197 x 120 cm

olej/płótno, 197 x 120 cm, sygnowany i datowany p.g.: 'J Malczewski | 1914.', inne tytuły: Eurydyka, Orfeusz, Orfeusz rozpaczający

na krośnie malarskim nalepka wystawowa Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzy Dolnym, nalepka depozytowa Zbiorów Miejskich Krakowa oraz nalepka własnościowa z nazwiskiem Zygmunta Ziembickiego

Dzieło zostanie włączone do wystawy Jacek Malczewski – romantyczny, Muzeum Narodowe w Krakowie, Gmach Główny, 4 lutego - 26 czerwca 2022 .

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.


Twórczość Jacka Malczewskiego, naznaczona wątkiem patriotyczno- -romantycznym oraz autotematycznym – związanym ze losem artysty i tworzeniem ogólnie, rozwijała się cyklach. Malczewski powtarzał ulubione tematy, przetwarzał je często na przestrzeni wielu lat. Do jego najważniejszych serii należy „Rusałki”, „Bajki”, „Thanatos”, „Zatruta studnia” czy „Może życie”. Prezentowana monumentalne dzieło Jacka Malczewskiego „Orfeusz i Eurydyka” stanowi największy i pierwszy obraz cyklu Orfeusza i Eurydyki, nazwanego przez monografistkę Malczewskiego, Dorotę Kudelską „Pożegnaniami Eurydyki” (3 kompozycje z 1914 roku, wszystkie w kolekcjach prywatnych; Kudelska najpełniej omówiła prezentowany obraz).

Tajemnicze i dramatyczne dla artysty rozstanie z Marią Balową znalazło swój plastyczny zapis właśnie w obrazach z Orfeuszem. Ta mitologiczna postać nie występuje we wcześniejszych (ani też późniejszych) kompozycjach malarza. Malczewski odniósł się do mitologicznej historii króla Tracji, Orfeusza i jego żony, nimfy Eurydyki. Szczęście pary zostało zburzone przez Aristajosa, który zakochał się w pięknej Eurydyce. Uciekająca przed nim nimfa nastąpiła na żmiję i ukąszona – zmarła. Zrozpaczony Orfeusz zaprzestał gry i śpiewu. Zdecydował się na dramatyczny krok i zstąpił do podziemi, gdzie Hades oddał mu Eurydykę. Podążający ku górze małżonkowie prawie uszli bezpiecznie, gdy Orfeusz obrócił się i spojrzał na ukochaną. Hermes – posłaniec bogów zabrał ją ponownie do królestwa podziemi. Samotny Orfeusz błąkał się i śpiewał żałosne pieśni aż jego ciało rozszarpały szalejące menady.

Malczewski wybrał ten znany epizod z mitologii, aby zobrazować swój własny żal i rozterki. Historia Orfeusz i Eurydyki dotyka problemu losu artysty i jego uczucia, stąd doskonale nadawał się do uwspółcześnienia w wielkim dziele malarskim. W swojej interpretacji Dorota Kudelska (tejże, Malczewski. Obrazy i słowa, Warszawa 2012) wiąże wszystkie „Pożegnania Eurydyki” z neapolitańskim reliefem Eurydyki (grecki oryginał z V w. p.n.e., znany z licznych kopii; gipsowe powtórzenia Malczewski widział w krakowskich kolekcjach). Poprzez liczne podobieństwa, ale też znaczące zmiany prezentowany „Orfeusza i Eurydyka” prezentuje zależność od antycznej rzeźby, która przedstawia unikatowy w skali historii sztuki portret Eurydyki oraz, jak się przyjmuje, scenę pożegnania małżonków, tak jak w obrazie Malczewskiego.

W „Orfeuszu i Eurydyce” artysta zastosował niezwykłe rozwiązanie zakresu scenografii. Punkt widzenia odbiorcy dzieła umieścił nisko, poniżej dolnej krawędzi obrazu. W autorski sposób zaburzył relacje przestrzenne między postaciami, podkreślając chwilowość ukazanej wizji. Centralna postać prezentowanej kompozycji, choć nie posiada dosłownych rysów Marii Balowej, odnosi się do jej osoby. Krocząc w głąb przestrzeni obrazowej, obraca się ku widzowi i z tajemnicznym uśmiechem spogląda w jego stronę. Malczewski wyeksponował jej pociągła szyję, długie ręce i nogi, zasłaniają tułów rodzajem chitonu– białej, damskie szaty wierzchniej. Towarzyszą jej, również naturalne wielkości, postacie Hermesa (lewy skraj) oraz Orfeusza (prawy). Obydwie męskie postaci zostały ucięte przez krawędź podobrazia, Hermes niemal doskonale wzdłuż osi ciała wyznaczanej przez kręgosłup. Orfeusz, którego konwulsyjnie wygięte ciało kojarzy się z figura serpentinata, nie jest zupełnie nagi – jego lędźwie przesłania dekoracyjnie spleciony szynel. Malarz skontrastował spokojne odejście Eurydyki z gwałtownie rozpaczającym Orfeuszem. Nie nosi on rysów Jacka Malczewskiego, ale jego właśnie uosabia. Tajemnica tego obrazu wiąże się z tajemnicą uczucia i pożegnania Marii i Jacka. Wymowne ślady tej dramatycznego rozchodzenia się, ale i jedności ich dusz odnajdujemy w poezji artysty.

„I tęsknić będziesz do onej chwili
Gdy śmierć na oścież drzwi swoje uchyli
Po za któremi z otwartymi ramiony
Czekać cię będę [gościu] bracie upragniony
Bliźni mnie z ducha rozumu i ciała
Ty gołębico maż biała”.

wiersz Jacka Malczewskiego, 1913-1914, cyt. za: Dorota Kudelska, Malczewski. Obrazy i słowa, Warszawa 2012, s. 182
W latach 1872-75 i 1877-79 studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, m.in. u Władysława Łuszczkiewicza i Jana Matejki oraz w latach 1876-77 u Henri Ernesta Lehmana w Szkole Sztuk Pięknych w Paryżu. Na formację artysty wpłynęły liczne podróże do Paryża, Monachium, Wiednia, Włoch, Grecji czy Turcji. Istotnym źródłem inspiracji Malczewskiego był rodzimy folklor, polska literatura i historia, także tradycja biblijna i mitologiczna. Stale podejmował wątki patriotyczne i mesjanistyczne, egzystencjalne, autobiograficzne oraz dotyczące dylematów artystycznego tworzenia. Uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela malarstwa polskiego symbolizmu wsławił się też jako wybitny pedagog. Wykładał malarstwo w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (1896-1900 i 1910-1921), a w okresie 1912-1914 pełnił funkcję jej rektora. W 1897 roku został członkiem-założycielem Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka". Twórczość Malczewskiego był wielokrotnie prezentowana poza granicami kraju, doceniana i nagradzana, m.in medalami na międzynarodowych wystawach w Monachium (1892), Berlinie (1891) i Paryżu (1900).

Description:
"Orpheus and Eurydice", 1914
oil/canvas, 197 x 120 cm; signed and dated upper right: 'J Malczewski | 1914.', other titles: Eurydyka, Orfeusz, Orfeusz rozpaczajacy

on the stretcher paper exhibition label Society of Friends of Fine Arts in Krakow, Nadwislanskie Muzeum in Kazimierz Dolny, deposit label of City Collections of Krakowa and property label with name of Zygmunt Ziembicki


The artowk will be included in forthcoming exhibition Jacek Malczewski – romantyczny, National Museum in Krakow, Main Building, 4 February - 26 June 2022 .,

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.

olej/płótno

sygnowany i datowany p.g.: 'J Malczewski | 1914.'