19
Jan Berdyszak | "Requiem I", 1965-67
Estymacja:
150,000 zł - 200,000 zł
Sprzedane
120,000 zł
Aukcja na żywo
Sztuka Współczesna. Klasycy Awangardy po 1945
Artysta
Jan Berdyszak (1934 - 2014)
Wymiary
190 x 130 cm
Kategoria
Opis
olej/płótno, 190 x 130 cm, sygnowany l.d.: 'JAN | BER | DYSZ | AK', sygnowany, datowany i opisany na odwrociu: 'JAN | BER | DYSZ | AK | REQUIEM I | 1965 | 67' oraz wskazówka montażowa
na odwrociu nalepka Muzeum Narodowego w Poznaniu
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
POMIĘDZY
Berdyszak w swojej twórczości artystycznej skupiał się na zagadnieniu pustki w obszarze dzieła, poszukiwał nowych relacji między wnętrzem i zewnętrzem, podważał konwencjonalną relację pomiędzy przedstawieniem a tłem. Jego artystyczna koncepcja była oparta na oszczędnym języku geometrii, w różnych momentach odmiennie operując wycinkiem, resztką, wydartym fragmentem czy pojęciem pozytywu i negatywu. Jednak „(…) słowem, które być może zasługuje w kontekście twórczości Jana Berdyszaka na najwięcej uwagi, jest ‘pomiędzy’. Nawiązuje ono do procesualności, dyskursywności i mediacji. Wskazuje na przestrzeń pytań i refleksji, stan ciągłych dociekań i przekształceń. Między jednoznacznymi kategoriami światła i ciemności, bieli i czerni, odkrywamy nieskończoną liczbę niuansów i wygląda na to, że w tym właśnie świecie możliwości i potencjalności artysta ma nam najwięcej do zaprezentowania” (Dobrila Denegri).
Berdyszak rozpoczynał swoją karierę artystyczną na początku lat 60. Poszukiwał wówczas indywidualnej formy wyrazu i własnego języka wypowiedzi plastycznej. W efekcie tych poszukiwań powstały wielkoformatowe, abstrakcyjne kompozycje malarskie, utrzymane w oszczędnej kolorystyce, przedstawiające wielkie, obłe kształty. W dziedzinie malarstwa wynajdywał własne metody na rozpracowywanie malarskich zagadnień, robił to zasadniczo na dwa sposoby – pracował bardzo długo nad jedną kompozycją lub powtarzał ten sam motyw po wielokroć, mierząc się z rozwiązaniem danego problemu, który go aktualnie nurtował: „To wynikło nie tyle z idei, ile z niedowierzania sobie, że na jednym egzemplarzu obrazu przez przemalówki i nakładania mogę osiągnąć to samo, co osiągnę, pracując na wielu obrazach”. Artysta prowadził również notatniki, w których umieszczał zapiski i notatki malarskie. Stanowią one świadectwo trudności, z jakimi się mierzył podczas procesu dochodzenia do form znanych z późniejszych lat jego twórczości. Wyłania się również z nich obraz artysty skupionego w pełni na tworzonej sztuce i marginalizującego własną sprawczość. Jan
Berdyszak dążył do pełnej autonomii sztuki, przez co postrzegał swoją twórczość jako funkcjonującą niejako niezależnie od niego samego. Takie podejście artysty skierowało go w stronę sztuki nieprzedstawiającej, która była w centrum jego zainteresowań i stanowiła dla niego pole zmagań artystycznych. Artysta malował w cyklach. Jednym z pierwszych były „Koła podwójne” realizowane od 1962. W nim podjął próbę przezwyciężenia tradycyjnego sposobu konstruowania obrazu. Rozwinięciem tej problematyki był rozpoczęty w 1963 cykl „Kompozycje kół”, których otwartą formę twórca określił mianem formatu integralnego. „Cykle były wieloletnie (…) to zależało od tego, czy uznałem, że coś się wyczerpuje bądź w czasie pracy powstawał nowy problem, który w międzyczasie rozpoczynał nowy cykl – przejścia między cyklami w jakimś sensie istniały”. W latach 1965-69 artysta pracował nad obrazami z serii „Requiem”, do której należy prezentowany na aukcji obraz „Requiem I” z lat 1965-67. Obraz noszący numer I jest jednym z 20 obrazów olejnych, które powstały w obrębie serii. „Requiem” to pierwszy cykl, w którym została zawarta sprecyzowana symbolika zarówno na poziomie kolorystycznej, jak i formalnej. W kolejnych latach obrazy Jana Berdyszaka wykazywały coraz większe skłonności artysty do geometryzacji i kolorystycznych uproszczeń.
Twórca zajmował się problematyką doświadczania przez sztukę potencjalności, przestrzeni, przezroczystości, nieobecności i obecności czy raczej obecności nieobecnego. Uprawiał refleksję teoretyczną, w której poruszał się na niezbadanych wcześniej obszarach w ramach analizy funkcji sztuki. „Chciałem wychodzić do malarstwa od świadomości twórczości aniżeli od stosunku do natury, to znaczy od świadomości sztuki, a nie tylko natury” – mówił artysta. Przełom w jego działalności stanowiły grafiki z przełomu lat 50. i 60., w których została odwrócona hierarchia ważności pomiędzy tłem a zawartością obrazu. W kompozycjach tych Berdyszak oddał przestrzeni rolę równorzędną, a nawet nadrzędną nad figuratywną treścią. Ten cykl potwierdził możliwości, które otworzyła przed nim równolegle także rzeźba.
Rzeźbiarz, malarz, grafik, autor instalacji. Studiował rzeźbę w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Od wczesnego okresu jego twórczość skupiała się na zagadnieniach przestrzeni (cykl KOŁA PODWÓJNE, 1962-1964 i 1967-1969). Kolejnym etapem poszukiwań było wprowadzenie do obrazu przestrzeni rzeczywistej w postaci otworu wyciętego w płótnie. Twórczość Berdyszaka obejmuje także akcje efemeryczne. Brał udział w wielu artystycznych imprezach w kraju i zagranicą. Otrzymał Nagrodę Artystyczną Klubu "Od Nowa" w Poznaniu za debiut w dziedzinie malarstwa i rysunku (1960) oraz Nagrodę Artystyczną Miasta Poznania (1994).
Description:
"Requiem I", 1965-67
oil/canvas, 190 x 130 cm; signed lower left: 'JAN | BER | DYSZ | AK', signed, dated and described on the reverse: 'JAN | BER | DYSZ | AK | REQUIEM I | 1965 | 67' and assembly tip
sticker of the National Museum in Poznan on the reverse
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
na odwrociu nalepka Muzeum Narodowego w Poznaniu
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
POMIĘDZY
Berdyszak w swojej twórczości artystycznej skupiał się na zagadnieniu pustki w obszarze dzieła, poszukiwał nowych relacji między wnętrzem i zewnętrzem, podważał konwencjonalną relację pomiędzy przedstawieniem a tłem. Jego artystyczna koncepcja była oparta na oszczędnym języku geometrii, w różnych momentach odmiennie operując wycinkiem, resztką, wydartym fragmentem czy pojęciem pozytywu i negatywu. Jednak „(…) słowem, które być może zasługuje w kontekście twórczości Jana Berdyszaka na najwięcej uwagi, jest ‘pomiędzy’. Nawiązuje ono do procesualności, dyskursywności i mediacji. Wskazuje na przestrzeń pytań i refleksji, stan ciągłych dociekań i przekształceń. Między jednoznacznymi kategoriami światła i ciemności, bieli i czerni, odkrywamy nieskończoną liczbę niuansów i wygląda na to, że w tym właśnie świecie możliwości i potencjalności artysta ma nam najwięcej do zaprezentowania” (Dobrila Denegri).
Berdyszak rozpoczynał swoją karierę artystyczną na początku lat 60. Poszukiwał wówczas indywidualnej formy wyrazu i własnego języka wypowiedzi plastycznej. W efekcie tych poszukiwań powstały wielkoformatowe, abstrakcyjne kompozycje malarskie, utrzymane w oszczędnej kolorystyce, przedstawiające wielkie, obłe kształty. W dziedzinie malarstwa wynajdywał własne metody na rozpracowywanie malarskich zagadnień, robił to zasadniczo na dwa sposoby – pracował bardzo długo nad jedną kompozycją lub powtarzał ten sam motyw po wielokroć, mierząc się z rozwiązaniem danego problemu, który go aktualnie nurtował: „To wynikło nie tyle z idei, ile z niedowierzania sobie, że na jednym egzemplarzu obrazu przez przemalówki i nakładania mogę osiągnąć to samo, co osiągnę, pracując na wielu obrazach”. Artysta prowadził również notatniki, w których umieszczał zapiski i notatki malarskie. Stanowią one świadectwo trudności, z jakimi się mierzył podczas procesu dochodzenia do form znanych z późniejszych lat jego twórczości. Wyłania się również z nich obraz artysty skupionego w pełni na tworzonej sztuce i marginalizującego własną sprawczość. Jan
Berdyszak dążył do pełnej autonomii sztuki, przez co postrzegał swoją twórczość jako funkcjonującą niejako niezależnie od niego samego. Takie podejście artysty skierowało go w stronę sztuki nieprzedstawiającej, która była w centrum jego zainteresowań i stanowiła dla niego pole zmagań artystycznych. Artysta malował w cyklach. Jednym z pierwszych były „Koła podwójne” realizowane od 1962. W nim podjął próbę przezwyciężenia tradycyjnego sposobu konstruowania obrazu. Rozwinięciem tej problematyki był rozpoczęty w 1963 cykl „Kompozycje kół”, których otwartą formę twórca określił mianem formatu integralnego. „Cykle były wieloletnie (…) to zależało od tego, czy uznałem, że coś się wyczerpuje bądź w czasie pracy powstawał nowy problem, który w międzyczasie rozpoczynał nowy cykl – przejścia między cyklami w jakimś sensie istniały”. W latach 1965-69 artysta pracował nad obrazami z serii „Requiem”, do której należy prezentowany na aukcji obraz „Requiem I” z lat 1965-67. Obraz noszący numer I jest jednym z 20 obrazów olejnych, które powstały w obrębie serii. „Requiem” to pierwszy cykl, w którym została zawarta sprecyzowana symbolika zarówno na poziomie kolorystycznej, jak i formalnej. W kolejnych latach obrazy Jana Berdyszaka wykazywały coraz większe skłonności artysty do geometryzacji i kolorystycznych uproszczeń.
Twórca zajmował się problematyką doświadczania przez sztukę potencjalności, przestrzeni, przezroczystości, nieobecności i obecności czy raczej obecności nieobecnego. Uprawiał refleksję teoretyczną, w której poruszał się na niezbadanych wcześniej obszarach w ramach analizy funkcji sztuki. „Chciałem wychodzić do malarstwa od świadomości twórczości aniżeli od stosunku do natury, to znaczy od świadomości sztuki, a nie tylko natury” – mówił artysta. Przełom w jego działalności stanowiły grafiki z przełomu lat 50. i 60., w których została odwrócona hierarchia ważności pomiędzy tłem a zawartością obrazu. W kompozycjach tych Berdyszak oddał przestrzeni rolę równorzędną, a nawet nadrzędną nad figuratywną treścią. Ten cykl potwierdził możliwości, które otworzyła przed nim równolegle także rzeźba.
Rzeźbiarz, malarz, grafik, autor instalacji. Studiował rzeźbę w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Od wczesnego okresu jego twórczość skupiała się na zagadnieniach przestrzeni (cykl KOŁA PODWÓJNE, 1962-1964 i 1967-1969). Kolejnym etapem poszukiwań było wprowadzenie do obrazu przestrzeni rzeczywistej w postaci otworu wyciętego w płótnie. Twórczość Berdyszaka obejmuje także akcje efemeryczne. Brał udział w wielu artystycznych imprezach w kraju i zagranicą. Otrzymał Nagrodę Artystyczną Klubu "Od Nowa" w Poznaniu za debiut w dziedzinie malarstwa i rysunku (1960) oraz Nagrodę Artystyczną Miasta Poznania (1994).
Description:
"Requiem I", 1965-67
oil/canvas, 190 x 130 cm; signed lower left: 'JAN | BER | DYSZ | AK', signed, dated and described on the reverse: 'JAN | BER | DYSZ | AK | REQUIEM I | 1965 | 67' and assembly tip
sticker of the National Museum in Poznan on the reverse
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
Technika
olej/płótno
Sygnatura
sygnowany l.d.: 'JAN | BER | DYSZ | AK'
Proweniencja
kolekcja prywatna, Europa
Literatura
Jan Berdyszak, katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań 1974, poz. kat. 50
Wystawiany
Jan Berdyszak, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań, 5.04-18.08.1974
