255 x 305 cm

olej/płótno, 255 x 305 cm, sygnowany i datowany p.d.: 'W. Szymanowski | 1895', inne tytuły historyczne: "Skwar", "W słońcu"

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.

"Szczęśliwa godzina" sztuki polskiej wg Marii Poprzęckiej to okres około 1900 roku, normatywnie określany Młodą Polską, gdy w nieznany wcześniej sposób gęstnieje na ziemiach polskich problematyka artystyczna. Postmatejkowskie pokolenie tworzy formację artystyczną, która ostentacyjnie manifestuje swą "młodość" i nowoczesność. Ich twórczość nie jest jednak jednorodna, a wielu przypadkach antynomiczna - urzeczeni młodością paradoksalne zwracają się ku historii; malowane przez nich witalistyczne wschody słońca mieszają się z dekadenckimi zachodami (zobacz: Maria Poprzęcka, Sztuka około 1900 w Europie Środkowej. Centra i prowincje artystyczne. Materiały międzynarodowej konferencji zorganizowanej w dniach 20-24 października 1994, Kraków 1997, s. 41-50). Polifoniczność sztuki polskiego modernizmu stanowiła dla jej historiografów istotną przeszkodę w jej kategoryzowaniu. W kanonicznym tekście z tego zakresu, w "Modernizmie" Wiesława Juszczaka (1977, 2004) sztuka okresu 1890-1914 była postrzegana nie jako nowe otwarcie, lecz jako rekapitulacja XIX-wiecznych tendencji artystycznych i kulturowych. Poprzęcka zauważyła, że sztuka tego czasu posiada swój żelazny kanon, który rzadko ulega rozluźnieniu.

Szymanowski, współcześnie sytuowany w kanonie rzeźby obok Konstantego Laszczki czy Xawerego Dunikowskiego, rzeźbiarzy doby modernizmu jest jednak twórcą peryferyjnym. Rozpoznawalny jedynie jako autor pomnika Fryderyka Chopina w Warszawie (1909-1926), Szymanowski zyskał ogromną popularność już w drugiej połowie lat 80. XIX wieku jako malarz. Jego dzieło malarskie ciekawie dialoguje z powstającą od lat 90. "nową sztuką". Droga edukacji artystycznej Szymanowskiego wiodła przez najważniejsze centra artystyczne swojej doby. Początkowo studiował w Klasie Rysunkowej u Wojciecha Gersona w Warszawie. W latach 1875-79 kształcił się w paryskiej pracowni rzeźbiarza Cypriana Godebskiego oraz w latach 1879-80 w École des Beaux-Arts u rzeźbiarza Eugène’a Delaplanche’a. W latach 1880-83 przebywał w Monachium, studiując w tamtejszej Akademii u węgierskiego malarza Gyula Benczúra.

Monografistka artysty, Hanna Kotkowska-Bareja odnotowuje: "Malarstwo Szymanowskiego chronologicznie i stylistycznie wcześniejsze od rzeźby powstało w okresie polskiego modernizmu i zawiera szereg cech dla niego charakterystycznych, ale sądzę, że zawiera takie, które obraz wczesnego modernizmu wzbogacają o kilka rysów nowych. ‘W samej tematyce dokonało się przesunięcie od rodzajowych motywów z życia codziennego do tematów przenikniętych ideami, czysto symbolicznych. Artyści coraz dalej odchodzili od natury jako bezpośredniego modelu; przekształcając i interpretując ją od nowa na najrozmaitsze sposoby’ pisał o malarstwie lat 80-tych S. Tschudi-Madsen. To przesunięcie daje się u Szymanowskiego obserwować bardzo wyraźnie. Po scenach rodzajowych - warszawskich i monachijskich, na kilka lat zajęła go huculska ludowość i od niej zaczęło się narastanie idei, przemiana celów twórczości" (Wacław Szymanowski 1859-1930. Malarstwo, rzeźba, katalog opracowała Hanna Kotkowska-Bareja, Warszawa 1981, s. 11).

Szymanowski, przebywający swego czasu w Monachium i Paryżu, otwarty był na impulsy sztuki naturalizmu, która propagowała odejście od klasycznej, akademickiej tematyki i zwrot ku ludowej rodzajowości. W II połowie XIX stulecia najpopularniejszymi malarzami tej tendencji byli Jules Breton i Jules Bastien-Lepage. Przesunięcie środka ciężkości na obrazowanie natury dokonało się w malarstwie Barbizończyków, potem impresjonistów. W latach 80. Teodor Axentowicz jako pierwszy zwrócił się ku folklorowi huculskiemu. Około 1890 roku Józef Chełmoński, Józef Pankiewicz i Władysław Podkowiński wprowadzili do sztuki polskiej nowy rodzaj malarstwo pejzażowego inspirowany dokonaniami francuskich plenerystów. Osobiście odczute obrazy natury i symbolcizne wizerunki jej związku z człowiekiem stały się coraz częstszym tematem dzieła Młodopolan. Aleksander Gierymski, malarz zafascynowany problematyką światła i koloru, stworzył unikalne, quasi-akademickie dzieło "Trumna chłopska" - symboliczne przedstawienie chłopskiej żałoby i nieuniknioności przemijania. W ważnym młodopolskim manifeście, artykule "Intensywizm" ("Głos" 1897, nr krytyk Cezary Jellenta zauważa kryzysy ilustracyjności w malarstwie swoich czasów. Tworzenie wg krytyka nie może być "niewolniczym" naśladowaniem natury w kategoriach mimetyzmu, lecz "wypowiedzeniem się", ekspresją, wyrazem. Jego wczesno-ekspresjonistyczna teoria otwarta była na istnienie "duszy" natury, jak również wyrażanie się "ducha" artysty poprzez dzieło.

"Upał" Szymanowskiego można śmiało sytuować w dyskursie "intensywizmu". Artysta stworzył dużych rozmiarów, popisową kompozycję, której przyczynkiem stała się prozaiczna scena rodzajowa. Chłop przemierza śródpolną ścieżkę, otoczoną dojrzewającymi łanami zboża. Właściwym tematem tego monumentalnego dzieła jest jednak natura z jej "psychicznym" wyrazem. Podobne malarskie zadanie, przedstawienie upału, zrealizował nieco później Wojciech Weiss (Upał, 1898, depozyt w Muzeum Narodowym w Krakowie). Artysta wibrowanie światła na łodygach zboża starał się wyrazić nowoczesną techniką malarską. Zastosował nasycone barwy i soczyste impasty farby, wchodząc w dialog z malarstwem impresjonistów, które poznał podczas pobytów w Paryżu. Ekspozycja mężczyzny na intensywne światło słoneczne i wysoką temperaturę wskazuje na nieodłączny związek człowieka z naturą i, czasem, jej niszczycielski charakter. Wybór tego rodzaju fenomenu przyrody - upału - wiąże się z młodopolskim przeświadczeniem o panpsychicznym konstrukcie natury - prześwitywaniu przez nią absolutu. Ludzka postać w pasowym pejzażu stanowi tutaj rodzaj axis mundi - osi świata - w której zawarte jest sacrum.

Szymanowski wykonał "Upał" jako część swojej malarskiej serii, do której należą prace takie jak "Kłótnia Hucułów", "Sielanka", "Modlitwa", "Tkacz" i "Wiatr". Kotkowska-Bareja uważała, że tego rodzaju rodzajowe obrazy akademickich rozmiarów miały stanowić "manifestację przeciwko malowaniu dla mieszczańskich salonów" (Wacława Szymanowski 1859-1930…, dz. cyt., s. 9). Wydaje się, że "Upał" miał być dziełem przeobrażonego akademizmu - w Polsce praktycznie jeszcze nieobecnego - praktykowanego jednak we Francji i innych krajach - a więc wielkoformatowego malarstwa, które bierze na warsztat wątki ludowe - niegdyś nisko sytuowane w hierarchii tematów. Szymanowski wysłał obraz na salon paryski w 1895 roku i do Berlina w 1896 roku. Wielokrotnie komentowane i wystawiane w epoce przełomowe dzieło polskiego modernizmu, obecnie eksponowane jest po raz pierwszy od 100 lat.
Najwybitniejszy rzeźbiarz polski doby modernizmu. Kształcił się w Klasie Rysunkowej u Wojciecha Gersona w Warszawie, a następnie w Paryżu, w pracowni Cypriana Godebskiego (1875-79) oraz École des Beaux-Arts pod kierunkiem Eugene Delaplanche'a (1979-90). Uczył się również malarstwa w akademii monachijskiej. W latach 1895-1905 mieszkał w Paryżu. W 1913 roku oraz w okresie 1921-22 przebywał we Włoszech. Od 1922 roku mieszkał w kraju. We wczesnej twórczości Szymanowski poświęcał się głównie malarstwu, tworząc obrazy o tematyce wiejskiej, pejzaże oraz portrety. Ok. 1976 roku poświęcił się niemal wyłącznie rzeźbiarstwu. W jego wczesnych rzeźbach zaznaczył się wpływ dbałej o detal i realistyczny modelunek estetyki akademickiej. Jednak później, dzięki inspiracji twórczością Constantina Meuniera, a zwłaszcza Auguste Rodina, forma rzeźb Szymanowskiego zaczęła podlegać uogólnieniu, pojawił się płynny, secesyjny kontur oraz szkicowe traktowanie bryły. Ulubionym motywem stosowanym przez artystę stała się asymetryczna, dynamizująca kompozycję forma układająca się w kształt fali. Do wybitnych zrealizowanych dzieł monumentalnych artysty należy POMNIK ARTURA GROTTGERA na Plantach w Krakowie (projekt 1898, odsłonięcie w 1903) oraz POMNIK FRYDERYKA CHOPINA w warszawskich Łazienkach. Wśród bogatego dorobku Szymanowskiego na uwagę zasługują również portrety, w których wierne oddanie fizjonomii modela łączy się ze szkicową wirtuozerią modelunku bryły (m.in. Jacka Malczewskiego, Leona Karwackiego, Janiny Wierusz-Kowalskiej).

Description:
"Heat", 1895
oil/canvas, 255 x 305 cm; signed and dated lower right: 'W. Szymanowski | 1895', another historical titles: "Skwar", "W sloncu",

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 18 % of the hammer price.

olej/płótno

sygnowany i datowany p.d.: 'W. Szymanowski | 1895'