48
Stanisław Szreniawa - Rzecki | Maska pośmiertna Józefa Piłsudskiego, około 1938
Estymacja:
20,000 zł - 30,000 zł
Pominięte
Aukcja na żywo
Rzeźba i Formy Przestrzenne
Wymiary
38 x 25 x 18 cm
Kategoria
Opis
marmur, 38 x 25 x 18 cm, sygnowany na boku podstawy: 'Rzecki',
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
Stanisław Szreniawa Rzecki i kult marszałka
Kielce i znajdujący się w mieście dawny Pałac Biskupów Krakowskich wiążą się nierozerwalnie z postacią marszałka Józefa Piłsudskiego. Już w pierwszych dniach Wielkiej Wojny, dokładnie 12 sierpnia 1914 roku, Kielce zostały zajęte przez oddziały strzeleckie. Gmach zaczął wówczas pełnić ważne funkcje administracyjne i stał się kwaterą samego Piłsudskiego. Obecność jego i sztabu Legionów w tymże miejscu spowodowało, że w czasach późniejszych, już po śmierci wodza Pałac Biskupów Krakowskich wybrany został na miejsce poświęcone pamięci marszałka.
Ten wielki bohater narodowy zmarł 12 maja 1935 roku. Silne nastroje patriotyczne i kult wodza w czasach II Rzeczpospolitej spowodowały, że w różnych miejscach kraju powstawały miejsca związane z jego osobą. W ówczesnej siedzibie kieleckiego Urzędu Wojewódzkiego, 2 października 1938 roku, otwarto uroczyście Sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego i Muzeum Legionów Polskich. „Na gruncie kieleckim pomysłodawcą i twórcą przedsięwzięć mających utrwalić w pamięci zbiorowej czyn legionowej irredenty stał się dr Władysław Dziadosz, ówczesny wojewoda kielecki, były żołnierz II batalionu 5 Pułku Piechoty Legionów. Z jego to inicjatywy rozpoczęto w 1936 prace nad utworzeniem Sanktuarium w kieleckim pałacu” (Lidia Michalska-Bracha, Sanktuarium Józefa Piłsudskiego i Muzeum Legionów Polskich w dawnym pałacu biskupim w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 1993, s. 168).
Trzy połączone ze sobą sale parteru składały się na osobliwą przestrzeń, nad którą pracowali Andrzej Oleś i Wacław Jung. Do Sanktuarium wiodło osobne wejście, a dekoracyjny portal zaprojektował Stanisław Szreniawa Rzecki. Ten sam artysta stworzył także brązowe popiersie marszałka i alabastrową maskę pośmiertną. Obie te rzeźby znajdowały się w samym centrum Sanktuarium – w Sali Marmurowej, która pełniła niegdyś funkcję osobistego pokoju Piłsudskiego.
Niezachowana alabastrowa maska pośmiertna ustawiona była na wysokim postumencie z marmuru dębnickiego. Prezentowaną w katalogu aukcyjnym marmurową formę należałoby zatem najprawdopodobniej określać jako autorską replikę. Sama twarz opracowana została w dokładny i pieczołowity sposób. Kontrastuje ona z nieopracowanymi, surowymi partiami ociosanego pobieżnie kamienia. Rzecki niewątpliwie nawiązał tutaj do wielkiego mistrza – Michała Anioła. Pracował tak, aby ukazać proces twórczy i wyłanianie się formy z bezwładnej materii.
„Problematyka rozwijanej w okresie II Rzeczypospolitej legendy legionowej i kultu Józefa Piłsudskiego doczekała się w historiografii pokaźnej literatury przedmiotu. Szczegółowej analizie poddano zagadnienia dotyczące ideowych podstaw tej legendy, jej politycznej roli i funkcji (…)”.
Robert Kotowski, Lidia Michalska-Bracha, Sanktuarium Józefa Piłsudskiego w Kielcach. Między pamięcią a polityką historyczną II Rzeczypospolitej, Kielce 2018, s. 21
Ukończył gimnazjum w Warszawie, a następnie do 1908 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Kra¬kowie, m.in. u Teodora Axentowicza, Stanisława Wyspiańskiego, Juliana Fałata oraz rzeźbę u Konstantego Laszczki. W 1904 korzystał ze stypendium Towarzystawa Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP) im. Mikołaja Kopernika. Był jednym z aktywniejszych uczniów Akademii, działał w Bratniej Pomocy (był sekretarzem). W czasie studiów nawiązał przyjaźń z Wacławem Borowskim, Władysławem Skoczylasem i Stanisławem Kuczborskim. Obracał się w kręgach cyganerii artystycznej, bywał w kawiarniach i salonach (m. in. u Elizy Pareńskiej), spotykał się z Wyspiańskim, Tadeuszem Boyem-Żeleńskim, Teofilem Trzcińskim, Karolem Fryczem i Witoldem Wojtkiewiczem. Z Wojtkiewiczem był Rzecki szczególnie blisko; mieszkali wspólnie przy ul. Św. Tomasza, wykonywali liczne rysunki do pisma satyrycznego „Liberum Veto” (1903 i 1904) oraz karykatury teatralne wydane w „Tece Melpomeny” w roku 1904. Rzecki współpracował również z wydawanym przez „Naprzód” pismem satyryczno-politycznym „Hrabia Wojtek” (1905), a następnie z tygodnikiem artystycznym „Czarny Kot” (1906). Z kabaretem «Zielony Balonik» był Rzecki związany od chwili jego powstania w roku 1905: wykonywał dekoracje sali, lalki do szopek, a przede wszystkim ozdobione dowcipnymi rysunkami zaproszenia na kolejne wieczory kabaretowe, rysował i komentował karykatury; wystę¬pował także w 1909 w warsz. Momusie. W 1909-13 studiował w Paryżu. Po powrocie założył w War¬szawie Towarzystwo Młoda Sztuka. W czasie I wojny świat, walczył w Legionach Polskich. W 1915 rozpoczął współpracę z teatrem warszawskimi jako scenograf i pro¬jektant kostiumów. Współpracował: z Teatrem Powszech¬nym (kostiumy do "Cyda", 1915), z Teatrem Polskim (ko¬stiumy do "Księcia Niezłomnego" i dekoracje do "Cyrulika sewilskiego", 1918), z Redutą (kostiumy do "Fircyka w zalotach", 1920 i dekoracje do "Pierścienia wielkiej damy", 1936). Projekty jego spotykały się z uzna¬niem. J. Lorentowicz pisał, iż "Rzecki wniósł do swych dekoracji i kostiumów taką dyskrecję tonu ogólnego, tyle smaku i harmonii, że odbijał nad¬zwyczajnie od jaskrawości barw najznakomitszych swych kolegów". Aktywny był Rzecki w życiu artystycznym. W roku 1922 należał do członków założycieli Stowarzyszenia Artystów Plastyków „Rytm”, w roku 1925 – do współzałożycieli grupy „Ryt”. Interesował się wówczas szczególnie drzeworytem.
Po II wojnie świat. zrealizował jeszcze parę pro¬jektów scenograficznych: w Teatrze im. Słowackie¬go w Krakowie (Fantazy, 1946), oraz w Warsza¬wie w Teatrze Kameralnym ("Sprytna wdówka", 1950) i Teatrze Narodowym ("Szkoła żon", 1959). Był jednak przede wszystkim rzeźbiarzem, malarzem, grafi¬kiem. Miał szereg wystaw w kraju i za granicą (Paryż, Bruksela, Berlin, Rzym, Nowy Jork, We¬necja). Był członkiem różnych grup artystycznych, zało¬życielem Instytutu Sztuk Plastycznych w Warsza¬wie i jego dyrektorem (od 1926 do 1937); także wielo¬letnim pedagogiem.
Description:
Posthumous Mask of Jozef Pilsudski, circa 1938
marble, 38 x 25 x 18 cm; signed on the side of the base: 'Rzecki',
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
Stanisław Szreniawa Rzecki i kult marszałka
Kielce i znajdujący się w mieście dawny Pałac Biskupów Krakowskich wiążą się nierozerwalnie z postacią marszałka Józefa Piłsudskiego. Już w pierwszych dniach Wielkiej Wojny, dokładnie 12 sierpnia 1914 roku, Kielce zostały zajęte przez oddziały strzeleckie. Gmach zaczął wówczas pełnić ważne funkcje administracyjne i stał się kwaterą samego Piłsudskiego. Obecność jego i sztabu Legionów w tymże miejscu spowodowało, że w czasach późniejszych, już po śmierci wodza Pałac Biskupów Krakowskich wybrany został na miejsce poświęcone pamięci marszałka.
Ten wielki bohater narodowy zmarł 12 maja 1935 roku. Silne nastroje patriotyczne i kult wodza w czasach II Rzeczpospolitej spowodowały, że w różnych miejscach kraju powstawały miejsca związane z jego osobą. W ówczesnej siedzibie kieleckiego Urzędu Wojewódzkiego, 2 października 1938 roku, otwarto uroczyście Sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego i Muzeum Legionów Polskich. „Na gruncie kieleckim pomysłodawcą i twórcą przedsięwzięć mających utrwalić w pamięci zbiorowej czyn legionowej irredenty stał się dr Władysław Dziadosz, ówczesny wojewoda kielecki, były żołnierz II batalionu 5 Pułku Piechoty Legionów. Z jego to inicjatywy rozpoczęto w 1936 prace nad utworzeniem Sanktuarium w kieleckim pałacu” (Lidia Michalska-Bracha, Sanktuarium Józefa Piłsudskiego i Muzeum Legionów Polskich w dawnym pałacu biskupim w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 1993, s. 168).
Trzy połączone ze sobą sale parteru składały się na osobliwą przestrzeń, nad którą pracowali Andrzej Oleś i Wacław Jung. Do Sanktuarium wiodło osobne wejście, a dekoracyjny portal zaprojektował Stanisław Szreniawa Rzecki. Ten sam artysta stworzył także brązowe popiersie marszałka i alabastrową maskę pośmiertną. Obie te rzeźby znajdowały się w samym centrum Sanktuarium – w Sali Marmurowej, która pełniła niegdyś funkcję osobistego pokoju Piłsudskiego.
Niezachowana alabastrowa maska pośmiertna ustawiona była na wysokim postumencie z marmuru dębnickiego. Prezentowaną w katalogu aukcyjnym marmurową formę należałoby zatem najprawdopodobniej określać jako autorską replikę. Sama twarz opracowana została w dokładny i pieczołowity sposób. Kontrastuje ona z nieopracowanymi, surowymi partiami ociosanego pobieżnie kamienia. Rzecki niewątpliwie nawiązał tutaj do wielkiego mistrza – Michała Anioła. Pracował tak, aby ukazać proces twórczy i wyłanianie się formy z bezwładnej materii.
„Problematyka rozwijanej w okresie II Rzeczypospolitej legendy legionowej i kultu Józefa Piłsudskiego doczekała się w historiografii pokaźnej literatury przedmiotu. Szczegółowej analizie poddano zagadnienia dotyczące ideowych podstaw tej legendy, jej politycznej roli i funkcji (…)”.
Robert Kotowski, Lidia Michalska-Bracha, Sanktuarium Józefa Piłsudskiego w Kielcach. Między pamięcią a polityką historyczną II Rzeczypospolitej, Kielce 2018, s. 21
Ukończył gimnazjum w Warszawie, a następnie do 1908 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Kra¬kowie, m.in. u Teodora Axentowicza, Stanisława Wyspiańskiego, Juliana Fałata oraz rzeźbę u Konstantego Laszczki. W 1904 korzystał ze stypendium Towarzystawa Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP) im. Mikołaja Kopernika. Był jednym z aktywniejszych uczniów Akademii, działał w Bratniej Pomocy (był sekretarzem). W czasie studiów nawiązał przyjaźń z Wacławem Borowskim, Władysławem Skoczylasem i Stanisławem Kuczborskim. Obracał się w kręgach cyganerii artystycznej, bywał w kawiarniach i salonach (m. in. u Elizy Pareńskiej), spotykał się z Wyspiańskim, Tadeuszem Boyem-Żeleńskim, Teofilem Trzcińskim, Karolem Fryczem i Witoldem Wojtkiewiczem. Z Wojtkiewiczem był Rzecki szczególnie blisko; mieszkali wspólnie przy ul. Św. Tomasza, wykonywali liczne rysunki do pisma satyrycznego „Liberum Veto” (1903 i 1904) oraz karykatury teatralne wydane w „Tece Melpomeny” w roku 1904. Rzecki współpracował również z wydawanym przez „Naprzód” pismem satyryczno-politycznym „Hrabia Wojtek” (1905), a następnie z tygodnikiem artystycznym „Czarny Kot” (1906). Z kabaretem «Zielony Balonik» był Rzecki związany od chwili jego powstania w roku 1905: wykonywał dekoracje sali, lalki do szopek, a przede wszystkim ozdobione dowcipnymi rysunkami zaproszenia na kolejne wieczory kabaretowe, rysował i komentował karykatury; wystę¬pował także w 1909 w warsz. Momusie. W 1909-13 studiował w Paryżu. Po powrocie założył w War¬szawie Towarzystwo Młoda Sztuka. W czasie I wojny świat, walczył w Legionach Polskich. W 1915 rozpoczął współpracę z teatrem warszawskimi jako scenograf i pro¬jektant kostiumów. Współpracował: z Teatrem Powszech¬nym (kostiumy do "Cyda", 1915), z Teatrem Polskim (ko¬stiumy do "Księcia Niezłomnego" i dekoracje do "Cyrulika sewilskiego", 1918), z Redutą (kostiumy do "Fircyka w zalotach", 1920 i dekoracje do "Pierścienia wielkiej damy", 1936). Projekty jego spotykały się z uzna¬niem. J. Lorentowicz pisał, iż "Rzecki wniósł do swych dekoracji i kostiumów taką dyskrecję tonu ogólnego, tyle smaku i harmonii, że odbijał nad¬zwyczajnie od jaskrawości barw najznakomitszych swych kolegów". Aktywny był Rzecki w życiu artystycznym. W roku 1922 należał do członków założycieli Stowarzyszenia Artystów Plastyków „Rytm”, w roku 1925 – do współzałożycieli grupy „Ryt”. Interesował się wówczas szczególnie drzeworytem.
Po II wojnie świat. zrealizował jeszcze parę pro¬jektów scenograficznych: w Teatrze im. Słowackie¬go w Krakowie (Fantazy, 1946), oraz w Warsza¬wie w Teatrze Kameralnym ("Sprytna wdówka", 1950) i Teatrze Narodowym ("Szkoła żon", 1959). Był jednak przede wszystkim rzeźbiarzem, malarzem, grafi¬kiem. Miał szereg wystaw w kraju i za granicą (Paryż, Bruksela, Berlin, Rzym, Nowy Jork, We¬necja). Był członkiem różnych grup artystycznych, zało¬życielem Instytutu Sztuk Plastycznych w Warsza¬wie i jego dyrektorem (od 1926 do 1937); także wielo¬letnim pedagogiem.
Description:
Posthumous Mask of Jozef Pilsudski, circa 1938
marble, 38 x 25 x 18 cm; signed on the side of the base: 'Rzecki',
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
Technika
marmur
Sygnatura
sygnowany na boku podstawy: 'Rzecki'
Proweniencja
kolekcja prywatna, Polska
Literatura
porównaj:; Robert Kotowski, Lidia Michalska-Bracha, Sanktuarium Józefa Piłsudskiego w Kielcach. Między pamięcią a polityką historyczną II Rzeczypospolitej, Kielce 2018, s. 84-85 (il.); Lidia Michalska-Bracha, Rekonstrukcja Sanktuarium Józefa Piłsudskiego w pałacu kieleckim, "Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach" 1995, 18, s. 217 (il.) (forma alabastrowa); Lidia Michalska-Bracha, Sanktuarium Józefa Piłsudskiego i Muzeum Legionów Polskich w dawnym pałacu biskupim w Kielcach, "Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach" 1993, 17, s. 175 (il.) (forma alabastrowa); fotografie przedstawiające alabastrową maskę, 1938-1939, Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygnatury 1-U-2175-5 oraz 1-U-2175-4
