19
Jan Matejko | "Tors figury męskiej", 1859
Estymacja:
250,000 zł - 500,000 zł
Sprzedane
230,000 zł
Aukcja na żywo
Sztuka Dawna. XIX wiek, Modernizm, Międzywojnie, Sesja 1
Lokalizacja
olej/tektura
Wymiary
- Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, Warszawa, 1938; - Muzeum Narodowe w Warszawie, 1938; - Muzeum Miejskie, Bydgoszcz, 1937
Kategoria
Opis
olej/tektura, 61,7 x 46,8 cm, sygnowany monogramem wiązanym oraz datowany p.d.: 'JM |p. 1859', na odwrociu kredką numer: '2' oraz trudno czytelny stempel; HISTORYCZNE TYTUŁY: Półakt męski z przodu, Akt męski siedzący, Studium aktu akademickiego
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.
Prezentowana tutaj praca Matejki, na poły akademicki akt męski, może wydać się nietypowym przykładem jego sztuki. Czy jej inność należy zrzucić na karb "wczesności" i szukać w obrazie mostów łączących ją z Matejką, jakiego dobrze znamy? W zamyślonym spojrzeniu modela z obrazu można oczywiście doszukiwać się zapowiedzi melancholijnego spojrzenia "Stańczyka" (1862), czy nawet zwiastuna fizjonomii "Chrystusa z Wniebowstąpienia" (1884). Jako całość akt wydaje się jednak obcy podręcznikowej wersji malarstwa Matejki. To zwykło się bowiem utożsamiać z cyklem obrazów ilustrujących heroiczne epizody narodowej historii. Matejko to jednak znacznie więcej niż malarska epopeja malowana "ku pokrzepieniu serc". To przede wszystkim sztuka prowokacyjna, żywa, niełatwa w interpretacji i biografia pełna paradoksów.
Dość przypomnieć, że Matejko, powszechnie uznany za artystę "par excellence" polskiego, był synem Czecha i spolonizowanej Niemki wyznania luterańskiego. Pamiętany jako "wielki", był w rzeczywistości drobnej postury, szczupły, chorowity. Wspominano Matejkę jako "biedne, blade, zmizerowane chłopczątko". Jego twarz zamiast dumnego spojrzenia wieszcza zdobił zakrzywiony nos (złamanie w młodości zostało zbagatelizowane i kości zrosły się krzywo). Bliscy zapamiętali go jako osobę skrytą i przesadnie pracowitą. Krytycy i historycy sztuki zrobili wiele, abyśmy zapamiętali go jako piewcę i ilustratora historii narodowej. Matejko tymczasem przez dłuższy czas raczej oskarżał naród, niż prawił mu komplementy. Budził kontrowersje, był przedmiotem ataków. Sam do wielu polskich instytucji miał stosunek jawnie negatywny, postulował reformy, nie krył się z niechęcią do sztuki starszego pokolenia.
Rys buntowniczy towarzyszył Matejce od początku jego kariery. Podczas gdy koledzy malowali epizody historyczne "z wyobraźni", on szukał godnych zaufania źródeł, szperając w historycznych kronikach i rycinach. Gdy jego rówieśnicy grzecznie przytakiwali profesorom i wygładzali swoje obrazy, on popadał z dydaktykami w otwarte konflikty (legendą obrósł jego burzliwy i zaledwie kilkudniowy pobyt w Akademii wiedeńskiej). Podczas gdy rówieśnicy malowali jabłka i gruszki, Matejko drażnił niewygodnymi tematami historycznymi. "Otrucie królowej Bony" (1859), "Zabicie Wapowskiego" (1861), "Stańczyk" (1862), "Kazanie Skargi" (1864), "Rejtan - upadek Polski" (1866), przypominały o niewygodnych wydarzeniach w polskiej historii i prowokowały do refleksji nad błędami poprzednich pokoleń. Historiozoficzny aspekt sztuki Matejki i fakt, że na poziomie stylu wykraczał poza akademickie konwencje, sprawiły, że stał się nad Wisłą przedmiotem ataków (krytyków szczególnie podzielił Rejtan). Równocześnie artysta zdobywał rozgłos w Europie. W 1865 odebrał w Paryżu złoty medal za "Kazanie Skargi". Po roku wyjechał do Wiednia jako stypendysta. W 1867 otrzymał złoty medal na Paryskim Salonie za "Rejtana", a pracę zakupił cesarz Franciszek Józef.
W latach 1852- 1858 studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych u W. K. Stattlera i W. Łuszczkiewicza. Naukę kontynuował w Monachium w latach 1859- 1860 u H. Anschütza oraz w Akademii w Wiedniu u C. Rubena (1860r.). Od 1873 był dyrektorem SSP w Krakowie, a w 1887 został docentem h.c. Uniwersytetu Jagiellońskiego. Otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. złoty medal w Paryżu w 1865 i złoty medal I klasy na Wystawie Światowej w Wiedniu w 1867 Odbył wiele podróży, m.in. do Paryża, Wiednia, Turcji, Węgier i Włoch. Od połowy lat 50-tych tworzył głównie obrazy z dziejów ojczystych, poprzedzone wnikliwymi studiami historycznymi i zabytkoznawczymi. Jego obrazy to w większości ogromnych rozmiarów kompozycje o wielkiej sile wyrazu, które cechuje połączenie realistycznej obserwacji i dokumentalnej ścisłości szczegółów z dynamicznymi układami kompozycyjnymi całości obrazu. Jego obrazy przesycone głębokim patriotyzmem, ukazały polskiemu społeczeństwu wizje przeszłości i odegrały dużą rolę w umocnieniu świadomości narodowej. Matejko wykonał jedno z największych dzieł polskiego malarstwa monumentalnego- polichromię w Kościele Mariackim w Krakowie oraz cykl rysunków "Poczet królów i książąt polskich".
Description:
"Torso of male figure", 1859
oil on paperboard, 61.7 x 46.8 cm; signed with monogram and dated lower right: 'JM | r.p. 1859', on the reverse inscribed in crayon with number: '2' and hard legible stamp
HISTORICAL TITLES: Polakt meski z przodu, Akt meski siedzacy, Studium aktu akademickiego
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 18 % of the hammer price.
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.
Prezentowana tutaj praca Matejki, na poły akademicki akt męski, może wydać się nietypowym przykładem jego sztuki. Czy jej inność należy zrzucić na karb "wczesności" i szukać w obrazie mostów łączących ją z Matejką, jakiego dobrze znamy? W zamyślonym spojrzeniu modela z obrazu można oczywiście doszukiwać się zapowiedzi melancholijnego spojrzenia "Stańczyka" (1862), czy nawet zwiastuna fizjonomii "Chrystusa z Wniebowstąpienia" (1884). Jako całość akt wydaje się jednak obcy podręcznikowej wersji malarstwa Matejki. To zwykło się bowiem utożsamiać z cyklem obrazów ilustrujących heroiczne epizody narodowej historii. Matejko to jednak znacznie więcej niż malarska epopeja malowana "ku pokrzepieniu serc". To przede wszystkim sztuka prowokacyjna, żywa, niełatwa w interpretacji i biografia pełna paradoksów.
Dość przypomnieć, że Matejko, powszechnie uznany za artystę "par excellence" polskiego, był synem Czecha i spolonizowanej Niemki wyznania luterańskiego. Pamiętany jako "wielki", był w rzeczywistości drobnej postury, szczupły, chorowity. Wspominano Matejkę jako "biedne, blade, zmizerowane chłopczątko". Jego twarz zamiast dumnego spojrzenia wieszcza zdobił zakrzywiony nos (złamanie w młodości zostało zbagatelizowane i kości zrosły się krzywo). Bliscy zapamiętali go jako osobę skrytą i przesadnie pracowitą. Krytycy i historycy sztuki zrobili wiele, abyśmy zapamiętali go jako piewcę i ilustratora historii narodowej. Matejko tymczasem przez dłuższy czas raczej oskarżał naród, niż prawił mu komplementy. Budził kontrowersje, był przedmiotem ataków. Sam do wielu polskich instytucji miał stosunek jawnie negatywny, postulował reformy, nie krył się z niechęcią do sztuki starszego pokolenia.
Rys buntowniczy towarzyszył Matejce od początku jego kariery. Podczas gdy koledzy malowali epizody historyczne "z wyobraźni", on szukał godnych zaufania źródeł, szperając w historycznych kronikach i rycinach. Gdy jego rówieśnicy grzecznie przytakiwali profesorom i wygładzali swoje obrazy, on popadał z dydaktykami w otwarte konflikty (legendą obrósł jego burzliwy i zaledwie kilkudniowy pobyt w Akademii wiedeńskiej). Podczas gdy rówieśnicy malowali jabłka i gruszki, Matejko drażnił niewygodnymi tematami historycznymi. "Otrucie królowej Bony" (1859), "Zabicie Wapowskiego" (1861), "Stańczyk" (1862), "Kazanie Skargi" (1864), "Rejtan - upadek Polski" (1866), przypominały o niewygodnych wydarzeniach w polskiej historii i prowokowały do refleksji nad błędami poprzednich pokoleń. Historiozoficzny aspekt sztuki Matejki i fakt, że na poziomie stylu wykraczał poza akademickie konwencje, sprawiły, że stał się nad Wisłą przedmiotem ataków (krytyków szczególnie podzielił Rejtan). Równocześnie artysta zdobywał rozgłos w Europie. W 1865 odebrał w Paryżu złoty medal za "Kazanie Skargi". Po roku wyjechał do Wiednia jako stypendysta. W 1867 otrzymał złoty medal na Paryskim Salonie za "Rejtana", a pracę zakupił cesarz Franciszek Józef.
W latach 1852- 1858 studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych u W. K. Stattlera i W. Łuszczkiewicza. Naukę kontynuował w Monachium w latach 1859- 1860 u H. Anschütza oraz w Akademii w Wiedniu u C. Rubena (1860r.). Od 1873 był dyrektorem SSP w Krakowie, a w 1887 został docentem h.c. Uniwersytetu Jagiellońskiego. Otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. złoty medal w Paryżu w 1865 i złoty medal I klasy na Wystawie Światowej w Wiedniu w 1867 Odbył wiele podróży, m.in. do Paryża, Wiednia, Turcji, Węgier i Włoch. Od połowy lat 50-tych tworzył głównie obrazy z dziejów ojczystych, poprzedzone wnikliwymi studiami historycznymi i zabytkoznawczymi. Jego obrazy to w większości ogromnych rozmiarów kompozycje o wielkiej sile wyrazu, które cechuje połączenie realistycznej obserwacji i dokumentalnej ścisłości szczegółów z dynamicznymi układami kompozycyjnymi całości obrazu. Jego obrazy przesycone głębokim patriotyzmem, ukazały polskiemu społeczeństwu wizje przeszłości i odegrały dużą rolę w umocnieniu świadomości narodowej. Matejko wykonał jedno z największych dzieł polskiego malarstwa monumentalnego- polichromię w Kościele Mariackim w Krakowie oraz cykl rysunków "Poczet królów i książąt polskich".
Description:
"Torso of male figure", 1859
oil on paperboard, 61.7 x 46.8 cm; signed with monogram and dated lower right: 'JM | r.p. 1859', on the reverse inscribed in crayon with number: '2' and hard legible stamp
HISTORICAL TITLES: Polakt meski z przodu, Akt meski siedzacy, Studium aktu akademickiego
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 18 % of the hammer price.
Stan zachowania
61,7 x 46,8 cm
Technika
- dar artysty dla Mariana Gorzkowskiego (1830-1911); - zbiory spadkobierców Mariana Gorzkowskiego: córki Liny Borzęckiej oraz wnuczki Ireny Kozłowskiej, Warszawa (1938); - dom aukcyjny William Doyle, Nowy Jork, maj 2001; - kolekcja prywatna, Nowy Jork
Proweniencja
sygnowany monogramem wiązanym oraz datowany p.d.: 'JM |p. 1859'
Literatura
- Matejko. Obrazy olejne. Katalog, pod redakcją i ze wstępem Krystyny Sroczyńskiej, Warszawa 1993, nr 65; - Katalog wystawy Jana Matejki, Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, Warszawa 1938, s. 11, nr 4; - Katalog wystawy rysunków i szkiców, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1938, s. 23, nr 31; - Katalog wystawy Matejki, Muzeum Miejskie, Bydgoszcz 1937, s. 5, nr 3
