olej/płótno

- Józef Brandt 1841-1915, Muzeum Narodowe w Warszawie, 22 czerwca - 30 września 2018, Muzeum Narodowe w Poznaniu, 28 października 2018 - 6 stycznia 2019; - Orientalism in Polish Art, Pera Müzesi, Stambuł, 23 października 2014 - 18 stycznia 2015; - Orientalizm w malarstwie, rysunku i grafice w Polsce w XIX i 1. połowie XX wieku, Muzeum Narodowe w Warszawie, 17 października - 21 grudnia 2008, Muzeum Narodowe w Szczecinie, 30 stycznia - 26 kwietnia 2009; - Sale Redutowe Teatr Wielkiego w Warszawie, 1919; - Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Poznaniu, 1918; - Muzeum im. Mielżyńskich w Poznaniu, 1918; - Pałac Działyńskich, Poznań 1885; - Kunstverein, Wiedeń, 1884-1885; - Posener Kunstverein, Poznań, 1884; - Kunstverein, Drezno, 1884

olej/płótno, 72 x 112 cm, sygnowany i opisany l.d.: ‘Józef Brandt | z Warszawy | Monachium’, na odwrociu papierowa nalepka aukcyjna oraz nalepka depozytowa Muzeum Narodowego w Warszawie; HISTORYCZNE TYTUŁY: Der Polen Rückkehr von Wien, Jeńcy tureccy po bitwie pod Wiedniem 1683, Odwrót spod Wiednia, Pochód lisowczyków, Powrót Sobieskiego spod Wiednia, Powrót spod Wiednia, Powrót z łupami, Powrót z Wiednia, Powrót z wyprawy wiedeńskiej, Rückkehr polnischer Hilfstruppen von Wien 1683, Rückkehr von der Belagerung Wien’s, Zwycięzcy z łupami

Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.

Różnobarwne korowody hajduków, Tatarów i Kozaków, handlarze perscy oferujący na targach tkane złotem tkaniny, szerokie pustynne stepy, lśniące tureckie szable, arabskie rumaki... Oto repertuar malarstwa Józefa Brandta. Repertuar, który elektryzował publiczność w Monachium i Wiedniu, zapewnił artyście wielki finansowy sukces, a przy okazji patriotycznie nastawiał krytyków piszących do krakowskich i warszawskich gazet.

Kwestia orientalizmu, czy "tematyki wschodniej" obecnej w sztuce Brandta od wielu dziesięcioleci jest przedmiotem fascynacji, badań i sporów. Przy okazji niedawnej wystawy artysty w Muzeum Narodowym w Warszawie i wydania monumentalnego catalogue raisonné, Irena Olchowska- Schmidt poświęciła tym problemom obszerny esej. "Wschodniość" sztuki Brandta interpretowała jako nieuświadomioną "stronę jego osobowości" i "antidotum na niemiecką krew płynącą w jego żyłach". W zainteresowaniu orientalizmem widziała z kolei "postawę romantyczną, uczuciową i religijną" i "wyraz raczej skłonności, niż zamierzenie". Konstatowała: "w najgłębszych zakamarkach swej duszy był Brandt poetą stepowym". Podkreślić należy jednak, że oprócz tej parapsychologicznej interpretacji możliwa jest inna, bardziej przyziemna wykładnia. Orientalizm Brandta nie musiał być bowiem tylko wyrazem duchowych niepokojów fin de siècle’u i wewnętrznego konfliktu artysty rozdartego między Monachium a Warszawą. Mógł być także świadomie budowaną strategią i polityką artystyczną.

Zacznijmy jednak od rudymentów. Brandt po raz pierwszy zetknął się z obrazami podejmującymi tematykę Orientu podczas swojego pobytu w Paryżu w latach 1858-60 (kiedy przybył do miasta świateł miał zaledwie siedemnaście lat). Oglądał zapewne święcące tryumfy obrazy Horace Verneta przedstawiające napoleońską epopeję w Egipcie, być może także wschodnie kompozycje Delacroix (słynną "Śmierć Sardanapala" wystawiono w Paryżu stosunkowo niedawno, bo w 1846). Wbrew pokutującej w literaturze legendzie, mało prawdopodobne, aby młody Brandt zachłysnął się orientalizmem Jean-Léon Gérôme’a - ten w okresie pobytu polskiego malarza we Francji fascynował się bowiem raczej Grecją niż Persją. Uzbrojony w bagaż wizualnych doświadczeń Brandt podjął własne próby artystyczne. Po powrocie z Paryża wystawił w Warszawie "Powrót Tatarów" po bitwie pod Tychinem (1862). Okres krzepnięcia jego wschodnich pasji przypadł jednak dopiero na okres monachijski. Po przybyciu na Izarę młody Brandt uczył się u Theodora Horschelta, malarza zafascynowanego Algierią i Kaukazem. Wiadomo, że to właśnie on udostępnia polskiemu artyście swój bogaty zbiór orientalnych strojów, szabel i łuków i zachęcał do ich studiowania. Brand podejmuje kolejne próby ożenku orientalnych motywów i kostiumów z tematyką polską. Maluje powroty z wyprawy wiedeńskiej (1865, 1867, kolekcja prywatna, Muzeum Sztuki, Łódź). Rozpoczyna pracę nad monumentalną (ponad 3 metry szerokości) "Bitwą pod Wiedniem" (1873, Muzeum Wojska Polskiego). Po śmierci swojego nauczyciela, Horschelta, Brandt postanawia bardzo poważnie i całkiem dosłownie zainwestować w Orient. Kupuje od wdowy po Horschelcie duże ilości wschodnich tkanin i pojedyncze meble. To właśnie te zakupy w kolejnych latach stanowić będą podstawę dekoracji i wyposażenia jego własnego atelier. Osiągnąwszy trzydzieści lat, Brandt wyrusza w studyjną podróż na Ukrainę. Tworzy liczne szkice, zbiera fotografie. Zebrany materiał pozwala mu w kolejnych latach tworzyć różnorodne kompozycje kozackie i tatarskie, niekiedy okraszone tytułami sugerującymi związek z historią narodową.

Nie wdając się w dywagacje, czy za orientalizmem Brandta stał wewnętrzny konflikt między jego wschodnią i zachodnią tożsamością, podkreślić należy, że przyjęta strategia przyniosła artyście spektakularny sukces - zarówno symboliczny, jak i finansowy. Wschodnie sceny Brandta przyjmowano w Polsce podobnie jak powieści Sienkiewicza (który to zresztą Brandta ubóstwiał) z zadowoleniem i resentymentem. Na wystawach w Paryżu, Berlinie i Wiedniu brantowscy Kozacy myleni byli co prawda z Persami, ale przyciągali uwagę krytyków. Przede wszystkim jednak przyciągali klientelę: zarówno publiczne instytucje, jak i pojedynczych kolekcjonerów. To właśnie dzięki swoim scenom wschodnim Brandt jeszcze przed czterdziestką osiągnął status gwiazdy i jednego z najlepiej sprzedających się polskich malarzy.
Po ukończeniu Instytutu Szlacheckiego w 1858 wyjechał na studia inżynierskie do paryskiej École des Ponts et Chaussess, ale za namową Juliusza Kossaka poświęcił się studiom malarskim. Przez pewien czas uczył się w pracowni Leona Cognieta, a także korzystał z porad Juliusza Kossaka i Henryka Rodakowskiego. W 1862 wyjechał do Monachium, gdzie rozpoczął naukę w pracowni F. Adama oraz T. Horschelta, a od 17. 02. 1863 studiował w Akademii Monachijskiej, głównie pod kierunkiem K. von. Piloty’ego. W 1869 otrzymał medal 1 klasy na międzynarodowej wystawie w Glaspalast, a od 1878 był honorowym profesorem Akademii. Na stałe osiadł w Monachium, gdzie w 1866 założył pracownię, która skupiała wszystkich przebywających w tym mieście polskich artystów. Od około 1875 prowadził rodzaj nieurzędowej prywatnej szkoły dla młodych malarzy, głównie Polaków. Monachium opuszczał jedynie w miesiącach letnich, które spędzał w swoim majątku Orońsk pod Radomiem oraz podróżując po Podolu, Wołyniu, Ukrainie i europejskiej części Turcji. Był czynnym działaczem Münchener Kunstverein - w latach 1864 - 1913 był członkiem zwyczajnym tego stowarzyszenia, a w roku 1874 i 1875 był członkiem zarządu. Zdobył ogromne powodzenie wśród publiczności oraz wiele najwyższych odznaczeń i tytułów - w 1891 otrzymał wielki złoty medal na międzynarodowej wystawie w Berlinie, od 1875 był członkiem berlińskiej Akademii Sztuki, od 1878 honorowym profesorem Akademii Bawarskiej, a od 1900 członkiem honorowym Akademii Sztuk Pięknych w Pradze. Był przede wszystkim malarzem batalistą. Scenerią przedstawianych przez artystę wydarzeń były najczęściej wschodnie kresy siedemnastowiecznej Rzeczpospolitej, w epoce wojen kozackich i najazdów tatarskich. Główne motywy obrazów artysty to kozacy, Tatarzy, lisowczycy, rycerstwo polskie XVII, gdzie najważniejszą rolę odgrywały konie w efektownych ruchach i barwne postacie jeźdźców w ferworze walki, także sceny z polowań i hałaśliwych bazarów. Obrazy artysty znajdują się prawie we wszystkich muzeach polskich, a także w zbiorach i kolekcjach prywatnych w Europie i Ameryce.

Description:
Procession with the spoils - Return from Vienna, circa 1883-84
oil on canvas, 72 x 112 cm; signed and inscribed lower left: ‘Jozef Brandt | z Warszawy | Monachium’, on the reverse paper auction label and deposit label of National Museum in Warsaw

HISTORICAL TITLES: Der Polen Rückkehr von Wien, Jency tureccy po bitwie pod Wiedniem r. 1683, Odwrot spod Wiednia, Pochod lisowczykow, Powrot Sobieskiego spod Wiednia, Powrot spod Wiednia, Powrot z lupami, Powrot z Wiednia, Powrot z wyprawy wiedenskiej, Rückkehr polnischer Hilfstruppen von Wien 1683, Rückkehr von der Belagerung Wien’s, Zwyciezcy z lupami

Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 18 % of the hammer price.

72 x 112 cm

- sprzedaż w Muzeum im. Mielżyńskich w Poznaniu, 1918; - kolekcja Zbigniewa Rosińskiego, Poznań; - depozyt w Muzeum Narodowym w Poznaniu 1920-1928; - Salon Sztuk "Skarbiec", Warszawa, 1941; - zbiory inż. Wołkowicza, Warszawa; - kolekcja prywatna; - dom aukcyjny Agra-Art (sprzedaż prywatna 2005); - depozyt w Muzeum Narodowym w Warszawie, 2006-2009 (eksponowany w Galerii Sztuki Polskiej); - dom aukcyjny Agra-Art, grudzień 2009; - kolekcja prywatna, Polska