22 x 10 x 10 cm

gips patynowany, 22 x 10 x 10 cm, na spodzie cokołu żółty napis: 'D 250' oraz nalepka z opisem 'MS 39'
unikat

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.


Alina Szapocznikow otrzymała imienne zaproszenie do kolejnej edycji konkursu, które wynikało z wyróżnienia, jakie wraz z zespołem otrzymała w konkursie oświęcimskim. Dlatego też przy realizacji trzeciego projektu powróciła do współpracy z Jerzym Chudzikiem. Główny zamysł całej koncepcji odtworzyć można jedynie na podstawie zachowanego gipsowego szkicu, prezentowanego w niniejszym katalogu, oraz jego ołowianego odlewu. Nie zachowała się makieta ani jej fotografie. Rekonstrukcja przewidywanego usytuowania głównego monumentalnego elementu w przestrzeni miasta możliwa jest na podstawie zdjęć pochodzących z archiwum Tadeusza Rolke oraz planów stolicy z 1956 roku przechowywanych w warszawskim oddziale SARP-u. Należy przy tym zaznaczyć, że w przeciwieństwie do dwóch poprzednich projektów przedstawionych w ramach pierwszej odsłony konkursu, które opierały się na komponowaniu założeń przestrzennych, ostatnia z makiet odznaczała się na pierwszy rzut oka dość prostą koncepcją skoncentrowaną na rzeźbiarskiej formie. Pomnik ukazywał Nike - grecką boginię zwycięstwa.

Młodą kobietę z rozłożonymi skrzydłami u ramion ujęto w momencie, kiedy szykuje się do odlotu. Całą postać lekko pochyloną do przodu pokazano w stanie silnego napięcia pomiędzy wzniesieniem a oderwaniem stop od postumentu. Kompozycję rzeźby oparto na dwóch przeciwstawnych osiach: wyznaczonej przez wyprężoną do przodu górną partię ciała i wykreśloną przez linię nóg prostopadłą do podstawy. Uniesiony pionowo kikut wskazywał kierunek ruchu. Na pierwszy plan wysunięta została przez to sama przestrzenna orientacja gestu, gdzie zwrot ku niebu oznaczał triumf. Figurę wieńczyła silnie wydłużona szyja ze spłaszczoną, nieproporcjonalnie małą główką. Taki element u szczytu wolumenu akcentował naprężenie, wysiłek wszystkich mięśni związany z wzbiciem się w przestworza. Ciało szczelnie okrywały obfite, szerokie szaty. Suknia pod naporem powietrza łagodnie opinała się na korpusie oraz ugiętym prawym kolanie. Gładkość frontalnej powierzchni figury przerywała łukowata fałda o obłej krawędzi, ciągnąca się od wyciągniętej ku górze kończyny do przeciwległego uda. Układ drobnych zmarszczeń ustępował w tylnej partii, gdzie okrycie przybierało formę skłębionego trenu. Ukształtowanie w ten sposób stroju oddawało efekt lotu oraz gwałtowne smaganie tkaniny wiatrem. Ciężkość dolnej partii została zrównoważona przez dwa sterczące skrzydła: prawe mające formę spiczastego, karbowanego stożka, lewe natomiast trójkąta o falistych krawędziach naśladujących kształt piór.

Obserwując bozzetto od góry, zauważyć można, iż cały szkielet wolumenu przyjął kształt krzyża czy śmigła. Monumentalna skala, w jakiej zamierzano zrealizować projekt, okrążającemu pomnik widzowi kulisowo miała odsłaniać kolejne widoki, przez co ekspresja rzeźby stopniowo narastała. Pociągało to za sobą wrażenie wirowania olbrzymiego wolumenu, odczucie lekkości ogromnej bryły, przez co możliwe było wręcz dosłowne oddanie konkretnego momentu ruchu - odrywanie od podłoża. Taką wizualną impresję wzmagała gra drobnych blików światła na zróżnicowanej pod względem faktury powierzchni, przez co nasilała się niekonkretność i rozedrganie figury.
Przedstawiony model nie odpowiadał w pełni potrzebom władz komunistycznych, którym zależało na stworzeniu wyobrażenia, które mogłoby być utożsamiane z samym systemem. Nie do końca adekwatny okazał się obraz Nike jako kobiety zuchwałej, wręcz szalonej, zdolnej do największych poświęceń i namiętności. Zarzucano jej zbytnie epatowanie nagością oraz nieskrępowanie seksualne. Niesprzyjające rozpowszechnieniu tej alegorii okazało się również przekonanie o charakterystycznym dla płci pięknej nieracjonalnym działaniu, o psychice skłonnej do obłędu i egzaltacji. W literaturze na określenie takiej natury pojawił się termin histerii, potocznie mówiono o wariatkach.

Działania podejmowane przez twórców socrealistycznych nie spowodowały jednak całkowitego zniknięcia postaci wojowniczki o wolność. Omawiana alegoria powracała w okresie PRL-u w momentach osłabienia władz. W takiej perspektywie rozpatrywać można projekty zgłoszone w ramach konkursu na Pomnik Bohaterów Warszawy zarówno autorstwa zespołu Szapocznikow, jak i ten zrealizowany przez Mariana Koniecznego. W wyniku długich dyskusji i narad 8 grudnia 1959 roku jury ogłosiło wyniki i wytypowało pracę do realizacji. Pierwszą nagrodę przyznano makiecie noszącej godło "Nike Warszawska" autorstwa zespołu Mariana Koniecznego. Odmienność symbolicznej propozycji Szapocznikow jeszcze bardziej uwidacznia się w momencie zestawienia jej z wyróżnioną pracą, która idealnie wpisuje się w alegoryczny wzorzec. Znamienne było, że zwycięskie założenie zyskało jedynie aprobatę komisji oraz władz, a nie opinii publicznej. Oficjalny werdykt przewodniczącego sądu konkursowego Jana Szczepkowskiego brzmiał: "Projekt ten (…) przedstawia postać kobiety leżącej na cokole, przypominającej warszawską ‘Syrenę’ lub ‘Nike’, kobiety spętanej łańcuchami i trzymającej w ręku miecz… jest to symbol prawdziwego bohaterstwa Warszawy, który mimo znamionującej tragedii wyraża wolę walki i zwycięstwa. Jak się przewiduje, u stop tej postaci stanie barykada zbudowana z bloków granitowych, wśród których umieszczone będą
maski - twarze ludzkie" ("Rozstrzygnięcie II konkursu na Pomnik Bohaterów Warszawy", "Żołnierz Wolności", 1959, nr 291, s. 1). Orzeczenie to wywołało falę protestu i burzliwą dysputę toczącą się na łamach ówczesnej prasy. Krytycy sztuki podkreślali konwencjonalną formę pomnika, która idealnie wpisywała się w ramy rzeźby socrealistycznej. Jej twórca, Marian Konieczny, był wówczas młodym artystą, który gruntowne wykształcenie odebrał w Instytucie im. Repina przy leningradzkiej Akademii Sztuk Pięknych. O zgodności z konwencją akceptowaną i propagowaną przez władze świadczy nie tylko odwołanie się do alegorii wolności. Za jeden z największych atutów, co wielokrotnie podkreślali zwolennicy realizacji, uważano prostą formę, która była czytelna nawet dla ludzi nie posiadających żadnej kultury estetycznej.

Alina Szapocznikow urodziła się 16 maja 1926 w Kaliszu. Pochodziła z rodziny żydowskich lekarzy. W czasie wojny przebywała w getcie w Pabianicach, a potem kolejno więziona była w niemieckich obozach koncentracyjnych: Auschwitz-Birkenau, Bergen-Belsen i Theresienstadt. Po wyzwoleniu, mimo iż jej matka wróciła do Łodzi, Szapocznikow zdecydowała się zamieszkać w Pradze. Podjęła tam artystyczną praktykę w pracowni rzeźbiarza Otokara Velimskiego, a następnie rozpoczęła studia w Wyższej Szkole Artystyczno-Przemysłowej. Dzięki stypendium Szapocznikow cztery lata studiowała w paryskiej École nationale supérieure des beaux-arts. Ciężka choroba zmusiła ją jednak do przerwania nauki. W 1951 artystka wróciła do Polski i na stałe osiadła w Warszawie, gdzie posiadała pracownię. Początkowo wykonywała rzeźby w obowiązującym socrealistycznym stylu, były to głównie projekty i realizacje pomnikowe. Po tzw. odwilży w połowie lat 50. mogła wreszcie pokazać to, co ją fascynowało: formę i tworzywo. Powstają wtedy rzeźby wyznaczające kolejne etapy w twórczości artystki. Figury kobiet: Pierwsza miłość, Trudny wiek; organiczne formy: Pnąca, Bellissima; rozpięte na stalowych rusztowaniach masy materii, które zdają się drwić z prawa grawitacji: Maria Magdalena, Błazen. W 1963 roku wyjechała z kraju i na stałe zamieszkała w Paryżu. W pracowni w Malakoff eksperymentowała z nowymi materiałami: poliestrem czy poliuretanem. Tworzyła głownie kompozycje przestrzenne z wykorzystaniem odlewów własnego ciała, jak i osób jej bliskich. Pod koniec życia niektóre z jej projektów miały charakter konceptualny. Zmarła dziesięć lat później, w sanatorium Praz-Coutant w Passy, po długich zmaganiach z chorobą nowotworową. Za decydujące dla odczytywania sztuki Szapocznikow uznać można eksponowanie napięć i kontrastów istniejących pomiędzy pięknem - brzydotą, radością - smutkiem, wewnętrzną energią - rozpadem, witalnością - niedomaganiami ciała. Ten punkt wyjścia wynika z patrzenia na jej dzieła przez pryzmat biografii, która uległa swego rodzaju procesowi mitologizacji. Na podstawie tekstów pisanych z perspektywy wspomnień wyłonił się spójny obraz Szapocznikow - pełnej życia, ciężko doświadczonej przez los, wcześnie zmarłej pięknej kobiety. Jej pogoda ducha, uroda, energia widoczna w sposobie bycia i tworzenia, w zestawieniu z ciężkimi doświadczeniami: pobytem w getcie i obozach koncentracyjnych, przebytą gruźlicą, niemożliwością urodzenia dziecka i chorobą nowotworową, wydają się rzucać cień na całą jej spuściznę artystyczną oraz stanowić jeden z głównych kluczy interpretacyjnych.

Description:
Monument to the Heroes of Warsaw "Nike", 1959
gips patynowany, 22 x 10 x 10 cm; , on the bottom inscription: 'D 250' and a label with the description 'MS 39'
unique,

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 18 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.

gips patynowany

0