends of Fine Arts in Krakow and Desa art salon,
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
na krośnie malarskim dwie nalepki wystawowe Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie oraz salonu Desa
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
Dwór w twórczości Jacka Malczewskiego jako tło na obrazie odsyła do czasów dzieciństwa. Rodzina Malczewskich mieszkała w mieście, w Radomiu (nie wiadomo gdzie znajdował się dom w czasach gdy Jacek był mały), ale ich krewni byli „porozmieszczani” po dworach ziemi radomskiej. W Gardzienicach mieszkali Heydlowie, zaś w Wielgiem Karczewscy. Ważne miejsce w biografii artysty zajmuje zwłaszcza to drugie miejsce. Jacek wyjechał tam w 1867, mając trzynaście lat. W majątku Feliksa Karczewskiego razem z kuzynami Wacławem i Bronisławem Karczewskimi przygotowywał się do gimnazjum w Krakowie. Uczył ich wybitny pedagog, uczestnik powstania styczniowego i przyszły pisarz – Adolf Dygasiński, który rozbudzał w podopiecznych zainteresowanie przyrodą i historią. Zabierał ich na spacery do Krępy Iłżeckiej, w miejsce, gdzie zginął przywódca jednego z oddziałów w powstaniu styczniowym – Dionizy Czachowski. To tutaj, w Wielgiem, można powiedzieć, że na tle dworu, Jacek Malczewski dowiadywał się o losach Polski, o zesłaniach na Sybir i o tym, jak wygląda świat tutejszej przyrody.
Który ze dworów swojego dzieciństwa przedstawił malarz w „Śmierci”? Być może żaden konkretnie. Dwór to dla Malczewskiego początek życia, miejsce, gdzie nabrało się kształtu – coś, do czego wraca się po latach i do czego w tym czasie intensywnie powracał malarz. Taką cechę jego twórczości trafnie opisał pierwszy biograf artysty: „Czasami pejzaż Malczewskiego nie jest, już nie tylko kopją, ale nawet wspomnieniem, wycinka rzeczywistości. Malczewski komponuje po prostu fantastyczny pejzaż, zestawiając różne elementy krajobrazu. Jego genjalna intuicja i głębokie zrozumienie logiki i harmonji sprawia, że stwarza w ten sposób świetne syntezy. Wiąże ze sobą świetne, nieprzemijające cechy, ujmuje je w typ: polskiego dworu, polskiej wsi, polskiego lasu czy polskiego pola. Być może, że tego dworu, czy tego pola, które Malczewski namalował niema, ale jest w obrazie polski dwór w ogóle, czy polskie pole w ogóle” (Adam Heydel, Jacek Malczewski. Człowiek i artysta, Kraków 1933, s. 160).
W twórczości Jacka Malczewskiego śmierć często pojawia się jako „Tanatos”. W greckiej mitologii (Θάνατος) jest to skrzydlata istota rodzaju męskiego personifikująca śmierć. W „Iliadzie” ukazuje się on jako brat Snu (Hypnosa), co zostało podjęte przez Hezjoda, który podał, że obaj geniusze byli synami Nocy. Tanatos nie ma mitu we właściwym znaczeniu słowa. W sztukach wizualnych był przedstawiany ze skrzydłami, niekiedy też z pochodnią skierowaną w dół (ogień gaśnie). Jacek Malczewski czerpał z różnych źródeł (kultura antyczna, chrześcijańska, kultura ludowa, poezja), łącząc je ze sobą odważnie. Jego brawurowa wyobraźnia przyprawia o zawrót głowy. Śmierć czy Tanatos na jego obrazach nie jest kostuchą, a kobietą z kosą (ze skrzydłami bądź bez nich). To twór przez Malczewskiego stworzonej mitologii. Moment, kiedy Śmierć zjawia się w obejściu, ma dwuznaczny charakter. Pojawia się tu zarówno niepokój – pies przed dworem wyczuje czyjąś obecność (Thanatos, 1898/99, Muzeum Narodowe w Warszawie), jak też ulgę. Mężczyzna na obrazie „Śmierć” ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie (1902) przystępuje do momentu zamknięcia sobie oczu z korną ulgą. Pojawienie się śmierci nie jest więc czymś dramatycznym, może raczej ambiwalentnym. Ale może przynieść ulgę. Jest również, jak się zdaje, początkiem czegoś nowego.
Podobny do bohatera obrazu „Śmierć” (1902) z Muzeum Narodowego w Warszawie, stoi między dwoma światami rozdzielonymi ogrodzeniem. Malczewski przedstawiał na obrazach Syna Marnotrawnego, który wraca do dworu, choć nie czeka tam już na niego ojciec. W prezentowanym obrazie sytuacja wygląda na podobną. Wędrowiec z narzuconym na ramiona szynelem wraca do domu. Wędrówkę należy rozumieć zarówno metaforycznie (po prostu życie jako podróż), jak i dosłownie. W postaci mężczyzny napięcie między dosłownością a przenośnią jest szczególnie ciekawe. Powrót z wędrówki życia zrównuje się w nim z powrotem z Syberii. Kajdany przypominają tu o ucisku minionego czasu, ale pozbawione łańcucha nie krępują ruchów. Nadają postaci mężczyzny cech personifikacji trzymającej swój atrybut.
Malczewski przedstawił mężczyznę w dwuznacznej pozie. Sądząc po tym, jak skierowane jest ciało, należałoby sądzić, że to nie powrót, a raczej wyruszenie w jakąś drogę. Kieruje się na zewnątrz, ale wzrok i myśli utkwił gdzieś w obrębie obejścia. Czy widzi kobietę-Śmierć? Czy miałby się na nią natknąć, wychodząc? A może kobieta, podając kwiat, jakby kierowała go do środka?
W latach 1872-75 i 1877-79 studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, m.in. u Władysława Łuszczkiewicza i Jana Matejki oraz w latach 1876-77 u Henri Ernesta Lehmana w Szkole Sztuk Pięknych w Paryżu. Na formację artysty wpłynęły liczne podróże do Paryża, Monachium, Wiednia, Włoch, Grecji czy Turcji. Istotnym źródłem inspiracji Malczewskiego był rodzimy folklor, polska literatura i historia, także tradycja biblijna i mitologiczna. Stale podejmował wątki patriotyczne i mesjanistyczne, egzystencjalne, autobiograficzne oraz dotyczące dylematów artystycznego tworzenia. Uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela malarstwa polskiego symbolizmu wsławił się też jako wybitny pedagog. Wykładał malarstwo w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (1896-1900 i 1910-1921), a w okresie 1912-1914 pełnił funkcję jej rektora. W 1897 roku został członkiem-założycielem Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka". Twórczość Malczewskiego był wielokrotnie prezentowana poza granicami kraju, doceniana i nagradzana, m.in medalami na międzynarodowych wystawach w Monachium (1892), Berlinie (1891) i Paryżu (1900).
Description:
"Thanatos", 1913
oil/canvas, 105 x 74.2 cm; sygnowany i datowany l.g.: 'J Malczewski 1913', another titles: Smierc, Scena symboliczna - Thanatos (Smierci kuszenie), Kuszenie smierci
on the stretcher two exhibition labels Society of Friends of Fine Arts in Krakow and Desa art salon,
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
Technika
olej/płótno
Sygnatura
sygnowany i datowany l.g.: 'J Malczewski 1913'
Proweniencja
kolekcja prywatna, Polska
Literatura
Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska, Jacek Malczewski. Życie i twórczość, Kraków 2008, s. 25 (il.); karta pocztowa z reprodukcją dzieła, II poł. lat 20. XX w.; fotografia Amalii Krieger przedstawiająca obraz, po/lub 1913 ; Katalog wystawy Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków 1913, s. 12, poz. 59 (kwiecień); Katalog wystawy Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Kraków 1913, s. 9, nr kat. 26 (marzec)
Wystawiany
Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, marzec-kwiecień 1913
