37 x 15 x 15 cm

gips patynowany, 37 x 15 x 15 cm,

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.


„Obserwując przedmiot czy rozważając go – nie widzę go wyłącznie frontalnie – przeciwnie, uderzają moją wyobraźnię przeróżne jego plany – i dopiero reasumując je w obrazie
– otrzymuję ten pełen jego wyraz – istotę. Tak uzyskuję trzeci wymiar, który nic wspólnego nie ma z tradycyjną perspektywą”.

Zbigniew Pronaszko

Prezentowany gips Zbigniewa Pronaszki należy do unikatowych dzieł formistycznych obecnych na polskim rynku sztuki. Praca przez wiele dekad należała do kolekcji rodziny artysty i stanowi jedną z nielicznych rzeźb powstałych w obrębie formizmu, jakie należą do kolekcji prywatnych. Powstały w 1922 roku „Akt” obrazuje dążenia głównego eksponenta tego ruchu – Pronaszko – do stworzenia nowej harmonii plastycznej w oparciu o wcześniejsze radykalne eksperymenty obrazowe.

Artyści pierwszych awangard musieli zmierzyć się z tematem aktu, który stanowił podstawę doktryny akademizmu w sztuce. Wymownym przykładem dla takiej praktyki są „Panny z Awinionu” (1907, Museum of Modern Art, Nowy Jork) Pabla Picassa, od powstania ktorych datuje się eksperyment kubistyczny w oeuvre tego malarza. Futuryści, którzy druzgotali piękno klasycznej rzeźby, ogłaszając samochód piękniejszym od Nike z Samotraki, sprzeciwiali się tematowi aktu w sztuce, pisząc: „WALCZYMY: (...) 4. PRZECIW AKTOWI W MALARSTWIE, ROWNIE NUDNEMU I NATRĘTNEMU JAK CUDZOŁOSTWO W LITERATURZE“.

Założona w 1917 roku grupa Ekspresjonistów Polskich postrzegana jest jako pierwsze, polskie awangardowe ugrupowanie. Artyści tego kręgu, tacy jak bracia Pronaszkowie, Tytus Czyżewski, Leon Chwistek czy Stanisław Ignacy Witkiewicz podważali swoją twórczością dotychczasowy prymat naturalizmu obecny w sztuce modernizmu i promowali zagadnienia formy artystycznej, redukując znaczenie treści dla utworu artystycznego. „Taka teoria formizmu, na którą wszyscy bez wyjątku członkowie towarzystwa formistów bez zastrzeżeń zgodzić by się mogli – nie istnieje” – stwierdzał w 1921 roku Witkacy. Pokłosie tej myśli odnajdujemy w stanowiskach badaczy i muzealników, którzy, tworząc narrację o formizmie, akcentowali jego pluralizm estetyczny oraz programową niejednorodność. „W stosunku do kubizmu i ekspresjonizmu był formizm niewątpliwie kierunkiem umiarkowanym, który dążył do przejścia od deformacji do kształtowania. Oczywiście nie mogło być mowy o kształtowaniu w sensie naturalistycznym. (...) Nigdy nie było mowy o oderwaniu się od wielkiej sztuki przeszłości” - pisał Leon Chwistek w pracy „Twórcza siłą formizmu” z perspektywy 1938 roku.

Formizm Pronaszki wyraźnie widoczny jest w programowym dla całego kierunku „Akcie formistycznym” Zbigniewa Pronaszki z 1917 roku (Muzeum Narodowe w Krakowie). Przedstawia wchodzącą do pomieszczenie nagą kobietę, której ciało zostało sprowadzone do geometrycznych brył. Obraz te wskazuje na awangardową potrzebę obrazoburczości Pronaszki, stąd rozkład ludzkiego ciała do geometrycznych form, lecz także utajony w formistach klasycyzm, domagający się estetyzującego przedstawienia
akcentującego prymarne wartości formy w malarstwie. Na odwrociu „Aktu formistycznego” stworzy artysta nowy portret przedstawiający portret lekarza Jana Miodońskiego przy wiolonczeli. Zestawiając ze sobą lico i odwrocie otrzymamy sugestywny obraz dialektyki buntu i tradycji obecnej w całej twórczości formistów.

W 1917 roku Pronaszko tworzy kubistyczne z ducha prace rzeźbiarskie takie jak „Akt” znany z reprodukcji w czasopiśmie „Maski”. Negatywowo-pozytywowa forma i łącznie kubicznych brył postrzeganych z rożnych perspektyw znamionuje ten etap jego dzieła. Prezentowany „Akt” z 1922 roku wywodzi się z tego ducha, lecz prezentuje już bardziej klasycyzującą estetykę. Obłe kształty nóg modelki łączą się w górnej partii rzeźby, formując wieloraką bryłę składającą się z dłoni klasycznie ułożonej między piersiami. Pronaszko usunął głowę i górną część prawej ręki, dialogując z koncepcją rzeźby Auguste’a Rodina, który przez przedstawianie jedynie korpusów ciał, zwiększał ich ekspresję, ale też z wielkimi greckimi i rzymskimi pierwowzorami, w których brak kończyn powodowany ich wielowiekową historią nadawał im niepowtarzalny wyraz.

Brat Andrzeja, także malarza. Studiował w SSP w Kijowie oraz w latach 1906-11 w ASP w Krakowie u Teodora Axentowicza i Jacka Malczewskiego. W 1910 roku odbył podróż do Włoch i Francji. Był członkiem ugrupowań artystycznych: Formiści i Zwornik. Mieszkał w Zakopanem, w Wilnie, gdzie był profesorem Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego i w Krakowie, gdzie był profesorem ASP. Jego twórczość zarówna malarska jak i rzeźbiarska (m.in. pomnik Mickiewicza dla Wilna) ukształtowała się pod wpływem awangardowej sztuki europejskiej, zwłaszcza kubizmu, oraz sztuki podhalańskiej. W latach 30. dominujące w jego malarstwie stało się zainteresowanie kolorem - w dążeniu do jego syntezy wydobywał wielkie bogactwo odcieni z kilku zaledwie barw podstawowych. Malował przede wszystkim pejzaże, martwe natury i portrety.

Description:
"Nude", 1922
gips patynowany, 37 x 15 x 15 cm;

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.

gips patynowany