111,5 x 48,5 x 47,5 cm

jesion, 111,5 x 48,5 x 47,5 cm, projekt (datowany na 1902 - 1935) oraz inny egzemplarz znajduje się w zbiorach Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem.

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.


„Wszystko w chacie zakopiańskiej nosi piętno upodobań artystycznych. Tuż przy drzwiach przybity łyżnik (półka służąca do zawieszania łyżek), rżnięty w jaworowym drzewie, na którym skupia się całe bogactwo góralskiej ornamentyki; obok, półki ze świecącemi się misami polewanemi, wielkie kredensa, stoły i stołki, każdy statek, każda rzecz powszedniego użytku jest upiększoną”.
(Stanisław Witkiewicz, „Na przełęczy: wrażenia i obraz z Tatr”, Warszawa 1891, s. 21).

Na początku XX wieku z niewielkiej, góralskiej wioski Zakopane zaczęło przeistaczać się w modny, nowoczesny kurort. Dynamiczny rozwój miasta potęgował wzmożony ruch budowlany, który zaowocował powstaniem niezwykle ciekawych realizacji architektonicznych. Inspiracją dla architektów stała się zwłaszcza sztuka podhalańska doskonale wpisująca się w ideę promowanego wówczas stylu narodowego.
Pierwszą próbą stworzenia stylu narodowego był styl zakopiański, wykreowany przez Stanisława Witkiewicza. Na podłożu sztuki podhalańskiej i huculskiej, nasyconej elementami pochodzącymi z rodzimego folkloru, powstać miała nowoczesna polska architektura oraz rzemiosło artystyczne. Witkiewicz zachwycał się krajobrazem architektonicznym kreowanym przez tatrzańskich górali, przeciwstawiając mu budowle o „kosmopolitycznej bezbarwności” (tamże), stawiane przez przyjezdnych. W takich słowach w reportażu z wyprawy w Tatrach Witkiewicz opisywał tamtejszą architekturę: „Góralska chata jest wyższym typem drzewnego budownictwa – jest samodzielnym, oryginalnym stylem, wyrażającym się we właściwym charakterze linii” (tamże, s. 22). Pod nadzorem Witkiewicza u podnóża Tatr powstało wiele realizacji, o stromych dachach i licznych drewnianych detalach, doskonale reprezentujących styl zakopiański. Najlepiej wspomnianą estetykę oddają Willa „Koliba” oraz Willa pod „Jedlami”, w której to bywały i tworzyły Maria Pawlikowska-Jasnorzewska z siostrą Magdaleną Samozwaniec. W tworzonych przez siebie realizacjach Witkiewicz kierował się zasadą stylu kompletnego, do elewacji budynku pasować miały bowiem sprzęty umieszczane wewnątrz, meble, tkaniny oraz dodatki. Do budowy każdego ze swych projektów Witkiewicz angażował miejscowych górali, gdyż, jak sami pisał: „tylko pracując z tym ludem, twórcą pierwiastków, z których się styl zakopiański składa, można iść ciągle naprzód i dalej” (tamże).
Mimo tego, iż Witkiewicz upatrywał w ludowej kulturze Podhala pradawnych elementów stylu polskiego, stylistyka wzorowana na tradycyjnym budownictwie podhalańskich górali nie przyjęła się na terenie całego kraju. U podnóża Tatr styl zakopiański okazał się jednak ponadczasowym wzorcem, do którego architekci odwoływali się przez całe stulecie. Jednym z najpopularniejszych przedstawicieli estetyki witkiewiczowskiej stał się Karol Stryjeński, nieprzeciętny architekt i projektant, współtwórca polskiego sukcesu na Wystawie Światowej w Paryżu w 1925. Dla zafascynowanego góralszczyzną artysty okres zakopiański był czasem największych osiągnięć. Stryjeński pragnął uczynić z niewielkiej miejscowości nowoczesne uzdrowisko na europejskim poziomie. Do jednego z najlepszych projektów artysty należy mauzoleum poświęcone Janowi Kasprowiczowi znajdujące się na zboczach Gubałówki, tuż obok willi należącej niegdyś do poety. Projekt kultywuje tradycję sztuki podhalańskiej, łącząc elementy sztuki ludowej z modernistycznymi rozwiązaniami w stylu art déco. Stryjeński czerpał inspirację z folkloru, unikał jednak jego bezmyślnego naśladowania, dążąc do unowocześnienia dawnych wzorców.
Styl zakopiański odnosił się nie tylko do architektury, ale obejmował również wyposażenie wnętrz: „Na ludowych motywach góralskich oparto wytworzone ołtarze, noże, filiżanki, talerze, półeczki i dywany. Gwiazdy na sosrębach i sosrębikach, parzenice pełne krzyżyków niespodziewanych, leluje i szlaczki na łyżnikach, stały się bogatym źródłem ornamentyki, do której Witkiewicz dodał tatrzańskie motywy roślinne, jako blade osty, paprocie i kosówkę, mak halny, fiołkowy jaślinek, limby” (Mieczysław Limanowski, „Styl zakopiański i sposób zakopiański”, [w:] „Przegląd Zakopiański”, nr 9, 1900, s. 3). W kręgu najbliższych twórców stylu zakopiańskiego znalazł się Wojciech Brzega, zakopiańczyk, absolwent klasy rzeźby ornamentalnej Szkoły Przemysłu Drzewnego. Brzega pomagał Witkiewiczowi podczas budowy Willi „Koliba” oraz był autorem projektu mebli przeznaczonych do willi pod „Jedlami”. Rzeźbiarz z dumą podkreślał swoje góralskie pochodzenie, angażował się także w działania na rzecz rozwoju miasta oraz zasłynął jako autor amatorskich opowiadań, gawęd, wspomnień, sztuk teatralnych i artykułów poświęconych Zakopanemu. Po ukończeniu szkoły w Zakopanem rozpoczął studia w Monachium oraz w Paryżu, w którym to szczególnie doceniono jego talent rzeźbiarski. Sukcesy rzeźbiarza na bieżąco śledzone były w jego rodzinnym mieście, a wszystkie większe dokonania oraz informacje o zdobytych przez niego nagrodach odnotowywane były w „Przeglądzie Zakopiańskim”: „P. Brzega jest młodym artystą kształcącym się obecnie na obczyźnie, ale całą duszą zrośniętym z Tatrami, u stóp których się urodził i których czar rozpalił mu w duszy gorącą miłość sztuki rodzimej. Bywalcy zakopiańscy znają zapewne wszyscy tę cichą, sympatyczną postać górala-artysty.” („Przegląd Zakopiański”, nr 30, 1900, s. 7). Na początku XX-stulecia Brzega powrócił do Zakopanego, gdzie tworzył elementy wyposażenia wnętrz, bazując na podhalańskiej stylistyce. W swoim domu organizował również wystawy poświęcone sztuce ludowej, na których prezentowane były meble oraz rzeźby jego autorstwa, a także obrazy pędzla Gałka, Niesiołowskiego, Brzozowskiego czy Rembowskiego. Prezentowane w katalogu krzesło stanowi doskonałe odzwierciedlenie stylu zakopiańskiego. Pozbawione poręczy siedzisko oparte zostało na prostych nogach, elementem najbardziej wyróżniającym się stanowi ażurowe oparcie udekorowane precyzyjnie wykonanymi ornamentami, rozetami i lelujami. Podobne krzesło, również autorstwa Wojciecha Brzegi, posiada w swojej kolekcji Muzeum Tatrzańskie.

„Ja byłem w tym szczęśliwym położeniu, że – jako góral – miałem możność poznania tutaj, w Zakopanem, masy wybitnych ludzi; wszędzie miałem dostęp. (…) Pamiętam ludzi i zdarzenia mniej więcej od 1878 roku, więc pamiętam (…) starych górali i góralki, przeciekawe typy, które chciałbym w tych zapiskach przedstawić. Pamiętam stare Zakopane, kiedy to na Krupówkach zaledwie kilkanaście domów było. Znałem Profesora Chałubińskiego i pierwszych przewodników tatrzańskich, i pierwszych gości. Potem przeżyłem szybki rozwój Zakopanego, który się zaczął około 1880 roku. Przez ten okres przesunęli się przez Zakopane ludzie najwybitniejsi w Polsce”.
(Wojciech Brzega, „Żywot górala poczciwego. Spojrzenie po latach”, Tatrzański Park Narodowy, Zakopane 2015, s. 32).

Description:
Chair
ash, 111.5 x 48.5 x 47.5 cm; the project (dated 1902-1935) and another copy are in the collection of the Tatra Mountains Museum in Zakopane.

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.

jesion