73 x 116 cm

olej, kolaż/płótno, 73 x 116 cm, sygnowany, datowany i opisany na odwrociu, na blejtramie: 'TERESA PĄGOWSKA "TEMAT MUZYCZNY" 58', na odwrociu naklejka wystawowa z Musée d'Art et d'Histoire w Genewie z 1959 roku oraz naklejka wywozowa z warszawskiej Galerii Zachęta

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.


„Maluję codziennie. Kiedy jest jakaś niezależna ode mnie przerwa, w której nie mogę tego robić, to po dwóch dniach chodzę tak wściekła, że bym gryzła. Forma jest ważniejsza niż treść albo równie ważna”.

Teresa Pągowska

„Temat muzyczny” ma szczególne znaczenie w ogromnym dorobku Teresy Pągowskiej. To jedno z pierwszych, jeszcze abstrakcyjnych i monochromatycznych jej dzieł, powstałe w 1958, w okresie odwilży. Wystawiono je na drugiej, indywidualnej wystawie autorki w Sopocie. Artystka była wówczas u progu swojej kariery. W pierwszej połowie lat 50. z powodzeniem tworzyła złożone kompozycje socrealistyczne i działała często w kolektywach malarskich. Współpraca z gronem plastyków zrzeszonych w szkole sopockiej zaowocowała powstaniem „Manifestacji 1-majowej w 1905 roku” (1952), jednego z najbardziej znanych przykładów realizmu socjalistycznego. Obraz Pągowska wykonała wraz z Krystyną Ładą-Studnicką, Juliuszem Studnickim, Stanisławem Teisseyre, Józefą Wnukową, Janem Wodyńskim, Hanną i Jackiem Żuławskimi. Rozwój artystki nabrał nowej prędkości w drugiej połowie lat 50. Zniesienie doktryny socrealizmu zagwarantowało twórcom możliwość rozwoju i wypracowywania indywidualnego języka ekspresji. Autorka bardzo gwałtownie odeszła od poetyki socrealizmu i już nigdy do niej nie powróciła.
Od 1955 na płótnach Pągowskiej zaczęły pojawiać się liryczne, abstrakcyjne kompozycje, bezpośrednio odwołujące się do inspiracji muzycznych. Zdzisław Kępiński pisał: „W końcu lat 50. Teresa Pągowska, podobnie jak wielu malarzy jej pokolenia, podejmuje program spontanicznej malarskości bez pretekstów przedmiotowych. Ten ruch, który ogarnął plastykę światową, być może powszechniej niż jakikolwiek inny z prądów artystycznych doby powojennej, posiadał dla polskiego środowiska specyficzne walory. Kult malarskości, ugruntowany przez pokolenie polskich kolorystów i zaszczepiony przez nich generacji powojennej, stanowił podstawę dla rozwinięcia działań malarskich z najszerszą odruchową swobodą, ale bez zatracenia zamiłowań i umiejętności posiadanych. Gama barwna Pągowskiej opiera się wówczas na akordach brązów i szarości brzmiących bogatymi zestrojami rozwiniętymi w oktawach czerni i bieli. Wprowadzanie konkretnych materii, tak szeroko w owym czasie praktykowane, mniej pociąga artystkę niż praca w płynnej masie farby olejnej, jednolitej technicznie, ale ewokującej zróżnicowanie materialne powierzchni. Cała jej wizja ówczesna opiera się na właściwościach ewokacyjnych malarstwa, na jego zdolności sugerowania zjawisk. Jej obraz pozostaje wizją zjawisk, choć przedmiotowo nieokreślonych, abstrakcyjnych, jednak istniejących gdzieś w przestrzeni malarskiej. Działając odruchowo i wyzwalając spontaniczny odruch, artystka z jednej strony stwarza improwizacyjne układy rytmów linearnych i współdziałających ze sobą kontrastów wielkiej i samodzielnej w swoich woltach krechy oraz powstrzymanych w ruchu plam tworzących jakby fermatę muzyczną, bądź uspokajającą, bądź też na odwrót – potęgującą wrażenie dynamiki przez rozgrywające się w jej wnętrzu skłębienia” (Zdzisław Kępiński, Teresa Pągowska, Warszawa 1969, s. nlb.).
Okres odwilży, z którego pochodzi „Temat muzyczny”, to czas, w którym dorobek malarki miał szansę dotrzeć do odbiorców zza żelaznej kurtyny. Prace autorki znalazły się między innymi na najważniejszej powojennej wystawie polskiej sztuki w USA, „15 Polish Painters” w Museum of Modern Arts w Nowym Jorku. Udział w tej ekspozycji potwierdził przynależność Pągowskiej – jako jedynej kobiety – do grupy najwybitniejszych artystów z Polski, których twórczość w niebywale krótkim czasie podbiła serca i umysły krytyków i miłośników sztuki świata zachodniego. We wstępie do katalogu wystawy w MoMA czytamy: „Teresa Pągowska (1926) również przynależy do grupy związanej z tradycją polskiego koloryzmu, w tym przypadku powiązanego z kręgiem Potworowskiego (…). Jej abstrakcje zdają się wywodzić z doświadczenia natury, aczkolwiek nie obserwowanej z dystansu, z horyzontem, lecz rozumianej intymnie: płynąca ziemia, masywne skały, bieżąca woda, kora drzew, ziarnistość piasku; wszystkie zdają się funkcjonować w przestrzeni artystki, będąc wyrażane z wigorem, spontanicznie. Zamiłowanie do dekoracyjności Teresy Pągowskiej w jej malarstwie wyraża się doskonałą jakością farby i jej rytmicznie zorganizowaną aplikacją, która przywodzi na myśl oryginalność przedstawionego doświadczenia lub zdarzenia” (Wstęp do katalogu „15 Polish Painters”, MoMA, Nowy Jork 1961, s. 10). Na wystawie znalazły się dwa obrazy Pągowskiej: „Zdarzenie” z 1959 i „Greckie morze” z 1960.

Skończyła poznańską Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych – malarstwo i techniki ścienne pod kierunkiem Wacława Taranczewskiego i Eustachego Wasilkowskiego. W okresie studiów była asystentką Jacka Piaseckiego. W latach 1950-64 była pedagogiem w gdańskiej PWSSP, po czym przeniosła się do Warszawy. Po kilkuletniej przerwie kontynuowała pracę pedagogiczną: w latach 1971-73 w łódzkiej PWSSP (aktualnie ASP), a następnie przez wiele lat w akademii warszawskiej. W roku 1988 uzyskała tytuł profesora zwyczajnego. Artystka zawsze zdradzała nieprzeciętną wrażliwość kolorystyczną, rozwiniętą pod wpływem sztuki Piotra Potworowskiego. Skupiła się jednak na postaci ludzkiej. W latach 60. jej malarstwo zdominował motyw silnie zdeformowanej, traktowanej skrótowo, ludzkiej (głównie kobiecej) figury, ukazywanej często w nieoczekiwanych, dynamicznych, często tanecznych, układach. Od tamtej pory postać ludzka jest w tym malarstwie obecna jako pozbawiona rysów indywidualnych zwarta, mocna sylweta. Artystka chętnie operowała gwałtownymi spięciami sumarycznych kształtów oraz kontrastami plam jednolitego koloru. Przez tę umowność odbiera bohaterom jednoznaczny charakter.

Description:
"Temat muzyczny", 1958
oil, collage/canvas, 73 x 116 cm; sygnowany, datowany i opisany na odwrociu, na blejtramie: 'TERESA PAGOWSKA "TEMAT MUZYCZNY" 58', na odwrociu naklejka wystawowa z Musée d'Art et d'Histoire w Genewie z 1959 roku oraz naklejka wywozowa z warszawskiej Galerii Zacheta

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.

olej, kolaż/płótno

sygnowany, datowany i opisany na odwrociu, na blejtramie: 'TERESA PĄGOWSKA "TEMAT MUZYCZNY" 58'