51 x 19,5 x 16 cm

żywica poliestrowa, 51 x 19,5 x 16 cm, sygnowany i datowany: 'AS 68',

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.


UMIŁOWANIE ŻYCIA I CIAŁA

Rzeźby jednej z najbardziej rozpoznawalnych i najoryginalniejszych polskich artystek Aliny Szapocznikow pojawiają się niezwykle rzadko na rynku sztuki. Artystka tworzyła unikatowe realizacje. Powstawały one w wyniku mozolnej pracy. Nie sposób mówić w tym przypadku o jakimkolwiek rodzaju masowej produkcji. W katalogu, który trzymają Państwo w rękach, uwzględniliśmy aż dwie prace artystki – „Garnek I (Głowa)” z 1956 oraz „Usta iluminowane I” z 1968. Ich obecność na jednym wydarzeniu to niezwykła okazja do analizy oraz prześledzenia tego, w jaki sposób twórczość Aliny Szapocznikow ewoluowała przez dekady. Mimo iż zmieniały się materiały i wyraz jej realizacji, jedno pozostało niezmienne – obecność wątków związanych z ciałem. Zmieniające się relacje z ciałem, które nie jest takie, jakie powinno, oddawała za pomocą różnorodnych materiałów. Do warsztatu rzeźbiarskiego wprowadziła nowe materiały, z którymi śmiało eksperymentowała i które odznaczały
się niespotykaną siłą ekspresji.

Alina Szapocznikow, jak zaznacza Anda Rottenberg, była pierwszą i prawdopodobnie jedyną w owym czasie artystką, która zajmowała się wątkami związanymi bezpośrednio z funkcjonalnością ciała. Poruszała zagadnienia dotyczące biologicznej sfery, ale także jej życia osobistego oraz nieuchronnego losu. W rzeźbach podejmowała tematy związane z doświadczeniem wieloletniej walki z nieuleczalną chorobą, ograniczeniami i słabościami ciała oraz afirmacją życia.

Jej życie było naznaczone tragicznymi wydarzeniami. Podczas okupacji mieszkała w Pabianicach, gdzie w latach 1940-42 przebywała w tamtejszym getcie. Niedługo potem trafiła do getta w Łodzi, a następnie – przez Auschwitz – do obozów w Bergen-Belsen oraz w Teresinie. Po wojnie postanowiła podjąć studia rzeźbiarskie. Początkowo, w latach 1945-46 praktykowała w praskiej pracowni Otokara Velimskiego, a dalsze studia odbyła w Wyższej Szkole Artystyczno-Przemysłowej w Pradze oraz w latach 1948-50 w École Nationale Supérieure des Beaux-Arts w Paryżu.

Tragiczny czas spędzony w getcie, ciężka choroba na progu dorosłości, która pozbawiła ją szansy na późniejsze macierzyństwo, doświadczenie degradacji swojego ciała trawionego przez nieuleczalną chorobę, w momencie w którym powinno znajdować się ‘kwiecie wieku’ – wszystkie te doświadczenia wpłynęły na jej sztukę w bezpośredni sposób.

Zaprezentowane „Usta iluminowane I” powstały po powro cie artystki do Paryża w latach 60. XX wieku. W 1963 artystka przybyła do Francji, gdzie przeniosła się na stałe, i odnowiła kontakty, które nawiązała w trakcie studiów w École des Beaux-Arts. Krótko po przybyciu poznała artystów należących
do ruchu „Nowego Realizmu”, do którego należała m.in. Niki de Saint-Phalle, a któremu przewodził krytyk Pierre Restany. Pomimo nowych źródeł inspiracji artystka pozostała wierna najważniejszemu motywowi swojej twórczości – intymności.

Zanim Szapocznikow stworzyła pierwsze lampki, powstała seria odlewów „Piersi” [Seins] oraz „Ust” [Bouches]. Były to eksperymenty z zapamiętywaniem ciała, utrwalaniem tego, co ulotne w trwałej formie. W 1966 powstały pierwsze wersje lampy z poliestru, w których wykorzystywała odlewy nie tylko swojego ciała, ale także Arianne Raoul-Auval, przyjaciółki Pierre’a Restany oraz aktorki Julie Christie. Jak artystka pisała w liście z Paryża o nowych materiałach: „(…) świat dzisiaj, jego
gwałty polityczne, wyścigi produkcji, gwałtowne, zdyszane wydarzenia, nie mogą znaleźć swego odbicia w szlachetności marmurów. Szlachetne materiały i kolory w sztuce to tylko wytchnienie i tęsknota. Indywidualności twórcze nie mogą tym jedynie się zaspokoić. Wyrazić ‘DZIŚ’ jak? gdzie? jaką formą? w jakim materiale? (Z Paryża pisze Alina Szapocznikow, „Współczesność” 1966, nr 11). Zastosowanie nowego materiału wniosło do repertuaru technicznych środków wyrazu efemeryczność, efekty świetle oraz przejrzystości, co nadawało wykonanym odlewom fragmentów ciała transcendencji oraz odejmowało dosłowności. Nawiązuje on również od kruchości życia, co było częstym motywem działalności Szapocznikow.

Od 1966 wykonała odlewy rzeźb, które w swojej formie przywodziły na myśl wysokie kwiaty. Na poliestrowej „łodydze” były umieszczane usta lub inne erogenne części ciała. Powstało kilka podobnych form („Kroczące usta” [Bouche en Marche], „Usta iluminowane I” [Lampe-bouche I] oraz „Usta iluminowane II” [Lampe-bouche II]). Usta, stanowiące część zaprezentowanej w katalogu rzeźby, są połączeniem warg Arianne Raoul-Auval oraz samej Szapocznikow. Powstały także wersje lamp z odlewem piersi oraz ust w obrębie jednej kompozycji.

Szapocznikow dokonywała fragmentacji ciała, operując jego częścią i zamieniała go w dekoracyjne elementy. Lampy Szapocznikow są jednocześnie fetyszem i gadżetem. Jak zauważa Urszula Czartoryska, w katalogu poświęconym artystce, twory te przywołują na myśl lampki – dewocjonalia. Jak tłumaczy: „U Aliny Szapocznikow ‘lampa’ to fetysz, w którym włączona jest forma ust, piersi. Niektóre (parę z nich jest lampą-fallusem) z grubsza przypominają wieczne lampki-dewocjonalia z podświetlonymi symbolami religijnymi (…). Obiekty takie stały się, podobnie jak wszelkie wytwory wychodzące spod ręki Aliny Szapocznikow, przede wszystkim realnością psychiczną, obecnością pod ręką, jakby ciepłym zwierzęciem z najbliższego środowiska (…). Tak powstały między innymi ‘Desery’ – kompotierki z dwiema piersiami, niczym budyniem z czerwonym punktem, sutkiem-truskawką – ukryty jest prowokacyjny proceder przekroczenia. Ten mechanizm funkcjonuje w zuchwałej propozycji kanibalizmu, najbardziej przerażającego tabu ludzkości (…). Usta na giętkiej łodydze kuszą, obiecując nie tylko grę erotyczną, ale i namawiając do niewybaczalnej winy zerwania ich z łodygi, ugryzienia, jak jabłka w raju. To nie jedynie gra erotyczna – doznanie ciepła zwierzęcego włosia byłoby w tym
kontekście naszym największym aktem wolności – lecz zerwanie tabu: nie tkniesz zębami, nie przełkniesz, nie wyssiesz krwi z ludzkiej tkanki” (Urszula Czartoryska. Transgresja. O przesłaniu twórczości Aliny Szapocznikow, Warszawa 1998, s. 74). Ważnym elementem obiektu jest zamontowane oświetlenie. To światło ukazuje, kiedy lampa-usta jawi się jako żywa, a kiedy obumiera. Umieszczenie żarówki w strefach erogennych, jak zaznacza Czartoryska, ma przywodzić na myśl atmosferę i chwyty towarzyszące handlarzom seksem oraz sex-shopom.

Alina Szapocznikow urodziła się 16 maja 1926 w Kaliszu. Pochodziła z rodziny żydowskich lekarzy. W czasie wojny przebywała w getcie w Pabianicach, a potem kolejno więziona była w niemieckich obozach koncentracyjnych: Auschwitz-Birkenau, Bergen-Belsen i Theresienstadt. Po wyzwoleniu, mimo iż jej matka wróciła do Łodzi, Szapocznikow zdecydowała się zamieszkać w Pradze. Podjęła tam artystyczną praktykę w pracowni rzeźbiarza Otokara Velimskiego, a następnie rozpoczęła studia w Wyższej Szkole Artystyczno-Przemysłowej. Dzięki stypendium Szapocznikow cztery lata studiowała w paryskiej École nationale supérieure des beaux-arts. Ciężka choroba zmusiła ją jednak do przerwania nauki. W 1951 artystka wróciła do Polski i na stałe osiadła w Warszawie, gdzie posiadała pracownię. Początkowo wykonywała rzeźby w obowiązującym socrealistycznym stylu, były to głównie projekty i realizacje pomnikowe. Po tzw. odwilży w połowie lat 50. mogła wreszcie pokazać to, co ją fascynowało: formę i tworzywo. Powstają wtedy rzeźby wyznaczające kolejne etapy w twórczości artystki. Figury kobiet: Pierwsza miłość, Trudny wiek; organiczne formy: Pnąca, Bellissima; rozpięte na stalowych rusztowaniach masy materii, które zdają się drwić z prawa grawitacji: Maria Magdalena, Błazen. W 1963 roku wyjechała z kraju i na stałe zamieszkała w Paryżu. W pracowni w Malakoff eksperymentowała z nowymi materiałami: poliestrem czy poliuretanem. Tworzyła głownie kompozycje przestrzenne z wykorzystaniem odlewów własnego ciała, jak i osób jej bliskich. Pod koniec życia niektóre z jej projektów miały charakter konceptualny. Zmarła dziesięć lat później, w sanatorium Praz-Coutant w Passy, po długich zmaganiach z chorobą nowotworową. Za decydujące dla odczytywania sztuki Szapocznikow uznać można eksponowanie napięć i kontrastów istniejących pomiędzy pięknem – brzydotą, radością – smutkiem, wewnętrzną energią – rozpadem, witalnością – niedomaganiami ciała. Ten punkt wyjścia wynika z patrzenia na jej dzieła przez pryzmat biografii, która uległa swego rodzaju procesowi mitologizacji. Na podstawie tekstów pisanych z perspektywy wspomnień wyłonił się spójny obraz Szapocznikow – pełnej życia, ciężko doświadczonej przez los, wcześnie zmarłej pięknej kobiety. Jej pogoda ducha, uroda, energia widoczna w sposobie bycia i tworzenia, w zestawieniu z ciężkimi doświadczeniami: pobytem w getcie i obozach koncentracyjnych, przebytą gruźlicą, niemożliwością urodzenia dziecka i chorobą nowotworową, wydają się rzucać cień na całą jej spuściznę artystyczną oraz stanowić jeden z głównych kluczy interpretacyjnych.

Description:
"Lampe-bouche (Usta iluminowane)", 1968
polyester resin, 51 x 19.5 x 16 cm; signed and dated: 'AS 68', ,

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.

0

żywica poliestrowa

sygnowany i datowany: 'AS 68'