14
August Zamoyski | "Ich dwoje XIII - Tango", 1922-1923
Estymacja:
300,000 zł - 400,000 zł
Sprzedane
320,000 zł
Aukcja na żywo
Rzeźba i formy przestrzenne
Artysta
August Zamoyski (1893 - 1970)
Wymiary
46 x 20,5 cm
Kategoria
Opis
brąz patynowany, 46 x 20,5 cm, sygnowany u dołu: 'ZAMOYSKI.', odlew przed/lub 1950
pieczęć odlewni: 'CIRE | C. VALSUANI | PERDUE'
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
„Sztuką nazywam wszystko to, co powstało z czystej potrzeby kształtu jako takiego, który warunkowany jest pojęciem piękna danej chwili i chwieje się równomiernie to w jedną to w drugą stronę: do ewolucji jakie przechodzi intelekt osobników opętanych potrzebą kształtowania, i ewolucję środków technicznych”. August Zamoyski, O kształtowaniu, „Zwrotnica” 1922, nr 3, s. 62
Prezentowane rzeźba „Ich dwoje XIII - Tango” pochodzi z formistycznego, zakopiańskiego okresu twórczości Zamoyskiego. Praca należy do serii gipsowych i drewnianych rzeźb pod tym samym tytułem, w których artysta w wysoce syntetycznych formach przedstawiał splecione w uścisku czy tańcu postaci. „Tango” (1922-1923) znane jest wersji wykonanej w drewnie (Muzeum Narodowe w Warszawie) oraz gipsu – dzisiaj zaginionego, jednak w epoce wystawianego i reprodukowanego. Prezentowany egzemplarz to odlew z czasu życia artysty (wykonany z pewnością przed 1950), być może jednaki z odlewami z lat 20. XX wieku, podług których wykonano wersję w 1993 roku.
Tango, argentyński taniec, stało się popularne na początku lat 20. Dzięki postaci amerykańskiego aktora Rudolfa Valentino i jego występowi w filmie „Czterech jeźdźców Apokalipsy” (1921, reż. Rex Ingram). W nawiązującej do tego namiętnego tańca rzeźbie sylwetki są zupełnie abstrakcyjne: artysta zbliża się tutaj do formy czystej i nie przedstawieniowej i po latach przyznawał: „Ja dążyłem do stworzenia formy oderwanej od wszelkiej rzeczywistości” (August Zamoyski, Jak i dlaczego wyrosłem z formizmu, „Poezja” 1968, nr 1, s. 27). Przenikające się pękate formy tworzą trzy wibrujące, organiczne skupiska. Praca jawnie koresponduje z najnowszymi tendencjami sztuki awangardowej – na czele z włoskim futuryzmem – które Zamoyski poznał poprzez berlińską scenę artystyczną.
Pociągłe formy rzeźb Zamoyskiego z serii „Ich dwoje” były porównywane przez Witkacego, najbliższego zakopiańskiego towarzysza artysty, do aktu seksualnego. Zamoyski pozostawał pod silnym wpływem filozofii Witkiewicza, a w jego formistycznych rzeźbach echem odbija się teoria „czystej formy” wyrażona przez Witkacego we „Wstępie do teorii Czystej Formy w teatrze i Bliższe wyjaśnienia w kwestii Czystej Formy na scenie” („Skamander” 1920–21). Witkacy postulował twórczość zupełnie autonomiczną, oderwaną od realizmu i kształtowaną jedynie przez kryteria artystyczne.
W środowisku zakopiańskiej bohemy, zgodnie z postulatami awangardowymi, życie zostało wyniesione do rangi sztuki. Ten problem ironicznie naświetlał Witkacy w swoich pismach dotyczących „demonizmu” Zakopanego. W ustępach dotyczących życia uczuciowego pod wpływem specyficznie tatrzańskiego narkotyku, „zakopianiny” uchwytny jest refleks plastycznej metafory rzeźb Zamoyskiego: „Jak można mówić o czymś tak tajemniczym i potwornym, co łączy w Zakopanem dwie, dusze, a nawet ciała, w terminach tak wulgarnych jak miłość n. p.? Jak można profanować tak szalone misterium, jakim jest połączenie się dwojga istot w zakopiańskich wymiarach?” (Stanisław Ignacy Witkiewicz, Demonizm Zakopanego, „Echo Tatrzańskie” 1919, za: Stanisław Ignacy Witkiewicz. Varia, oprac. Janusz Degler, Warszawa 2019, s. 29).
Podczas pobytu w Niemczech poznał słynną nowoczesną tancerkę Ritę Sacchetto. Mimo że ich znajomości towarzyszyła aura skandalu, para pobrała się w 1917 roku w Wiedniu. W sierpniu 1918 roku Zamoyscy kupili dom w Zakopanem, gdzie osiedli na stałe. Stali się częścią awangardowego kręgu zgromadzonego wokół Stanisława Ignacego Witkiewicza, Karola Szymanowskiego czy Jerzego Rytarda. Zamoyski zaangażował się działalność
Ekspresjonistów Polskich (Formistów), którzy tworzyli miedzy Krakowem a Zakopanem. Rzeźbiarz w 1920 wyjechał do Nowego Jorku, a od 1923 mieszkał głównie we Francji. W Zakopanem posiadał natomiast cały czas pracownię.
Zamoyscy mieszkali w Zakopanem na Skibówkach. Ich willa stała się jednym z ważniejszych salonów zakopiańskiej bohemy oraz miejscem „orgii”, tak silnie związanych z biografią Witkacego oraz opisanych przez Rafała Malczewskiego we wspomnieniowej książce „Pępek świata”. Artysta, co było wyrazem ducha epoki, uprawiał sztukę, lecz również sport. Był zapalonym narciarzem (jako członek Sekcji Narciarskiej Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego osiągał sukcesy na arenie polskiej i międzynarodowej), alpinistą, pływakiem i kolarzem. Do legendy przeszła jego wycieczka rowerowa. W 1925 roku założył się z argentyńskim milionerem, że w 21 dni dotrze jednośladem z Paryża do Zakopanego. Jego eskapada była szeroko komentowana w prasie, a w Zakopanem witał już rzeźbiarza rozentuzjazmowany tłum. Podobnie jak w biografii wielu współczesnych twórców, sport mieszał się z awangardą życiową i towarzyską.
Description:
"The two of them XIII - Tango", 1922-1923
patinated bronze, 46 x 20.5 cm; signed at the bottom: 'ZAMOYSKI.', cast before or from 1950
the foundry mark: 'CIRE | C. VALSUANI | PERDUE',
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
pieczęć odlewni: 'CIRE | C. VALSUANI | PERDUE'
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 20%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
„Sztuką nazywam wszystko to, co powstało z czystej potrzeby kształtu jako takiego, który warunkowany jest pojęciem piękna danej chwili i chwieje się równomiernie to w jedną to w drugą stronę: do ewolucji jakie przechodzi intelekt osobników opętanych potrzebą kształtowania, i ewolucję środków technicznych”. August Zamoyski, O kształtowaniu, „Zwrotnica” 1922, nr 3, s. 62
Prezentowane rzeźba „Ich dwoje XIII - Tango” pochodzi z formistycznego, zakopiańskiego okresu twórczości Zamoyskiego. Praca należy do serii gipsowych i drewnianych rzeźb pod tym samym tytułem, w których artysta w wysoce syntetycznych formach przedstawiał splecione w uścisku czy tańcu postaci. „Tango” (1922-1923) znane jest wersji wykonanej w drewnie (Muzeum Narodowe w Warszawie) oraz gipsu – dzisiaj zaginionego, jednak w epoce wystawianego i reprodukowanego. Prezentowany egzemplarz to odlew z czasu życia artysty (wykonany z pewnością przed 1950), być może jednaki z odlewami z lat 20. XX wieku, podług których wykonano wersję w 1993 roku.
Tango, argentyński taniec, stało się popularne na początku lat 20. Dzięki postaci amerykańskiego aktora Rudolfa Valentino i jego występowi w filmie „Czterech jeźdźców Apokalipsy” (1921, reż. Rex Ingram). W nawiązującej do tego namiętnego tańca rzeźbie sylwetki są zupełnie abstrakcyjne: artysta zbliża się tutaj do formy czystej i nie przedstawieniowej i po latach przyznawał: „Ja dążyłem do stworzenia formy oderwanej od wszelkiej rzeczywistości” (August Zamoyski, Jak i dlaczego wyrosłem z formizmu, „Poezja” 1968, nr 1, s. 27). Przenikające się pękate formy tworzą trzy wibrujące, organiczne skupiska. Praca jawnie koresponduje z najnowszymi tendencjami sztuki awangardowej – na czele z włoskim futuryzmem – które Zamoyski poznał poprzez berlińską scenę artystyczną.
Pociągłe formy rzeźb Zamoyskiego z serii „Ich dwoje” były porównywane przez Witkacego, najbliższego zakopiańskiego towarzysza artysty, do aktu seksualnego. Zamoyski pozostawał pod silnym wpływem filozofii Witkiewicza, a w jego formistycznych rzeźbach echem odbija się teoria „czystej formy” wyrażona przez Witkacego we „Wstępie do teorii Czystej Formy w teatrze i Bliższe wyjaśnienia w kwestii Czystej Formy na scenie” („Skamander” 1920–21). Witkacy postulował twórczość zupełnie autonomiczną, oderwaną od realizmu i kształtowaną jedynie przez kryteria artystyczne.
W środowisku zakopiańskiej bohemy, zgodnie z postulatami awangardowymi, życie zostało wyniesione do rangi sztuki. Ten problem ironicznie naświetlał Witkacy w swoich pismach dotyczących „demonizmu” Zakopanego. W ustępach dotyczących życia uczuciowego pod wpływem specyficznie tatrzańskiego narkotyku, „zakopianiny” uchwytny jest refleks plastycznej metafory rzeźb Zamoyskiego: „Jak można mówić o czymś tak tajemniczym i potwornym, co łączy w Zakopanem dwie, dusze, a nawet ciała, w terminach tak wulgarnych jak miłość n. p.? Jak można profanować tak szalone misterium, jakim jest połączenie się dwojga istot w zakopiańskich wymiarach?” (Stanisław Ignacy Witkiewicz, Demonizm Zakopanego, „Echo Tatrzańskie” 1919, za: Stanisław Ignacy Witkiewicz. Varia, oprac. Janusz Degler, Warszawa 2019, s. 29).
Podczas pobytu w Niemczech poznał słynną nowoczesną tancerkę Ritę Sacchetto. Mimo że ich znajomości towarzyszyła aura skandalu, para pobrała się w 1917 roku w Wiedniu. W sierpniu 1918 roku Zamoyscy kupili dom w Zakopanem, gdzie osiedli na stałe. Stali się częścią awangardowego kręgu zgromadzonego wokół Stanisława Ignacego Witkiewicza, Karola Szymanowskiego czy Jerzego Rytarda. Zamoyski zaangażował się działalność
Ekspresjonistów Polskich (Formistów), którzy tworzyli miedzy Krakowem a Zakopanem. Rzeźbiarz w 1920 wyjechał do Nowego Jorku, a od 1923 mieszkał głównie we Francji. W Zakopanem posiadał natomiast cały czas pracownię.
Zamoyscy mieszkali w Zakopanem na Skibówkach. Ich willa stała się jednym z ważniejszych salonów zakopiańskiej bohemy oraz miejscem „orgii”, tak silnie związanych z biografią Witkacego oraz opisanych przez Rafała Malczewskiego we wspomnieniowej książce „Pępek świata”. Artysta, co było wyrazem ducha epoki, uprawiał sztukę, lecz również sport. Był zapalonym narciarzem (jako członek Sekcji Narciarskiej Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego osiągał sukcesy na arenie polskiej i międzynarodowej), alpinistą, pływakiem i kolarzem. Do legendy przeszła jego wycieczka rowerowa. W 1925 roku założył się z argentyńskim milionerem, że w 21 dni dotrze jednośladem z Paryża do Zakopanego. Jego eskapada była szeroko komentowana w prasie, a w Zakopanem witał już rzeźbiarza rozentuzjazmowany tłum. Podobnie jak w biografii wielu współczesnych twórców, sport mieszał się z awangardą życiową i towarzyską.
Description:
"The two of them XIII - Tango", 1922-1923
patinated bronze, 46 x 20.5 cm; signed at the bottom: 'ZAMOYSKI.', cast before or from 1950
the foundry mark: 'CIRE | C. VALSUANI | PERDUE',
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 20 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
Technika
brąz patynowany
Sygnatura
sygnowany u dołu: 'ZAMOYSKI.'
Proweniencja
Galerie Barreiro, Paryż (1950); kolekcja prywatna, Francja
Literatura
porównaj: August Zamoyski. Myśleć w kamieniu, katalog wystawy, red. Anna Lipa, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, Warszawa 2019, poz. 21, s. 473 (il.)
