35
Józef Henelt (1904 - 2007) | Portret aktora Leona Wyrwicza, lata 30. XX w.
Estymacja:
7,000 zł - 9,000 zł
Cena wywoławcza:
6,500 zł
Aukcja na żywo
Rzeźba i Formy Przestrzenne
Artysta
Józef Henelt (1904 - 2007)
Wymiary
38 x 26,5 x 32 cm
Kategoria
Opis
brąz, marmur, 38 x 26,5 x 32 cm, sygnowany z tyłu: 'HENELT',
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
„Dyrekcji Teatru Polskiego udało się pozyskać znakomitego humorystę Leona Wyrwicza na jeden występ, który odbędzie się w poniedziałek 15 bm. w muszli na Kamiennej Górze przy hotelu ’Oaza’. Prócz świetnego tego artysty udział biorą znakomici Polscy Reyellersi. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że wieczór ten będzie się cieszył dużem powodzeniem, gdyż nazwisko Wyrwicza jest magnesem”.
Z Gdyni i Wybrzeża. Repertuar widowisk, „Dziennik Bydgoski” 1932, nr 183, s. 4
Zamiast fraku – garnitur, charakterystyczne pozy, mina – raz śmiertelnie poważna, innym razem z szerokim uśmiechem, do tego silnie zdynamizowane ruchy, dziwaczne gesty… Tak został zapamiętany przez historię Leon Wyrwicz – wybitny monologista oraz aktor kabaretowy i teatralny. Charyzma i indywidualizm czyniły z Wyrwicza wielkie indywiduum. Sposób bycia i niezwykła autokreacja sprawiały, że używając dzisiejszego języka określilibyśmy artystę mianem pełnoprawnego celebryty. Wyrwicz związany był głównie ze sceną kabaretową. Występował na deskach krakowskiego Teatru Nowości oraz warszawskiego Teatru Bagatela. Sam stworzył w Krakowie Kabaret Rozmaitości oraz nieco później Kabaret Literacki. Zarówno współorganizowane przez niego instytucje, jak i odtwarzane role przechodziły do historii, a w epoce ściągały tłumy żądnych śmiechu widzów. Afisze zapowiadające widowiska Wyrwicza głosiły hasła takie jak: „Występ króla humor” czy chociażby „Karuzela humoru”.
Leon Wyrwicz jako enfant terrible polskiej sceny kabaretowej zyskał sobie grono licznych wielbicieli, a jego popularność sprawiła, że wielu artystów chętnie portretowało jego oblicze. W tej grupie mamy chociażby Alfonsa Karpińskiego, Wlastimila Hofmana czy Wincentego Wodzinowskiego, który sportretował Wyrwicza dwukrotnie – z szeregiem kukiełkowych figurek oraz w portrecie podwójnym, jako pełnego humoru Stańczyka. Pośród twórców, którzy utrwalili podobiznę aktora znajduje się również wybitny, acz dziś zapomniany zapewne za sprawą swojej emigracji do Stanów Zjednoczonych rzeźbiarz, Józef Henelt. Artysta związany był głównie ze środowiskiem krakowskim. Tam odebrał należytą edukację, a podczas studiów zwiedził zachód Europy. Brał udział zarówno w walkach I, jak i II wojny światowej, a po tej ostatniej na stałe osiadł za oceanem. W Krakowie okresu międzywojnie bezsprzecznie musiał zetknąć się z aktorem, mógł także bywać na jego występach.
Rzeźbiarski portret Leona Wyrwicza powstał zapewne w latach 30. XX stulecia. W archiwach prywatnych zachowała się chociażby fotografia, na której gipsowa głowa aktora ukazana została w pracowni Henelta, jeszcze bez charakterystycznego kołnierza z motywem trójkątów. Ten jakże ważny element kostiumu dodany w finalnej formie wizerunku odwołuje się bezpośrednio do profesji portretowanego. Analogiczny ubiór pojawia się na wzmiankowanym już obrazie Wodzinowskiego, który, podobnie jak Henelt, wprowadził tu humorystyczną paralelę pomiędzy komikiem – Wyrwiczem, a Stańczykiem – nadwornym błaznem ostatnich Jagiellonów.
W początku XX wieku sztuką prymitywną nazywano wszystkie rodzaje twórczości, które nie mieściły się w systemie symbolicznym sztuki Europy, więc dzieła ludów pozaeuropejskich, sztukę archaiczną, naiwną, nieprofesjonalną i ludową. Dla wielu twórców początku wieku spotkania z tego rodzaju obiektami w muzeach etnograficznych, na wystawach, niejednokrotnie też w sklepach kolonialnych i ze starzyzną, były przełomowe. Głównym miejscem inspiracji było paryskie muzeum etnograficzne Musée d’Ethnographie du Trocadéro. Prymitywna estetyka i antyakademickie sposoby tworzenie zachęcały do porzucenia klasycznych konwencji sztuki Zachodu. Jednym z koronnych wpływów inspiracji na twórczość kubistów była geometryczna forma rzeźb afrykańskich. „Zauroczenie afrykańską sztuką ‘plemienną’ spowodowało powstanie wielu prymitywizujących dzieł. Niewątpliwie najbardziej znanym przykładem stały się Panny z Avignon Picassa, w mitologii awangardy uchodzące za zapowiedź rewolucji kubistycznej. Obraz, jak zauważyła Patricia Leigtheen, był przedstawieniem groteskowych form malarskich, którymi Picasso zaatakował europejską tradycję obrazowania i europejski smak – prowokując ‘afrykańską’ geometryzacją formy, i spłaszczeniem przestrzeni, nienaturalnością koloru i surowością malarskiej faktury. Według Williama Rubina Panny stały się przykładem odejścia od narracyjnego sposobu obrazowania i przejścia do obrazowania ‘ikonicznego’, czego konsekwencje odnajdziemy później w całej sztuce XX wieku. W Pannach, według Roberta Rosenbluma, inspiracje rzeźbą prymitywną umożliwiły przełamanie akademickiego schematyzmu w przedstawieniu anatomii aktu, jak również pozwoliły na stworzenie rytmicznej struktury (…)” (Andrzej Kisielewski, Prymitywizm a sztuka awangardy, [w:] Wiek Awangardy, Kraków 2006, s. 105).
Podobnym inspiracjom ulegał Lambert Rucki, w którego twórczości tego rodzaju impulsy obecne są w wyraźny sposób. W jego rzeźbach z lat 20. XX stulecia widoczny jest wpływ rytualnych rzeźb i masek afrykańskich. W prezentowanej pracy z cyklu „Pasterze” elementy, z których została zbudowana przestrzenna kompozycja, nawiązują do wrzecionowatych kształtów rytualnych masek. Geometryzacja oraz pewna symetryczność układu została przeciwstawiona chropowatej powierzchni odlewu. Dynamizm ujęcia powstał za pomocą wzajemnego przeceniana się horyzontalnych i wertykalnych struktur kompozycji. Artysta zrezygnował w tym przypadku z polichromii rzeźby, którą stosował w pracach inspirowanych sztuką afrykańską, aby uwypuklić wartości fakturalne brązu.
Description:
Portrait of the actor Leon Wyrwicz, 1930s
bronze, marble, 38 x 26.5 x 32 cm; signed on the back: ‘HENELT’, dimensions of marble pedestal: 10 x 18 x 18 cm,
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
„Dyrekcji Teatru Polskiego udało się pozyskać znakomitego humorystę Leona Wyrwicza na jeden występ, który odbędzie się w poniedziałek 15 bm. w muszli na Kamiennej Górze przy hotelu ’Oaza’. Prócz świetnego tego artysty udział biorą znakomici Polscy Reyellersi. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że wieczór ten będzie się cieszył dużem powodzeniem, gdyż nazwisko Wyrwicza jest magnesem”.
Z Gdyni i Wybrzeża. Repertuar widowisk, „Dziennik Bydgoski” 1932, nr 183, s. 4
Zamiast fraku – garnitur, charakterystyczne pozy, mina – raz śmiertelnie poważna, innym razem z szerokim uśmiechem, do tego silnie zdynamizowane ruchy, dziwaczne gesty… Tak został zapamiętany przez historię Leon Wyrwicz – wybitny monologista oraz aktor kabaretowy i teatralny. Charyzma i indywidualizm czyniły z Wyrwicza wielkie indywiduum. Sposób bycia i niezwykła autokreacja sprawiały, że używając dzisiejszego języka określilibyśmy artystę mianem pełnoprawnego celebryty. Wyrwicz związany był głównie ze sceną kabaretową. Występował na deskach krakowskiego Teatru Nowości oraz warszawskiego Teatru Bagatela. Sam stworzył w Krakowie Kabaret Rozmaitości oraz nieco później Kabaret Literacki. Zarówno współorganizowane przez niego instytucje, jak i odtwarzane role przechodziły do historii, a w epoce ściągały tłumy żądnych śmiechu widzów. Afisze zapowiadające widowiska Wyrwicza głosiły hasła takie jak: „Występ króla humor” czy chociażby „Karuzela humoru”.
Leon Wyrwicz jako enfant terrible polskiej sceny kabaretowej zyskał sobie grono licznych wielbicieli, a jego popularność sprawiła, że wielu artystów chętnie portretowało jego oblicze. W tej grupie mamy chociażby Alfonsa Karpińskiego, Wlastimila Hofmana czy Wincentego Wodzinowskiego, który sportretował Wyrwicza dwukrotnie – z szeregiem kukiełkowych figurek oraz w portrecie podwójnym, jako pełnego humoru Stańczyka. Pośród twórców, którzy utrwalili podobiznę aktora znajduje się również wybitny, acz dziś zapomniany zapewne za sprawą swojej emigracji do Stanów Zjednoczonych rzeźbiarz, Józef Henelt. Artysta związany był głównie ze środowiskiem krakowskim. Tam odebrał należytą edukację, a podczas studiów zwiedził zachód Europy. Brał udział zarówno w walkach I, jak i II wojny światowej, a po tej ostatniej na stałe osiadł za oceanem. W Krakowie okresu międzywojnie bezsprzecznie musiał zetknąć się z aktorem, mógł także bywać na jego występach.
Rzeźbiarski portret Leona Wyrwicza powstał zapewne w latach 30. XX stulecia. W archiwach prywatnych zachowała się chociażby fotografia, na której gipsowa głowa aktora ukazana została w pracowni Henelta, jeszcze bez charakterystycznego kołnierza z motywem trójkątów. Ten jakże ważny element kostiumu dodany w finalnej formie wizerunku odwołuje się bezpośrednio do profesji portretowanego. Analogiczny ubiór pojawia się na wzmiankowanym już obrazie Wodzinowskiego, który, podobnie jak Henelt, wprowadził tu humorystyczną paralelę pomiędzy komikiem – Wyrwiczem, a Stańczykiem – nadwornym błaznem ostatnich Jagiellonów.
W początku XX wieku sztuką prymitywną nazywano wszystkie rodzaje twórczości, które nie mieściły się w systemie symbolicznym sztuki Europy, więc dzieła ludów pozaeuropejskich, sztukę archaiczną, naiwną, nieprofesjonalną i ludową. Dla wielu twórców początku wieku spotkania z tego rodzaju obiektami w muzeach etnograficznych, na wystawach, niejednokrotnie też w sklepach kolonialnych i ze starzyzną, były przełomowe. Głównym miejscem inspiracji było paryskie muzeum etnograficzne Musée d’Ethnographie du Trocadéro. Prymitywna estetyka i antyakademickie sposoby tworzenie zachęcały do porzucenia klasycznych konwencji sztuki Zachodu. Jednym z koronnych wpływów inspiracji na twórczość kubistów była geometryczna forma rzeźb afrykańskich. „Zauroczenie afrykańską sztuką ‘plemienną’ spowodowało powstanie wielu prymitywizujących dzieł. Niewątpliwie najbardziej znanym przykładem stały się Panny z Avignon Picassa, w mitologii awangardy uchodzące za zapowiedź rewolucji kubistycznej. Obraz, jak zauważyła Patricia Leigtheen, był przedstawieniem groteskowych form malarskich, którymi Picasso zaatakował europejską tradycję obrazowania i europejski smak – prowokując ‘afrykańską’ geometryzacją formy, i spłaszczeniem przestrzeni, nienaturalnością koloru i surowością malarskiej faktury. Według Williama Rubina Panny stały się przykładem odejścia od narracyjnego sposobu obrazowania i przejścia do obrazowania ‘ikonicznego’, czego konsekwencje odnajdziemy później w całej sztuce XX wieku. W Pannach, według Roberta Rosenbluma, inspiracje rzeźbą prymitywną umożliwiły przełamanie akademickiego schematyzmu w przedstawieniu anatomii aktu, jak również pozwoliły na stworzenie rytmicznej struktury (…)” (Andrzej Kisielewski, Prymitywizm a sztuka awangardy, [w:] Wiek Awangardy, Kraków 2006, s. 105).
Podobnym inspiracjom ulegał Lambert Rucki, w którego twórczości tego rodzaju impulsy obecne są w wyraźny sposób. W jego rzeźbach z lat 20. XX stulecia widoczny jest wpływ rytualnych rzeźb i masek afrykańskich. W prezentowanej pracy z cyklu „Pasterze” elementy, z których została zbudowana przestrzenna kompozycja, nawiązują do wrzecionowatych kształtów rytualnych masek. Geometryzacja oraz pewna symetryczność układu została przeciwstawiona chropowatej powierzchni odlewu. Dynamizm ujęcia powstał za pomocą wzajemnego przeceniana się horyzontalnych i wertykalnych struktur kompozycji. Artysta zrezygnował w tym przypadku z polichromii rzeźby, którą stosował w pracach inspirowanych sztuką afrykańską, aby uwypuklić wartości fakturalne brązu.
Description:
Portrait of the actor Leon Wyrwicz, 1930s
bronze, marble, 38 x 26.5 x 32 cm; signed on the back: ‘HENELT’, dimensions of marble pedestal: 10 x 18 x 18 cm,
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
Stan zachowania
0
Technika
brąz, marmur
Sygnatura
sygnowany z tyłu: 'HENELT'
Proweniencja
kolekcja aktora i monologisty Leona Wyrwicza (1885-1951), Kraków (dar od artysty); kolekcja spadkobierców Leona Wyrwicza, Kraków
Literatura
archiwalne fotografie odlewów brązowych, Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygnatura 1-K-3150 (prezentowany odlew) oraz sygnatura 1-K-3149 (analogiczny odlew)
Wystawiany
0
