1
Władysław Strzemiński | "Człowiek i domy" z cyklu "Białoruś Zachodnia. Człowiek i pejzaż z domami (Człowiek i domy, Domy i człowiek)", 1939
Estymacja:
50,000 zł - 80,000 zł
Sprzedane
32,000 zł
Aukcja na żywo
Prace na Papierze. Sztuka Współczesna
Wymiary
29,5 x 37,5 cm (w świetle oprawy)
Kategoria
Opis
ołówek/papier, 29,5 x 37,5 cm (w świetle oprawy), sygnowany i datowany ołówkiem p.d.: 'W. Strzem | 1939', opisany na odwrociu: 'autor Władysław Strzemiński | tytuł "człowiek i domy" format 31 x 38 | technika ołówek rysunek | własność Górskiego Władysława | zam. Łódź, Piotrkowska 142 | domy i człowiek | Białoruś'
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
Zaprezentowana praca powstała w 1939. Jak zasugerowała badaczka twórczości Strzemińskiego Zenobia Karnicka, trudne warunki materialne, w jakich żyła rodzina Strzemińskich w tamtym czasie, mogły spowodować, że projekty owych prac powstały jako zapis obserwowanej rzeczywistości jeszcze na Białorusi, a przeniesione na papier zostały już w Łodzi. Nie ma jednak co do tego pewności. Wątpliwość ta wynika bezpośrednio z techniki, którą stosował artysta. Na kalki pełniące funkcję matryc nanosił rysunek, który następnie odciskał na papierze. Stworzył w ten sposób zestaw motywów (widoków postaci czy przedmiotów), które następnie łączył na papierze w kompozycje, niekiedy wykorzystując kilkakrotnie te same motywy, ale tworząc różne zestawienia. Odciśnięty kontur obwodził potem ołówkiem, by uzyskać jednolitą, płynną linię.
Prezentowana praca pochodzi z późnego okresu twórczości Władysława Strzemińskiego. Czas wojny i okupacji oraz pierwsze lata po wyzwoleniu były źródłem ograniczeń i przeszkód, które stanęły na drodze artystycznego rozwoju malarza. Podobnie jak innym twórcom w tym okresie, Strzemińskiemu brakowało możliwości, a przede wszystkim środków, by tworzyć na płótnie. W latach 1939-40 przez około 9 miesięcy rodzina mieszkała w Wilejce, w prymitywnej, niedużych rozmiarów izdebce. To właśnie w tym pokoiku przy stole pod oknem powstała m.in. zaprezentowana praca z 1939. Jak opisywała ten okres w sporządzanych po rosyjsku notatkach Katarzyna Kobro: "(…) było 45 stopni mrozu, a moje dziecko było zawsze w cieple, nakarmione i oczywiście nie za 300 rubli, które zarabiał Strzemiński, bo masło kosztowało 60 rubli za ćwierć kilo. (…) Mnie ludzie dawali drewno, a ja je na sankach woziłam z odległości trzech, a nawet pięciu kilometrów. Chodziłam po bogatych sparaliżowanych staruszkach masować im nogi za talerz makaronu dla dziecka. Dziecko miało i choinkę, i prezenty, i każdego dnia pół litra mleka. (…) Jedno jedyne prześcieradło przekroiłam na pół i zrobiłam jej dwa. Strzemiński spał na łóżku z siatką, siennikiem i baranicą, a przykrywał się kocem, ja zaś na żelaznych prętach, bo siennik był zupełnie pusty. Nakrywałam się płaszczem. On uczył w gimnazjum. Kiedy było ślisko, niczym koń woziłam go na sankach" (Nika Strzemińska, Władysław Strzemiński 1893-1952. W setną rocznicę urodzin, Muzeum Sztuki, Łódź, 25 listopada 1993 - 16 stycznia 1994, s. 55). Niedługo potem, wiosną 1940, Katarzyna Kobro oraz Władysław Strzemiński podjęli starania o powrót do Łodzi.
Prace powstałe w tych trudnych latach stanowią jednak zbiór, który oferuje nowe spojrzenie na dorobek artysty. Powstały wtedy następujące cykle: "Białoruś Zachodnia" (1939), "Deportacja" (1940), "Wojna domowa" (1941), "Twarze" (1942), "Taniec jak błoto" (1944), "Ręce, które nie z nami" (1945), "Olimpiada" (1948) oraz "Małorolni" (1950). Realizacje te pozwalają spojrzeć na Strzemińskiego jak na artystę żywo reagującego na sytuację oraz czas, w którym przyszło mu tworzyć, a także jako twórcę niezwykle wszechstronnego, który przy wielkoformatowych obrazach do perfekcji opanował także ekspresję małoformatową. Rysunki w znakomitej większości znajdują się w zbiorach muzealnych i nieczęsto prezentowane są szerokiej publiczności.
Charakterystyczna linia na zaprezentowanej pracy to ważna cecha twórczości Strzemińskiego z lat 30. i 40. Obłe, płynne kształty przywołują skojarzenia z postaciami ludzkimi, domami, drzewami. Kształt i obecność linii wynikały z pogłębionego namysłu artysty nad procesem wzrokowej percepcji, który według niego powinien znaleźć swoje odzwierciedlenie w formie obrazu. Zagadnienie widzenia, postrzegania, było jednym z kluczowych dla całej twórczości artysty. To w latach 30. Strzemiński zwrócił uwagę na pracę oka: poruszonego, aktywnego, niepoddającego się całkowicie kontroli organu. Szybkie, ruchliwe spojrzenie stało się dla niego punktem wyjścia do stworzenia artystycznej reprezentacji, która właśnie cielesny proces odbioru wrażeń wizualnych miała przedstawiać, czy to na papierze, czy na płótnie. Tego typu linią Strzemiński zaczął posługiwać się w swoich pejzażach morskich, które wykonywał od 1932. Stosował ją następnie w innych pracach, a w latach 40. stała się ona głównym środkiem wyrazu w jego rysunkowej twórczości. Janina Ładnowska określiła tę linię jako "realizm rytmu fizjologicznego", zwracając uwagę na to, że celem, o którym pisał w swoich tekstach artysta, było stworzenie szczególnego realizmu, sposobu na wierne oddanie wrażenia cielesnego widzenia związanego z biologicznymi uwarunkowaniami człowieka. Taki sposób malowania/rysowania miał być według artysty bardziej realistyczny niż to, co powszechnie nazywa się realizmem w sztuce.
Edukację artystyczną rozpoczął w roku 1918 od zajęć z Pierwszych Państwowych Wolnych Pracowni w Moskwie. W tym czasie nawiązał artystycznie kontakty z Kazimierzem Malewiczem i Wladimirem Tatlinem. W 1921 roku przeprowadził się do Wilna, gdzie współorganizował Wystawę Nowej Sztuki (1923) oraz grupy Blok Kubistów, Suprematystów i Konstruktywistów. Był członkiem międzynarodowej grupy Abstraction-Creation. Od roku 1931 przebywa w Łodzi, gdzie współtworzy Międzynarodową Kolekcję Sztuki Nowoczesnej. Po 1945 roku zajmuje się nauczaniem w łódzkiej PWSSP. Swoją twórczością wniósł wiele w światową awangardę. Krytyka światowa zalicza Strzemińskiego do ścisłej czołówki artystów XX wieku.
Description:
"Czlowiek i domy" from the series "Bialorus Zachodnia. Czlowiek i pejzaz z domami (Czlowiek i domy, Domy i czlowiek)", 1939
pencil/paper, 29.5 x 37.5 cm (dimensions in frame); signed and dated with a pencil lower right: 'W. Strzem | 1939', described on the reverse: 'autor Wladyslaw Strzeminski | tytul „czlowiek i domy” format 31 x 38 | technika olowek rysunek | wlasnosc Gorskiego Wladyslawa | zam. Lodz, Piotrkowska 142 | domy i czlowiek | Bialorus'',
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 18 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
Opłaty:
- Do kwoty wylicytowanej doliczana jest opłata aukcyjna. Stanowi ona część końcowej ceny obiektu i wynosi 18%.
- Do kwoty wylicytowanej doliczona zostanie opłata z tytułu "droit de suite". Dla ceny wylicytowanej o równowartości do 50 000 EUR stawka opłaty wynosi 5%. Opłata ustalana jest przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień aukcji.
Zaprezentowana praca powstała w 1939. Jak zasugerowała badaczka twórczości Strzemińskiego Zenobia Karnicka, trudne warunki materialne, w jakich żyła rodzina Strzemińskich w tamtym czasie, mogły spowodować, że projekty owych prac powstały jako zapis obserwowanej rzeczywistości jeszcze na Białorusi, a przeniesione na papier zostały już w Łodzi. Nie ma jednak co do tego pewności. Wątpliwość ta wynika bezpośrednio z techniki, którą stosował artysta. Na kalki pełniące funkcję matryc nanosił rysunek, który następnie odciskał na papierze. Stworzył w ten sposób zestaw motywów (widoków postaci czy przedmiotów), które następnie łączył na papierze w kompozycje, niekiedy wykorzystując kilkakrotnie te same motywy, ale tworząc różne zestawienia. Odciśnięty kontur obwodził potem ołówkiem, by uzyskać jednolitą, płynną linię.
Prezentowana praca pochodzi z późnego okresu twórczości Władysława Strzemińskiego. Czas wojny i okupacji oraz pierwsze lata po wyzwoleniu były źródłem ograniczeń i przeszkód, które stanęły na drodze artystycznego rozwoju malarza. Podobnie jak innym twórcom w tym okresie, Strzemińskiemu brakowało możliwości, a przede wszystkim środków, by tworzyć na płótnie. W latach 1939-40 przez około 9 miesięcy rodzina mieszkała w Wilejce, w prymitywnej, niedużych rozmiarów izdebce. To właśnie w tym pokoiku przy stole pod oknem powstała m.in. zaprezentowana praca z 1939. Jak opisywała ten okres w sporządzanych po rosyjsku notatkach Katarzyna Kobro: "(…) było 45 stopni mrozu, a moje dziecko było zawsze w cieple, nakarmione i oczywiście nie za 300 rubli, które zarabiał Strzemiński, bo masło kosztowało 60 rubli za ćwierć kilo. (…) Mnie ludzie dawali drewno, a ja je na sankach woziłam z odległości trzech, a nawet pięciu kilometrów. Chodziłam po bogatych sparaliżowanych staruszkach masować im nogi za talerz makaronu dla dziecka. Dziecko miało i choinkę, i prezenty, i każdego dnia pół litra mleka. (…) Jedno jedyne prześcieradło przekroiłam na pół i zrobiłam jej dwa. Strzemiński spał na łóżku z siatką, siennikiem i baranicą, a przykrywał się kocem, ja zaś na żelaznych prętach, bo siennik był zupełnie pusty. Nakrywałam się płaszczem. On uczył w gimnazjum. Kiedy było ślisko, niczym koń woziłam go na sankach" (Nika Strzemińska, Władysław Strzemiński 1893-1952. W setną rocznicę urodzin, Muzeum Sztuki, Łódź, 25 listopada 1993 - 16 stycznia 1994, s. 55). Niedługo potem, wiosną 1940, Katarzyna Kobro oraz Władysław Strzemiński podjęli starania o powrót do Łodzi.
Prace powstałe w tych trudnych latach stanowią jednak zbiór, który oferuje nowe spojrzenie na dorobek artysty. Powstały wtedy następujące cykle: "Białoruś Zachodnia" (1939), "Deportacja" (1940), "Wojna domowa" (1941), "Twarze" (1942), "Taniec jak błoto" (1944), "Ręce, które nie z nami" (1945), "Olimpiada" (1948) oraz "Małorolni" (1950). Realizacje te pozwalają spojrzeć na Strzemińskiego jak na artystę żywo reagującego na sytuację oraz czas, w którym przyszło mu tworzyć, a także jako twórcę niezwykle wszechstronnego, który przy wielkoformatowych obrazach do perfekcji opanował także ekspresję małoformatową. Rysunki w znakomitej większości znajdują się w zbiorach muzealnych i nieczęsto prezentowane są szerokiej publiczności.
Charakterystyczna linia na zaprezentowanej pracy to ważna cecha twórczości Strzemińskiego z lat 30. i 40. Obłe, płynne kształty przywołują skojarzenia z postaciami ludzkimi, domami, drzewami. Kształt i obecność linii wynikały z pogłębionego namysłu artysty nad procesem wzrokowej percepcji, który według niego powinien znaleźć swoje odzwierciedlenie w formie obrazu. Zagadnienie widzenia, postrzegania, było jednym z kluczowych dla całej twórczości artysty. To w latach 30. Strzemiński zwrócił uwagę na pracę oka: poruszonego, aktywnego, niepoddającego się całkowicie kontroli organu. Szybkie, ruchliwe spojrzenie stało się dla niego punktem wyjścia do stworzenia artystycznej reprezentacji, która właśnie cielesny proces odbioru wrażeń wizualnych miała przedstawiać, czy to na papierze, czy na płótnie. Tego typu linią Strzemiński zaczął posługiwać się w swoich pejzażach morskich, które wykonywał od 1932. Stosował ją następnie w innych pracach, a w latach 40. stała się ona głównym środkiem wyrazu w jego rysunkowej twórczości. Janina Ładnowska określiła tę linię jako "realizm rytmu fizjologicznego", zwracając uwagę na to, że celem, o którym pisał w swoich tekstach artysta, było stworzenie szczególnego realizmu, sposobu na wierne oddanie wrażenia cielesnego widzenia związanego z biologicznymi uwarunkowaniami człowieka. Taki sposób malowania/rysowania miał być według artysty bardziej realistyczny niż to, co powszechnie nazywa się realizmem w sztuce.
Edukację artystyczną rozpoczął w roku 1918 od zajęć z Pierwszych Państwowych Wolnych Pracowni w Moskwie. W tym czasie nawiązał artystycznie kontakty z Kazimierzem Malewiczem i Wladimirem Tatlinem. W 1921 roku przeprowadził się do Wilna, gdzie współorganizował Wystawę Nowej Sztuki (1923) oraz grupy Blok Kubistów, Suprematystów i Konstruktywistów. Był członkiem międzynarodowej grupy Abstraction-Creation. Od roku 1931 przebywa w Łodzi, gdzie współtworzy Międzynarodową Kolekcję Sztuki Nowoczesnej. Po 1945 roku zajmuje się nauczaniem w łódzkiej PWSSP. Swoją twórczością wniósł wiele w światową awangardę. Krytyka światowa zalicza Strzemińskiego do ścisłej czołówki artystów XX wieku.
Description:
"Czlowiek i domy" from the series "Bialorus Zachodnia. Czlowiek i pejzaz z domami (Czlowiek i domy, Domy i czlowiek)", 1939
pencil/paper, 29.5 x 37.5 cm (dimensions in frame); signed and dated with a pencil lower right: 'W. Strzem | 1939', described on the reverse: 'autor Wladyslaw Strzeminski | tytul „czlowiek i domy” format 31 x 38 | technika olowek rysunek | wlasnosc Gorskiego Wladyslawa | zam. Lodz, Piotrkowska 142 | domy i czlowiek | Bialorus'',
Additional Charge Details
- In addition to the hammer price, the successful bidder agrees to pay us a buyer's premium on the hammer price of each lot sold. On all lots we charge 18 % of the hammer price.
- To this lot we apply 'artist's resale right' ('droit de suite') fee. Royalties are calculated using a sliding scale of percentages of the hammer price.
Technika
ołówek/papier
Sygnatura
sygnowany i datowany ołówkiem p.d.: 'W. Strzem | 1939'
Proweniencja
- własność Władysława Górskiego, Łódź
Literatura
0
Wystawiany
- udostępniony na wystawę "Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński", Centralne Biuro Wystaw Artystycznych (CBWA) Zachęta, Warszawa, 1957; - udostępniony na wystawę "Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński", Ośrodek Propagandy Sztuki, Łódź, 1956
