5
Stanisław Ignacy Witkiewicz Witkacy (1885 - 1939) | Portret Ireny Próchnikowej z Gomólińskich, 1930
Estymacja:
150,000 zł - 250,000 zł
Sprzedane
160,000 zł
Aukcja na żywo
Zakopane, Zakopane!
Wymiary
64 x 50,5 cm (w świetle passe-partout)
Kategoria
Opis
pastel/papier, 64 x 50,5 cm (w świetle passe-partout), sygnowany i datowany l.d.: 'Witkacy (T.C) | 1930 | I' oraz opisany l.g.: 'Za papierosy i vermouth',
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
„Witkacy, ten wspaniały dziwoląg bez precedensu i bez epigonów, gdy tylko chciał, potrafił malować prawdziwe portrety, w których uchwycone było podobieństwo w sposób zadziwiający; wyrażały one duszę i charakter modela. (…) Malarze z „prawdziwego zdarzenia” wzruszali ramionami na widok owych portretów i uważali je za niemalarskie i amatorskie, niemniej był on i pozostał jednym z najlepszych portrecistów swojej epoki”.
Magdalena Samozwaniec, „Maria i Magdalena”, Szczecin 1987, s. 110.
Spoglądająca bacznie z portretu dama o dużych, błękitnych oczach i krwistoczerwonych ustach to Irena Próchnikowa z Gomólińskich (1905-44) – pedagożka, autorka podręcznika do arytmetyki i geometrii dla dorosłych oraz działaczka konspiracyjna w czasie okupacji, a prywatnie od 1935 żona działacza socjalistycznego i oświatowego, Adama Próchnika. Dodany przez artystę napis u góry po lewej stronie kompozycji: „Za papierosy i vermouth” poświadcza, że praca ta powstała podczas towarzyskiego spotkania malarza z Ireną, nie zaś na jej zamówienie w słynnej Firmie Portretowej Witkacego. Zdobyte przez nią wykształcenie na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1923-25 oraz uroda z pewnością pomogły jej zafascynować swoją osobą artystę słynącego ze swojego uwielbienia dla pięknych kobiet, z którymi łączyła go miłość do filozofii ścisłej i metafizyki, określanych przez Michała Choromańskiego „metafizycznym haremem Witkacego”.
Prezentowana praca klasyfikuje się do portretów w typie C. Charakteryzuje je bardzo subiektywne oddanie wizerunku modela, mocna karykaturalność zarówno formalna, jak i psychologiczna oraz zbliżenie ku Czystej Formie. Ów typ był szczególny wobec pozostałych, jako jedyny nie miał bowiem cennika i nie dało się złożyć na niego zamówienia, gdyż był zarezerwowany wyłącznie dla wybrańców i znajomych Witkacego. Ponadto obrazy w tym typie malarz tworzył z reguły pod wpływem eksperymentów z różnymi środkami odurzającymi w celu osiągnięcia jeszcze lepszej ekspresji artystycznej. Wówczas wynotowywał skrupulatnie przy swojej sygnaturze, co zażył bądź wprost przeciwnie, od ilu dniu nie pił lub nie palił. W przypadku portretu Ireny Próchnikowej artysta nie podał żadnej takiej informacji, zdaje się więc, że do jego stworzenia wystarczyła mu zapłata w postaci papierosów i popularnego wśród bohemy trunku.
Witkacy przedstawił Irenę z Gomólińskich zgodnie z założeniami typu C w sposób zdeformowany. Jej wizerunek został spłaszczony i zdaje się wtapiać w jaskrawożółte tło. Dynamizmu kompozycji nadają cienka, rozedrgana kreska wyznaczająca kontury twarzy portretowanej oraz zdecydowane i zamaszyste ruchy białym pastelem oddające refleksy światła na włosach, czole, nosie i ustach. Karminowe usta oraz podkreślone tym samym kolorem kości policzkowe stanowią dominantę kolorystyczną kompozycji. Pomimo oszczędności środków malarskich i pozostawienia sporego fragmentu niezamalowanej powierzchni artyście udało się doskonale oddać ekspresję i charakterystyczne cechy fizjonomiczne portretowanej.
Jego ojcem był znany krytyk, malarz i pisarz, twórca tzw. "stylu zakopiańskiego" w architekturze Stanisław Witkiewicz. W latach 1905-10 studiował niesystematycznie w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych u Józefa Mehoffera oraz u Władysława Ślewińskiego w Poroninie. Podróżował do Włoch, Francji i Niemiec. W roku 1914 uczestniczył w etnograficznej ekspedycji Bronisława Malinowskiego do Australii, skąd na wiadomość o wybuchu I wojny światowej wrócił do Europy. Wczesna twórczość malarska pozostawała pod znakiem Młodej Polski i wpływem P. Gauguina i Wł. Ślewińskiego. Później doszedł do swoistego ekspresjonizmu. Z czasem w wyniku teoretycznych przemyśleń na temat formy zrezygnował z twórczości malarskiej. Założył jednoosobową "Firmę Portretową" i ograniczył się do zarobkowego wykonywania pastelowych portretów, tworzonych niejednokrotnie pod wypływem używek pozwalających na eksperymentowanie z formą. Stanisław Ignacy Witkiewicz napisał 4 powieści, ponad 40 dramatów, liczne artykuły i eseje dotyczące malarstwa, literatury, teatru i filozofii. W okresie dwudziestolecia międzywojennego mieszkał głównie w Zakopanem. Po wybuchu II wojny światowej uciekł przed Niemcami na kresy wschodnie, gdzie we wsi Jeziory na Polesiu 18 września 1939 roku popełnił samobójstwo.
Description:
Portrait of Irena Prochnikowa, nee Gomolinska, 1930
pastel/paper, 64 x 50.5 cm (dimensions in passe-partout window); signed and dated lower left.: 'Witkacy (T.C) | 1930 | I' and described upper left: 'Za papierosy i vermouth',
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
„Witkacy, ten wspaniały dziwoląg bez precedensu i bez epigonów, gdy tylko chciał, potrafił malować prawdziwe portrety, w których uchwycone było podobieństwo w sposób zadziwiający; wyrażały one duszę i charakter modela. (…) Malarze z „prawdziwego zdarzenia” wzruszali ramionami na widok owych portretów i uważali je za niemalarskie i amatorskie, niemniej był on i pozostał jednym z najlepszych portrecistów swojej epoki”.
Magdalena Samozwaniec, „Maria i Magdalena”, Szczecin 1987, s. 110.
Spoglądająca bacznie z portretu dama o dużych, błękitnych oczach i krwistoczerwonych ustach to Irena Próchnikowa z Gomólińskich (1905-44) – pedagożka, autorka podręcznika do arytmetyki i geometrii dla dorosłych oraz działaczka konspiracyjna w czasie okupacji, a prywatnie od 1935 żona działacza socjalistycznego i oświatowego, Adama Próchnika. Dodany przez artystę napis u góry po lewej stronie kompozycji: „Za papierosy i vermouth” poświadcza, że praca ta powstała podczas towarzyskiego spotkania malarza z Ireną, nie zaś na jej zamówienie w słynnej Firmie Portretowej Witkacego. Zdobyte przez nią wykształcenie na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1923-25 oraz uroda z pewnością pomogły jej zafascynować swoją osobą artystę słynącego ze swojego uwielbienia dla pięknych kobiet, z którymi łączyła go miłość do filozofii ścisłej i metafizyki, określanych przez Michała Choromańskiego „metafizycznym haremem Witkacego”.
Prezentowana praca klasyfikuje się do portretów w typie C. Charakteryzuje je bardzo subiektywne oddanie wizerunku modela, mocna karykaturalność zarówno formalna, jak i psychologiczna oraz zbliżenie ku Czystej Formie. Ów typ był szczególny wobec pozostałych, jako jedyny nie miał bowiem cennika i nie dało się złożyć na niego zamówienia, gdyż był zarezerwowany wyłącznie dla wybrańców i znajomych Witkacego. Ponadto obrazy w tym typie malarz tworzył z reguły pod wpływem eksperymentów z różnymi środkami odurzającymi w celu osiągnięcia jeszcze lepszej ekspresji artystycznej. Wówczas wynotowywał skrupulatnie przy swojej sygnaturze, co zażył bądź wprost przeciwnie, od ilu dniu nie pił lub nie palił. W przypadku portretu Ireny Próchnikowej artysta nie podał żadnej takiej informacji, zdaje się więc, że do jego stworzenia wystarczyła mu zapłata w postaci papierosów i popularnego wśród bohemy trunku.
Witkacy przedstawił Irenę z Gomólińskich zgodnie z założeniami typu C w sposób zdeformowany. Jej wizerunek został spłaszczony i zdaje się wtapiać w jaskrawożółte tło. Dynamizmu kompozycji nadają cienka, rozedrgana kreska wyznaczająca kontury twarzy portretowanej oraz zdecydowane i zamaszyste ruchy białym pastelem oddające refleksy światła na włosach, czole, nosie i ustach. Karminowe usta oraz podkreślone tym samym kolorem kości policzkowe stanowią dominantę kolorystyczną kompozycji. Pomimo oszczędności środków malarskich i pozostawienia sporego fragmentu niezamalowanej powierzchni artyście udało się doskonale oddać ekspresję i charakterystyczne cechy fizjonomiczne portretowanej.
Jego ojcem był znany krytyk, malarz i pisarz, twórca tzw. "stylu zakopiańskiego" w architekturze Stanisław Witkiewicz. W latach 1905-10 studiował niesystematycznie w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych u Józefa Mehoffera oraz u Władysława Ślewińskiego w Poroninie. Podróżował do Włoch, Francji i Niemiec. W roku 1914 uczestniczył w etnograficznej ekspedycji Bronisława Malinowskiego do Australii, skąd na wiadomość o wybuchu I wojny światowej wrócił do Europy. Wczesna twórczość malarska pozostawała pod znakiem Młodej Polski i wpływem P. Gauguina i Wł. Ślewińskiego. Później doszedł do swoistego ekspresjonizmu. Z czasem w wyniku teoretycznych przemyśleń na temat formy zrezygnował z twórczości malarskiej. Założył jednoosobową "Firmę Portretową" i ograniczył się do zarobkowego wykonywania pastelowych portretów, tworzonych niejednokrotnie pod wypływem używek pozwalających na eksperymentowanie z formą. Stanisław Ignacy Witkiewicz napisał 4 powieści, ponad 40 dramatów, liczne artykuły i eseje dotyczące malarstwa, literatury, teatru i filozofii. W okresie dwudziestolecia międzywojennego mieszkał głównie w Zakopanem. Po wybuchu II wojny światowej uciekł przed Niemcami na kresy wschodnie, gdzie we wsi Jeziory na Polesiu 18 września 1939 roku popełnił samobójstwo.
Description:
Portrait of Irena Prochnikowa, nee Gomolinska, 1930
pastel/paper, 64 x 50.5 cm (dimensions in passe-partout window); signed and dated lower left.: 'Witkacy (T.C) | 1930 | I' and described upper left: 'Za papierosy i vermouth',
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
Technika
pastel/papier
Sygnatura
sygnowany i datowany l.d.: 'Witkacy (T.C) | 1930 | I' oraz opisany l.g.: 'Za papierosy i vermouth'
Proweniencja
kolekcja prywatna, Warszawa
