64,5 x 49 cm

pastel/papier naklejony na tekturę, 64,5 x 49 cm, sygnowany i datowany l.d.: 'Witkacy | 1918' oraz opisany p.d.: '17 | VI | T.C. (w okręgu) d.N (w okręgu)' oraz powyżej ukosem: 'Wściekły | hrabia', na odwrociu papierowe nalepki wystawowe Muzeum Narodowego w Krakowie i Muzeum Narodowego w Poznaniu

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.


Okres I wojny światowej miał fundamentalne znaczenie dla historii XX wieku. Dla Stanisław Ignacego Witkiewicza okazał się również brzemienny w skutkach: „właśnie w Rosji Witkacy ujrzy przypadkiem twarz XX wieku” – stwierdzał Konstanty Puzyna (tegoż, Witkacy, wstęp do: S. I. Witkiewicz, Dramaty. 1.1, Warszawa 1962, s. 19). Artysta o wybuchu I wojny światowej dowiedział się, przebywając na Cejlonie wraz z Bronisławem Malinowskim. W wyniku nieporozumień z etnografem oraz fatalnej kondycji psychicznej po samobójstwie Jadwigi Janczewskiej postanowił powrócić do Europy, by wziąć udział w działaniach wojennych. Dzięki protekcji ojca, który de facto był zagorzałym przeciwnikiem Rosjan, artysta dostał się do elitarnego Pawłowskiego Pułku Lejbgwardii. Ironia losu sprawiła, że Witkacy został raniony podczas krwawej bitwy pod Witonieżem, w wyniku czego nie wrócił już na front. Ponadto za wykazane męstwo został odznaczony Orderem św. Anny IV klasy oraz dostał nominację na porucznika. Po rekonwalescencji w szpitalu polowym trafił w 1917 roku do Petersburga, gdzie przyglądał się rewolucji. O tym czasie dowiadujemy się z fragmentu wspomnieniowego zawartego w „Niemytych duszach” (wyd. 1975): „W ostatnich czasach wiele dał mi do myślenia widok (inaczej nie mogę powiedzieć, bo niestety patrzyłem na to jak z loży, nie będąc w stanie przyjąć w tym żadnego udziału z powodu schizoidalnych zahamowań) Rewolucji Rosyjskiej, od lutego 1917 do czerwca 1918. Obserwowałem to niebywale zdarzenie zupełnie z bliska, będąc oficerem Pawłowskiego Pułku Gwardii, który je rozpoczął. Uważam wprost za nieszczęsnego kalekę tego, który tego ewenementu z bliska nie przeżył. Bliższe opisy i wyjaśnienia znajdą swe miejsce w pismach pośmiertnych”.

Doświadczenie wojny i rewolucji, widok mas ludzkich poddanych procesom historii i związana z nimi negacja indywidualizmu, zaważyły na pesymistycznym światopoglądzie Witkacego. Pozwoliły również wyklarować się jego filozofii oraz teorii sztuki, co pierwszy raz znalazło swój w wyraz w 1919 roku, w „Nowych formach w malarstwie”. W twórczości plastycznej Witkacego cezurą, od której uformował się niepowtarzalny typ portretu, jest rok 1917. W tym czasie malarz po raz pierwszy wybiera pastele główne jako medium swojej twórczości portretowej. Witkacy porzuca młodopolski schemat obrazowania, pogłębiając kompozycję o abstrakcyjne tło. Deformuje swoje postaci w niekonwencjonalnej pozie, pogłębiając tym samym psychologię modela. Wszystkie te elementy składały się na podwaliny teorii Czystej Formy realizowanej w dziełach plastycznych malarza. Pierwszą jej praktyczną realizacją był „Autoportret” 1913 roku (Muzeum Narodowe w Warszawie). Portrety petersburskie dialogują z nim w jawny sposób: Witkacy posługuje się czystymi, dopełniającymi się barwami, odrzuca naturalizm, daje przeczucie tajemnicy świata. W okresie 1917-1918 Witkacy portretował zazwyczaj przedstawicieli rosyjskiej Polonii oraz żołnierzy Pułku Pawłowskiego. Prace z tego czasu stanowią barwną galerię postaci: od stosunkowo obiektywnych wizerunków Tadeusza Micińskiego po „typy”, którego według Ireny Jakimowicz, mogły być personifikacjami stosunku wobec rewolucji, o czym świadczą odautorskie tytuły portretów: Rusin w Rosji, Smutny pasażer, Pijak, Rosyjski rewolucjonista, Upadły człowiek, Typ rosyjski. „Portrety rysowane były we wcześniejszym okresie według adaptowanego jeszcze w Polsce młodopolskiego schematu, zwykle z własnym ożywiającym akcentem — tła, pozy, wyrazu. Węgiel uzupełnił nie używany dotąd przez Witkacego pastel. Z czasem, od 1917 roku owe akcenty indywidualne przybiorą na sile, by uzyskać już wówczas po raz pierwszy znak ‘T. C’, określający ich status dzieła Czystej Formy, a od 1918 roku dodatkowo wyróżniającą tę kategorię sygnaturę ‘Witkacy’. Portret z 1918 roku zatytułowany Wściekły hrabia nie jest już niewątpliwie tylko portretem określonej osoby. I oto jesteśmy tu u początku najistotniejszej dla twórczości artysty sprawy – budowania systemu” (Irena Jakimowicz, Witkacy w Rosji, "Rocznik Muzeum Narodowego" 1984, t. XXVIII, s. 206). Powstały w późnym okresie petersburskim, demoniczny w wyrazie wizerunek „Wściekłego hrabi” to dzieło praktykowanej Czystej Formy i jedna z tych prac, które po powrocie do Polski zapewniły Witkacemu wstęp do kręgu Formistów, gdzie współtworzył polską awangardę artystyczną.
Jego ojcem był znany krytyk, malarz i pisarz, twórca tzw. "stylu zakopiańskiego" w architekturze Stanisław Witkiewicz. W latach 1905-10 studiował niesystematycznie w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych u Józefa Mehoffera oraz u Władysława Ślewińskiego w Poroninie. Podróżował do Włoch, Francji i Niemiec. W roku 1914 uczestniczył w etnograficznej ekspedycji Bronisława Malinowskiego do Australii, skąd na wiadomość o wybuchu I wojny światowej wrócił do Europy. Wczesna twórczość malarska pozostawała pod znakiem Młodej Polski i wpływem P. Gauguina i Wł. Ślewińskiego. Później doszedł do swoistego ekspresjonizmu. Z czasem w wyniku teoretycznych przemyśleń na temat formy zrezygnował z twórczości malarskiej. Założył jednoosobową "Firmę Portretową" i ograniczył się do zarobkowego wykonywania pastelowych portretów, tworzonych niejednokrotnie pod wypływem używek pozwalających na eksperymentowanie z formą. Stanisław Ignacy Witkiewicz napisał 4 powieści, ponad 40 dramatów, liczne artykuły i eseje dotyczące malarstwa, literatury, teatru i filozofii. W okresie dwudziestolecia międzywojennego mieszkał głównie w Zakopanem. Po wybuchu II wojny światowej uciekł przed Niemcami na kresy wschodnie, gdzie we wsi Jeziory na Polesiu 18 września 1939 roku popełnił samobójstwo.

Description:
"Furious count", 1918
pastel/paper mounted on paperboard, 64.5 x 49 cm; signed and dated lower left: 'Witkacy | 1918' and described lower right: '17 | VI | T.C. (in a circle) d.N (in a circle)' and above the slant: 'Wsciekly | hrabia', on the reverse paper, exhibition labels of National Museum in Cracow and National Museum in Poznan,

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.

pastel/papier naklejony na tekturę

sygnowany i datowany l.d.: 'Witkacy | 1918' oraz opisany p.d.: '17 | VI | T.C. (w okręgu) d.N (w okręgu)' oraz powyżej ukosem: 'Wściekły | hrabia'