70 x 100 cm (arkusz)

akryl/papier, 70 x 100 cm (arkusz), sygnowany p.d.: 'JTchórzewski 81'
sygnowany, datowany i opisany na odwrociu: 'JTchórzewski 81 | "smok" | akryl'

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.

„Na początku Jerzy Tchórzewski stworzył światło. Wszystko, co było przedtem, dokonywało się w nocy i dlatego pełne było lęków, obsesji i ekshibicjonizmu. (…) Światło [to] różni się od wszystkich świateł, do których przyzwyczaiło się nasze postrzeganie (…). Rozżerając się na obrzeżach form, które uparcie tkwią w podświadomości, (…) izolując je i ograniczając, staje się ono wykładnikiem napięcia (…)”.
Mieczysław Porębski

Przedstawiona praca Jerzego Tchórzewskiego ukazuje postać stworzoną za pomocą charakterystycznych dla tego artysty środków malarskich: krótkich pociągnięć pędzla, kreślących kształty przypominające błyskawice czy też rysunek fali o wysokiej częstotliwości. Korzystając z takich środków, artysta często tworzył widoki niby piekielnych krajobrazów lub nie mniej złowieszczych postaci. Trudno odpowiedzieć na pytanie o ikonograficzne znaczenie takiej figury, niemniej jednak wskazane już piekielne konotacje czy też skojarzenia z ofiarami apokaliptycznych kataklizmów wydają się adekwatne do wyglądu tej postaci. Środki, którymi posłużył się artysta, tworzą charakterystyczną atmosferę jego prac: ostro zakończone linie przecinają przestrzeń przedstawienia, tworząc wrażenie złowieszczego, groźnego otoczenia. Jest to wyobrażona przestrzeń, która działa na widzów poprzez wytworzenie atmosfery niepozwalającej na odbiór w kategoriach spokojnej, dającej przyjemność kontemplacji.

W początkowym okresie działalności artystycznej, w latach 40. XX wieku, młody Tchórzewski skłaniał się ku malarstwu figuratywnemu oraz abstrakcyjnym kompozycjom. Już wówczas, gdy odbywał edukację na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, w jego malarstwie zaczęły pojawiać się motywy fantastycznych stworów, które w zmiennych formach występowały w obrazach autora przez kolejne dekady. Od 1959 należał do międzynarodowej grupy Phases, którą tworzyli artyści i artystki czerpiący z dziedzictwa surrealizmu. W przypadku Tchórzewskiego związki z tą grupą zdają się mieć wpływ na obecność fantazyjnych wizji w jego malarstwie, chociaż należy zauważyć, że sama forma i problem tworzenia materii malarskiej były dla niego równie ważne i wynikały z jego własnych poszukiwań, niezależnych od grupy. Artysta osobiście czuł się częścią międzynarodowego ruchu, co skutkowało przydomkiem „surrealista z Krakowa”. Stylistykę malarstwa, którą uważa się za charakterystyczną dla niego, wypracował w latach 50. i kontynuował w kolejnych. Odznaczała się ona pełną napięć i diagonali kompozycją, a także stosowaniem ostrych kontrastów świateł i cieni. Wiele motywów w sztuce Tchórzewskiego namalowanych zostało przy pomocy rozchodzących się promieniście linii lub poprzez wykreślenie załamujących się wiązek linii składających się na widoki zbliżone do błyskawic.

W poetycki sposób o stylu Tchórzewskiego pisał Andrzej Osęka: „Porównywano te obrazy do wnętrza grot, ze stalaktytami i stalagmitami, do dna oceanu, z osobliwą fauną i florą. Malarstwo Jerzego Tchórzewskiego zachęca do tego typu porównań swą odrębnością od powszechnie spotykanych rodzajów malarstwa, siłą wizji, dla której nie ma odniesień w otaczającym nas świecie. Kształty o ostrych, postrzępionych konturach przebijają przestrzeń kolcami, przebiegają przez nie zygzakami błyskawic, są jak oset, jak cierń – raniące, jadowite. Nieuchronnie kojarzą się z bólem, zagrożeniem. Zwracano też uwagę, że kolce te są niejako malarskim archetypem zagrożenia: pojawiają się – jako rząd bagnetów – w rycinie Goyi, grożąc bezbronnym; jako kulminacyjny punkt w sadystycznej kompozycji Duchampa 'Mariée mise à nue'; jako sztylety, dziryty, kindżały w wielu obrazach, gdzie ludzie walczą ze sobą, gdzie zadaje się cierpienie, śmierć. Tchórzewski z całą bezwzględnością odrzuca tradycję 'pięknego malowania': nie ma tu miękkich zestawień, wyrafinowanych przejść kolorystycznych, którymi mogłoby się rozkoszować oko. Jest to materia sucha i spękana, złożona z wielkiej ilości świetlistych linii, z których każda zdaje się drgać oddzielnie, niezdolna do stopienia się z innymi. Czujemy coś – jak iskrzenie przewodów elektrycznych, jak drapanie nożem po szkle. Świadomość p i ę k n a pojawia się dopiero, gdy ogarniamy całość kompozycji; wówczas, poprzez spiętrzenie różnorodnych, kontrastujących ze sobą elementów, dociera do nas polifoniczna harmonia tych obrazów”. (Andrzej Osęka, Człowiek wśród żywiołów, „Polska”, nr 7, lipiec 1972, s.nlb)

Studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pieknych. Związany był z Grupą Krakowską. Debiutował w 1948 roku na I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie. Wystawiał też razem z międzynarodową grupą Phases. Wziął udział w wystawie w warszawskim Arsenale "Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi" w 1955, gdzie zdobył nagrodę. Pracował jako pedagog w ASP do czasu przejścia na emeryturę w 1998 roku. W 1986 otrzymał niezależną Nagrodę im. Jana Cybisa. Malarstwo artysty bliskie surrealizmowi od wczesnej młodości - fantastyczne stwory i postacie w wyimaginowanych pejzażach - ewoluowało w kierunku abstrakcji. Od lat 70. podejmował tematykę religijną. Oprócz sztuk plastycznych Tchórzewski zajmował się poezją. Zbiór wierszy z lat 1988-96, pt. „Wieczny początek gwałtownej chwili” ukazał się pośmiertnie w roku 2003.

Description:
"Dragon", 1981
acrylic/paper, 70 x 100 cm (sheet); , signed lower right: 'JTchorzewski 81'
signed, dated and described on the reverse: 'JTchorzewski 81 | "smok" | akryl'

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 18 % of the hammer price.

akryl/papier

0