42,5 x 20 x 23,5 cm

brąz patynowany, 42,5 x 20 x 23,5 cm, odlew współczesny

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.


Historia pewnego portretu



„Od portretów artystka rozpoczęła swą działalność rzeźbiarską. Pierwsza praca wystawiona przez nią w 1915 była portretem. Krąg osób portretowanych obejmuje po części osobistości wybitne i znane (…), po części przyjaciół i znajomych. Niektórych osób portretowanych przez artystkę nie udało się zidentyfikować. Pod względem formy cechuje portrety Magdaleny Gross duża rozmaitość ujęcia. W głowie kobiecej z brązu ostra charakterystyka indywidualna – niskie czoło, wystające kości policzkowe, pełne wargi (…)”.

Mieczysław Wallis, Magdalena Gross, Warszawa 1957, s. 20



Magdalena Gross odebrała kompleksową edukację w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. Kontynuowała ją później w Italii, a dokładniej we Florencji stanowiącej kolebę renesansu. Te dwa środowiska ukształtowały młody umysł artystki, która pod wpływem tendencji akademickich w początkach swojej kariery skupiła się na rzeźbie portretowej. W 1930 Grossówna przeżyła kryzys artystyczny i załamanie wewnętrzne. Jej dalsza działalność plastyczna stanęła pod wielkim znakiem zapytania. Wówczas, dzięki przedziwnemu zrządzeniu losu, trafiła do otwartego dwa lata wcześniej ogrodu zoologicznego w stolicy. To wydarzenie stało się punktem zwrotnym w jej życiu i zdeterminowało całą późniejszą twórczość. Począwszy od tego właśnie momentu datować zwykło się jej niesłabnące zainteresowanie światem zwierząt i powstające w związku z nim liczne kameralne rzeźby o tematyce animalistycznej.

Artystka, niczym antyczny pisarz Ezop, kreowała swój własny, bajkowy świat, w którym postacie zwierzęce otrzymywały antropomorficzne cechy. „Jedna z osób najbliższych artystce utrzymuje, że z właściwym sobie zmysłem humoru zawarła ona w posążkach różnych gatunków zwierząt aluzje do rozmaitych typów i charakterów ludzkich, a nawet do określonych jednostek. Gęś japońska to ‘piękna dama z absolutną pustką w głowie’. Perliczka to ‘zaaferowana kretynka, która tylko myśli o tym, gdzie stanąć w kolejce po śledzie’. Bażant to pewny siebie samiec wyruszający na podboje miłosne. Marabut, z głową wtuloną w ramiona, ma być żartobliwym wizerunkiem męża rzeźbiarki. Wreszcie Czapla to jakby humorystyczny autoportret czy może autokarykatura jej samej” (Mieczysław Wallis, Magdalena Gross, Warszawa 1957, s. 28).

W kontekście oferowanego podczas aukcji portretu należy jednak powrócić jeszcze na moment do sylwetki ludzkiej. Wraz z wybuchem wojny nastały ciężkie czasy dla Magdaleny Gross. Jako Żydówka nie trafiła wprawdzie do warszawskiego getta, ale musiała zmienić nazwisko. Jako Magdalena Gościmska ukrywała się po aryjskiej stronie. Początkowo przebywała w miejskim Ogrodzie Zoologicznym, gdzie pomocy udzielili jej przyjaciele, państwo Żabińscy. Artystkę nazywali oni żartobliwie „Szpakiem”, bo jak wspominała Antonina Żabińska, pomimo trudnej sytuacji nie opuszczał jej entuzjazm. Grossówna przechadzała się po ich willi wesoło pogwizdując. Niestety owo schronienie z czasem przestało być bezpiecznym azylem. Rzeźbiarka musiała szukać zatem nowego lokum. Z pomocą przybyła jej rodzina Rendznerów, która zaprosiła ją do swojego domu na Saskiej Kępie. Magdalena zamieszkała wraz z inżynierem Janem Rendznerem, jego żoną Janiną i ich córką Zofią. Tak zaczęła się znajomość obu pań.

W pamięci członków rodziny głęboko zapadło jedno dramatyczne i mrożące krew w żyłach wydarzenie z czasów wojny. Pewnego dnia na posesję wkroczyli Niemcy. Sprawdzali oni okolicę w poszukiwaniu ukrywających się tam mężczyzn. Padło umówione wcześniej hasło – „Gorąco!”. W błyskawicznym tempie Janina Rendznerowa zaaranżowała jak najbardziej wiarygodną scenkę. Aby odwrócić uwagę okupantów i jednocześnie wykluczyć wszelkie podejrzenia, ubrała Magdalenę w roboczy fartuch i ustawiła na środku salonu swój własny portret. Rzeźbiarka miała udawać, że właśnie wykańcza dzieło, sama Janina natomiast wystąpiła w roli utrudzonej modelki. Cała mistyfikacja udała się. Niemcy z zaciekawieniem obserwowali artystkę i jej rzeźbę, po czym opuścili willę Rendznerów. Tego dnia mieszkańcy domu na Saskiej Kępie mieli ogromne szczęście. Wszyscy uszli z życiem.



„Przestały mnie prześladować reminiscencje przerabianego w sztuce od wieków ciała ludzkiego, odświeżyła mnie i pociągnęła odrębność świata zwierzęcego, nowe formy, kształty i ruchy. Ogród zoologiczny pochłonął mnie całkowicie. Dzięki uprzejmości dyrektora ogrodu, dr. Żabińskiego, który interesuje się bardzo sztuką, mam ułatwiony dostęp do zwierzęcych modeli. Praca moja w Zoo obfituje czasami w przeżycia zupełnie szczególnej natury; asystowała mi raz w czasie szkicowania w glinie kormorana – mała sroka. Wskakiwała na stołek rzeźbiarski i przyglądała się godzinami z widocznym zainteresowaniem pracy”.

Magdalena Gross, Jak rzeźbię zwierzęta?, „Sygnały”, nr 23, 1936, s. 7-8

Description:
"Portrait of Janina Rendznerowa", 1943
patinated bronze, 42.5 x 20 x 23.5 cm; contemporary cast,

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.

brąz patynowany