109
Wojciech Fangor | "B 2", 1964
Estymacja:
1,500,000 zł - 2,500,000 zł
Sprzedane
1,700,000 zł
Aukcja na żywo
Sztuka Współczesna. Op-Art i Abstrakcja Geometryczna
Artysta
Wojciech Fangor (1922 - 2015)
Wymiary
100,5 x 100,5 cm
Kategoria
Opis
olej/płótno, 100,5 x 100,5 cm, sygnowany, datowany i opisany na odwrociu: 'FANGOR | B 2 1964',
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
„Miękkie, rozproszone, bezkrawędziowe przejście między kolorami, Leonardowe sfumato, stało się nieprzebranym polem eksperymentów plastycznych – Fangor systematycznie zaczął badać, w jakich warunkach daje się ono jak najlepiej wykorzystać, osiąga najlepszy efekt wizualny. Rezultatem tych poszukiwań były przede wszystkim 'koła', 'fale' i obrazy ameboidalne, czyli to wszystko, co ugruntowało jego pozycję w sztuce op-artu i w sztuce światowej”.
Stefan Szydłowski
NIEUSTANNA PULSACJA OBRAZU
Obraz „B 2” należy do najbardziej charakterystycznej serii dzieł autorstwa Wojciecha Fangora, powstałej w szczytowym okresie jego twórczości, przypadającym na lata 1958-75. Jego dzieła trafiały wówczas do renomowanych światowych miejsc wystawienniczych, wśród których znalazła się „The Responsive Eye” w Museum of Modern Art w Nowym Jorku (1965) oraz w The Solomon Guggenheim Museum (1970).
Abstrakcyjne obrazy Fangora z charakterystyczną kompozycją opartą na okręgach były zrealizowane na podstawie jego autorskiej teorii tzw. Pozytywnej Przestrzeni Iluzyjnej oraz noszą ślady jego szczególnego zainteresowania astronomią. Posługując się techniką sfumato, uzyskiwał charakterystyczne miękkie, bezkrawędziowe przejścia pomiędzy kolorami, wywołujące wrażenie iluzji ruchu. Najlepsze efekty artystycznych eksperymentów Fangora są widoczne w jego dziełach przedstawiających okręgi w obrębie kwadratowych formatów podłoża malarskiego, gdzie rozmywające się kontury, rozedrgane powierzchnie, prószone pigmenty nadają wrażenie nieustannego oddalania i zbliżania się kompozycji. Tym samym wywoływały one odczuwany niemal cieleśnie niepokój zmysłu wzroku u odbiorcy pozostającego w nieskończonej akomodacji, bez możliwości wytchnienia i odnalezienia punktu oparcia. Ówczesne obrazy Fangora eliminują pojęciowe uogólnienia oraz wykraczają konceptualne rozumowanie. Zasadniczą rolę odgrywają tu odbierane czysto sensualne zjawiska złudzenia wzrokowego, sprowokowane chromatycznymi efektami rozszczepianego widma, co podkreślał sam artysta: „Malarstwo moje było i jest oparte na doznaniach zmysłowych, na iluzjach, na ciekawości. Reaguję na różne bodźce, lubię patrzeć z różnych punktów widzenia. Rozmaita technika stawia różne konieczności działania. Nie umiem rezygnować z podniet, nie mogę ich kontrolować” (Wojciech Fangor, Fangor o sobie [w:] Fangor. 50 lat malarstwa, katalog wystawy, Warszawa 1990, s. nlb.). O autonomii dzieł decyduje również ich przestrzenność, szczególnie podkreślona poprzez zastosowanie techniki pointylistycznej nakładających się na siebie barw i odcieni. Jak Fangor również wspominał: „Zrozumiałem, że przestrzeń jest takim samym tworzywem jak płaszczyzna, że ideę artystyczną można rozwijać zarówno na płaszczyźnie, jak w przestrzeni, niezależnie od utylitarności – nie musi to być budynek ani pomnik – że przestrzeń rzeczywista może być tworzywem dzieła sztuki, jak obraz” (Wojciech Fangor, [cyt. za:] F. Kuduk, Początek rozmowy…, „Sztuka” 1989, nr 4, s. 7). Jego dzieła były również przedmiotem analizy scjentystycznej przestrzeni, którą podjęła Bożena Kowalska: „Wszystkie formy otoczone były aureolami sfumato, przechodząc od swojej właściwej barwy do, najczęściej neutralnego, koloru tła. Fangor zdaje się w owych czterech czy pięciu latach po 1957 roku poszukiwać najtrafniejszej formy dla zastosowania swojego odkrycia. Cieszy go złudny ruch, wywoływany trudnościami akomodacyjnymi oczu, na próżno usiłujących wydobyć skonkretyzowany kształt z jego zamglonych zarysów. Cieszy go przywidzenie pulsowania obrzeży form, zbliżania się ich i oddalania, niemożność koncentracji wzorku. Zjawisko urojonej pulsacji skłania do użycia kształtów obłych i form falistych, by sprawdzić, jak iluzja oczu nakładać się będzie na zbliżone do złudnych, rzeczywiste formy malarskie” (Bożena Kowalska, Fangor. Malarz przestrzeni, Warszawa 2001, s. 105-106).
Neutralnym kolorystycznie podłożem dla obrazu „B 2” jest biel, która od naroży płótna przechodzi w jasne i ciemne odcienie oranżu, następnie w analogiczne barwne płaszczyzny zieleni i błękitu, by w centralnej partii, przez domieszki różu, osiągnąć wyjściową neutralność. W dziele tym pozostaje niemożliwym wyodrębnienie jednostek granicy wyraźnego zarysowania i pól o jednakowej wartości kolorystycznej. Stąd decydującymi podstawowymi miarami pozostają niematerialne, pozbawione wymiarów i nieskończenie małe punkty, tworzące przestrzenne relacje i niezwykłą finalną geometryczność kompozycji.
W czasie okupacji studiował prywatnie u Tadeusza Pruszkowskiego i Felicjana Szczęsnego Kowarskiego. Uzyskał dyplom w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w 1946. Na festiwal Młodzieży i Studentów w Warszawie wraz z Henrykiem Tomaszewskim zaprojektował dekorację przestrzenną w plenerze. Odtąd prace malarskie były realizowane w relacji do przestrzeni poza obrazem - jak w słynnym “Studium przestrzeni" z 1958 roku, poprzedzającym światowe realizacje environments. Instalacje malarskie z lat 50. i 60., złożone z kolorowych kontrastujących kręgów i fal, dotykały problemów optycznych i były bliskie sztuce op-art. Ukoronowaniem tego okresu była indywidualna wystawa w Guggenheim Museum w Nowym Jorku (1970). Prowadził działalność pedagogiczną na uniwersytetach w Anglii i USA. Jego prace znajdują się w największych kolekcjach na świecie.
Description:
"B 2", 1964
oil/canvas, 100,5 x 100,5 cm; signed, dated and described on the reverse: 'FANGOR | B 2 1964', ,
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
„Miękkie, rozproszone, bezkrawędziowe przejście między kolorami, Leonardowe sfumato, stało się nieprzebranym polem eksperymentów plastycznych – Fangor systematycznie zaczął badać, w jakich warunkach daje się ono jak najlepiej wykorzystać, osiąga najlepszy efekt wizualny. Rezultatem tych poszukiwań były przede wszystkim 'koła', 'fale' i obrazy ameboidalne, czyli to wszystko, co ugruntowało jego pozycję w sztuce op-artu i w sztuce światowej”.
Stefan Szydłowski
NIEUSTANNA PULSACJA OBRAZU
Obraz „B 2” należy do najbardziej charakterystycznej serii dzieł autorstwa Wojciecha Fangora, powstałej w szczytowym okresie jego twórczości, przypadającym na lata 1958-75. Jego dzieła trafiały wówczas do renomowanych światowych miejsc wystawienniczych, wśród których znalazła się „The Responsive Eye” w Museum of Modern Art w Nowym Jorku (1965) oraz w The Solomon Guggenheim Museum (1970).
Abstrakcyjne obrazy Fangora z charakterystyczną kompozycją opartą na okręgach były zrealizowane na podstawie jego autorskiej teorii tzw. Pozytywnej Przestrzeni Iluzyjnej oraz noszą ślady jego szczególnego zainteresowania astronomią. Posługując się techniką sfumato, uzyskiwał charakterystyczne miękkie, bezkrawędziowe przejścia pomiędzy kolorami, wywołujące wrażenie iluzji ruchu. Najlepsze efekty artystycznych eksperymentów Fangora są widoczne w jego dziełach przedstawiających okręgi w obrębie kwadratowych formatów podłoża malarskiego, gdzie rozmywające się kontury, rozedrgane powierzchnie, prószone pigmenty nadają wrażenie nieustannego oddalania i zbliżania się kompozycji. Tym samym wywoływały one odczuwany niemal cieleśnie niepokój zmysłu wzroku u odbiorcy pozostającego w nieskończonej akomodacji, bez możliwości wytchnienia i odnalezienia punktu oparcia. Ówczesne obrazy Fangora eliminują pojęciowe uogólnienia oraz wykraczają konceptualne rozumowanie. Zasadniczą rolę odgrywają tu odbierane czysto sensualne zjawiska złudzenia wzrokowego, sprowokowane chromatycznymi efektami rozszczepianego widma, co podkreślał sam artysta: „Malarstwo moje było i jest oparte na doznaniach zmysłowych, na iluzjach, na ciekawości. Reaguję na różne bodźce, lubię patrzeć z różnych punktów widzenia. Rozmaita technika stawia różne konieczności działania. Nie umiem rezygnować z podniet, nie mogę ich kontrolować” (Wojciech Fangor, Fangor o sobie [w:] Fangor. 50 lat malarstwa, katalog wystawy, Warszawa 1990, s. nlb.). O autonomii dzieł decyduje również ich przestrzenność, szczególnie podkreślona poprzez zastosowanie techniki pointylistycznej nakładających się na siebie barw i odcieni. Jak Fangor również wspominał: „Zrozumiałem, że przestrzeń jest takim samym tworzywem jak płaszczyzna, że ideę artystyczną można rozwijać zarówno na płaszczyźnie, jak w przestrzeni, niezależnie od utylitarności – nie musi to być budynek ani pomnik – że przestrzeń rzeczywista może być tworzywem dzieła sztuki, jak obraz” (Wojciech Fangor, [cyt. za:] F. Kuduk, Początek rozmowy…, „Sztuka” 1989, nr 4, s. 7). Jego dzieła były również przedmiotem analizy scjentystycznej przestrzeni, którą podjęła Bożena Kowalska: „Wszystkie formy otoczone były aureolami sfumato, przechodząc od swojej właściwej barwy do, najczęściej neutralnego, koloru tła. Fangor zdaje się w owych czterech czy pięciu latach po 1957 roku poszukiwać najtrafniejszej formy dla zastosowania swojego odkrycia. Cieszy go złudny ruch, wywoływany trudnościami akomodacyjnymi oczu, na próżno usiłujących wydobyć skonkretyzowany kształt z jego zamglonych zarysów. Cieszy go przywidzenie pulsowania obrzeży form, zbliżania się ich i oddalania, niemożność koncentracji wzorku. Zjawisko urojonej pulsacji skłania do użycia kształtów obłych i form falistych, by sprawdzić, jak iluzja oczu nakładać się będzie na zbliżone do złudnych, rzeczywiste formy malarskie” (Bożena Kowalska, Fangor. Malarz przestrzeni, Warszawa 2001, s. 105-106).
Neutralnym kolorystycznie podłożem dla obrazu „B 2” jest biel, która od naroży płótna przechodzi w jasne i ciemne odcienie oranżu, następnie w analogiczne barwne płaszczyzny zieleni i błękitu, by w centralnej partii, przez domieszki różu, osiągnąć wyjściową neutralność. W dziele tym pozostaje niemożliwym wyodrębnienie jednostek granicy wyraźnego zarysowania i pól o jednakowej wartości kolorystycznej. Stąd decydującymi podstawowymi miarami pozostają niematerialne, pozbawione wymiarów i nieskończenie małe punkty, tworzące przestrzenne relacje i niezwykłą finalną geometryczność kompozycji.
W czasie okupacji studiował prywatnie u Tadeusza Pruszkowskiego i Felicjana Szczęsnego Kowarskiego. Uzyskał dyplom w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w 1946. Na festiwal Młodzieży i Studentów w Warszawie wraz z Henrykiem Tomaszewskim zaprojektował dekorację przestrzenną w plenerze. Odtąd prace malarskie były realizowane w relacji do przestrzeni poza obrazem - jak w słynnym “Studium przestrzeni" z 1958 roku, poprzedzającym światowe realizacje environments. Instalacje malarskie z lat 50. i 60., złożone z kolorowych kontrastujących kręgów i fal, dotykały problemów optycznych i były bliskie sztuce op-art. Ukoronowaniem tego okresu była indywidualna wystawa w Guggenheim Museum w Nowym Jorku (1970). Prowadził działalność pedagogiczną na uniwersytetach w Anglii i USA. Jego prace znajdują się w największych kolekcjach na świecie.
Description:
"B 2", 1964
oil/canvas, 100,5 x 100,5 cm; signed, dated and described on the reverse: 'FANGOR | B 2 1964', ,
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
Technika
olej/płótno
Sygnatura
sygnowany, datowany i opisany na odwrociu: 'FANGOR | B 2 1964'
Proweniencja
kolekcja prywatna, Kolonia; Galerie Springer, Berlin; kolekcja prywatna, południowe Niemcy; Lempertz, Kolonia, 2004; kolekcja Olgi i Wojciecha Fibaków; kolekcja prywatna, Warszawa
Literatura
Fangor, katalog wystawy w Galerie Springer, Berlin 1965, poz. kat. 28 (jako 'B 20'), s. nlb. (il.); Nowe obrazy. Kolekcja Olgi i Wojciecha Fibaków, [red.] Cezary Ślaziński, Warszawa 2010, s. 39 (il.)
Wystawiany
Fangor, Galerie Springer, Berlin, 1-30.10.1965
