60,7 x 49 cm

olej/deska, 60,7 x 49 cm, sygnowany i datowany p.g.: 'J Malczewski 1902', na odwrociu opisany: 'WK2' oraz 'N 7' oraz wytłoczone numery odnoszące się do rozmiary podobrazia: '50' oraz '61'

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.


Kluczową pozycją w zrozumieniu społeczno-towarzyskiego kontekstu powstania prezentowanego obrazu są fotografie nieznanego autora (być może kogoś Pawlikowskich) zachowane w dwóch archiwach prywatnych. Pierwsza przedstawia akt malowania i pozowania na tarasie willi pod Jedlami. Druga wyobraża Malczewskiego w góralskim kapeluszu, siedzącego w tym samym miejscu. W jego stronę zwraca się stojący model, Witkiewicz, który podziwia finalny efekt, a towarzyszą im niezidentyfikowane osoby, zapewne członkowie rodziny Pawlikowskich lub ich znajomi. Scena ta pokazuje willę na Kozińcu jako miejsce wypoczynkowe i przestrzeń mieszczańskiego „prymitywizmu”, gdzie twórczość artystyczną napędza kontakt z naturą i wizja „powrotu do źródeł”. Malczewski, choć wizytował Zakopane, nie był jego stałym bywalcem. Przyciągała go, jak wielu, aura enklawy wolnej, polskiej kultury oraz miejsca artystowskiego. Spotkanie z Witkiewiczem stało się dla niego szczególnie owocne: powstało pięć znanych portretów artysty (nieznane są żadne inne prace z tego pobytu), a twórcy zapewne poczuli pokrewieństwo dusz i artystycznych poglądów. Malczewski w tym okresie utrwalał pozycję jednego z najważniejszych polskich modernistów. Krakowski mistrz wówczas miał już za sobą kluczowego dzieła symboliczne komentujące polską historię i rzeczywistość polityczną („Melancholia” i inne) oraz rozbrat z Akademią Sztuk Pięknych: zrezygnował ze stanowiska profesora w 1900 roku. W 1903 roku Malczewski stworzył nieformalną serię portretową przedstawiającą ważnych eksponentów polskiej kultury (Feliks Jasieński, Jan Kasprowicz, Edward Raczyński). Portrety Witkiewicza w naturalny sposób antycypują ten cykl.

Krótko po śmierci Malczewskiego, w 1929 Jan Gwalbert Pawlikowski pisał: „W roku 1929 roku miałem przyjemność gościć przez dni kilkanaście w domu moim ‘Pod Jedlami’ na Kozieńcu Jacka Malczewskiego. Stanisław Witkiewicz bywał moim codziennym gościem, a za tymi dwoma ściągali się i inni – czy artyści czy miłośnicy stworzonego przez Witkiewicza z motywów ludowego budownictwa stylu zakopiańskiego którego dom „Pod Jedlami” był typowym okazem. Między innymi przychodził też i Stanisławski, który malował z ‘przyłapu’ domu widok na Tatry” (Jan Gwalbert Pawlikowski, Karykatury Jacka Malczewskiego, „Wierchy” 1929, 7, s. 136). Ten tekst był komentarzem do sześciu karykatury, które opublikowano wraz z nim. Malczewski w humorystyczny sposób ujął siebie, Witkiewicza i Stanisławskiego w performansie tworzenia w willi „Pod Jedlami”. Zarówno list Witkiewicza, a najmocniej wskazane fotografie i karykatura pokazują, że prezentowany portret to dzieło plenerowe. Malczewski usadził Witkiewicza na balustradzie tarasu i w rzeczywisty sposób namalował to, co widział – zarówno modela jak i przestrzeń za nim. Tło prezentowanego obrazu stanowi wspaniały, inkrustowany światłem wielobarwny pejzaż tatrzańskiej natury. Niezwykły zabieg malarski stanowi ujęcie modela „pod światło”. Słoneczna aura przesyca partię nieba, korony drzew i intensywne bliki widoczne są na kapturze, włosach, wąsach czy polikach modela. W oddali majaczy jeden z popularnych szczytów tatrzańskich, Kasprowy Wierch.

Prezentowany portret to niezwykły dokument ze spotkania najważniejszych osobistości polskiej kultury przełomu wieków. Wyjątkowa malarskość, szerokie spektrum barwnej palety, rozwiązania świetlne i kompozycyjne zastosowane w „Portrecie Stanisława Witkiewicza” czynią z niego zarówno wybitne, jak i wysoce odrębne dzieło w œuvre Malczewskiego. To niedawno odkryte dzieło, pokazane publicznie jedynie w 1903 roku, również ze względu na kontekst powstania stanowi jeden z najważniejszych obrazów przywróconych polskiej kulturze w ostatnim czasie.
W latach 1872-75 i 1877-79 studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, m.in. u Władysława Łuszczkiewicza i Jana Matejki oraz w latach 1876-77 u Henri Ernesta Lehmana w Szkole Sztuk Pięknych w Paryżu. Na formację artysty wpłynęły liczne podróże do Paryża, Monachium, Wiednia, Włoch, Grecji czy Turcji. Istotnym źródłem inspiracji Malczewskiego był rodzimy folklor, polska literatura i historia, także tradycja biblijna i mitologiczna. Stale podejmował wątki patriotyczne i mesjanistyczne, egzystencjalne, autobiograficzne oraz dotyczące dylematów artystycznego tworzenia. Uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela malarstwa polskiego symbolizmu wsławił się też jako wybitny pedagog. Wykładał malarstwo w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (1896-1900 i 1910-1921), a w okresie 1912-1914 pełnił funkcję jej rektora. W 1897 roku został członkiem-założycielem Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka". Twórczość Malczewskiego był wielokrotnie prezentowana poza granicami kraju, doceniana i nagradzana, m.in medalami na międzynarodowych wystawach w Monachium (1892), Berlinie (1891) i Paryżu (1900).

Description:
"Portret Stanislawa Witkiewicza", 1902
oil/panel, 60.7 x 49 cm; sygnowany i datowany p.g.: 'J Malczewski 1902', on the reverse inscribed: 'WK2' and 'N 7' and embossed numbers related to board's dimensions: '50' and '61',

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.

olej/deska