100 x 70 cm

technika własna/karton, 100 x 70 cm, sygnowany i datowany p.d.: 'Jerzy Tchórzewski 1964', na odworcie nalepka wystawowa z Muzeum Narodowego w Krakowie wystawy Jerzy Tchórzewski.
Prace z 1954-1964 oraz nalepka z odręcznie napisany numerem 45

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.

"Forma Tchórzewskiego otwiera stale przed sobą i przed nami wrota otchłani lub niebios. Natężenie formy w niektórych jego utworach sprawia, że wszelkie podziały i klasyfikacje, wszelkie interpretacje jego malarstwa trzeba uznać za spekulacje. Ale trzeba też przyznać, że malarstwo artysty tak pogmatwane i złożone wyjątkowo owe spekulacje prowokuje. Można sobie na nich połamać zęby – jest to bowiem sztuka liźnięta płomieniem piekielnym".

Jacek Sempoliński

Przedstawiona praca Jerzego Tchórzewskiego ukazuje postać stworzoną za pomocą charakterystycznych dla tego artysty środków malarskich: krótkich pociągnięć pędzla, kreślących kształty przypominające błyskawice czy też rysunek fali o wysokiej częstotliwości. Korzystając z takich środków, artysta często tworzył widoki niby piekielnych krajobrazów lub nie mniej złowieszczych postaci. Trudno odpowiedzieć na pytanie o ikonograficzne znaczenie takiej figury, niemniej jednak wskazane już piekielne konotacje czy też skojarzenia z ofiarami apokaliptycznych kataklizmów wydają się adekwatne do wyglądu tej postaci.

Emblematem sztuki Jerzego Tchórzewskiego jest specyficzna forma. W początkowym okresie działalności artystycznej, w latach 40. XX wieku, młody Tchórzewski skłaniał się ku malarstwu figuratywnemu oraz abstrakcyjnym kompozycjom. Już wówczas, gdy odbywał edukację na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, w jego malarstwie zaczęły pojawiać się motywy fantastycznych stworów, które w zmiennych formach występowały w jego obrazach przez kolejne dekady. Stylistykę malarstwa, którą uważa się za charakterystyczną dla niego, wypracował w latach 50. i kontynuował w kolejnych. Odznaczała się ona pełną napięć i diagonali kompozycją, a także stosowaniem ostrych kontrastów świateł i cieni. Wiele motywów w sztuce Tchórzewskiego namalowanych zostało przy pomocy rozchodzących się promieniście linii lub poprzez wykreślenie załamujących się wiązek linii składających się na widoki zbliżone do błyskawic czy wyładowań elektrycznych. Ukształtowanie się charakterystycznej stylistyki prac artysty Bożena Kowalska opisywała w następujący sposób: "Skonkretyzowane obrazowo ostrza żądeł i szponów zastąpiły abstrakcyjne formy kłujących żebrowań i zygzakowatych przelotów, pejzażową dal – nieokreślona przestrzeń wypełniona gwałtownymi kontrastami oślepień i ciemności" (cyt. za: Bożena Kowalska, Polska awangarda malarska 1945-1980. Szanse i mity, Warszawa 1988, s. 118).

Cechy te ujawniają się w prezentowanych w niniejszym katalogu pracach. W niezatytułowanej, pionowo zorientowanej kompozycji z 1988 widoczny jest trudny do zidentyfikowania twór przypominający kwiat. Nie można wykluczyć jednak, że jest to żywe stworzenie lub po prostu zespół plam, które w oczach widzów wywołują różnorodne skojarzenia pozwalające na odmienne kwalifikacje i rozpoznania. Druga z prezentowanych, również pochodząca z 1988, kompozycja o poziomym układzie wydaje się przedstawiać żywe stworzenie: pochylone monstrum. Dają się rozpoznać dwie nogi, zgarbiony grzbiet oraz głowa.

Środki, którymi posłużył się artysta, tworzą charakterystyczną atmosferę jego prac: ostro zakończone linie przecinają przestrzeń przedstawienia, tworząc wrażenie złowieszczego, groźnego otoczenia. Jest to wyobrażona przestrzeń, która działa na widzów poprzez wytworzenie atmosfery niepozwalającej na odbiór w kategoriach spokojnej, dającej przyjemność kontemplacji.

W latach 1946-51 Tchórzewski studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Od 1959 należał do międzynarodowej grupy Phases, którą tworzyli artyści i artystki czerpiący z dziedzictwa surrealizmu. W przypadku Tchórzewskiego związki z tą grupą zdają się mieć wpływ na obecność fantazyjnych wizji w jego malarstwie, chociaż należy zauważyć, że sama forma i problem tworzenia materii malarskiej były dla niego równie ważne i wynikały z jego własnych poszukiwań, niezależnych od grupy. Powiązanie Tchórzewskiego z surrealizmem nie musi jednak oznaczać, że artysta faktycznie praktykował – choćby tworząc przedstawione tutaj prace – automatyzm czy próby psychicznej autoanalizy, by odkryć ukryte we własnej psychice treści. U autora uwidacznia się raczej oniryzm złowieszczych, "drapieżnych" wizji.

Studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pieknych. Związany był z Grupą Krakowską. Debiutował w 1948 roku na I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie. Wystawiał też razem z międzynarodową grupą Phases. Wziął udział w wystawie w warszawskim Arsenale "Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi" w 1955, gdzie zdobył nagrodę. Pracował jako pedagog w ASP do czasu przejścia na emeryturę w 1998 roku. W 1986 otrzymał niezależną Nagrodę im. Jana Cybisa. Malarstwo artysty bliskie surrealizmowi od wczesnej młodości - fantastyczne stwory i postacie w wyimaginowanych pejzażach - ewoluowało w kierunku abstrakcji. Od lat 70. podejmował tematykę religijną. Oprócz sztuk plastycznych Tchórzewski zajmował się poezją. Zbiór wierszy z lat 1988-96, pt. "Wieczny początek gwałtownej chwili" ukazał się pośmiertnie w roku 2003.

Description:
Figure (the burnt figure), 1963/64
mixed media/cardboard, 100 x 70 cm; signed and dated lower right: 'Jerzy Tchorzewski 1964', on the reverse the exhibition sticker from the National Museum in Cracow from the exhibition 'Jerzy Tchorzewski. Prace z 1954-1964' and the sticker with the number '45' ,

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 18 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.

technika własna/karton

sygnowany i datowany p.d.: 'Jerzy Tchórzewski 1964'